Raad van State: boetes tegen corona-artsen blijven gehandhaafd

 De angst onder artsen is dat deze maatregel de zorgverlening ernstig zal beperken. 

14-3-2025

Raad van State: boetes tegen corona-artsen blijven gehandhaafd

Op 12 maart 2025 heeft de Raad van State een ingrijpende uitspraak gedaan over het off-label voorschrijven van medicijnen. Huisartsen en specialisten mogen voortaan alleen nog medicijnen voorschrijven die expliciet worden aanbevolen in de richtlijnen van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG). Artsen die hiervan afwijken, riskeren een boete. Dit besluit heeft grote gevolgen voor de dagelijkse praktijk in de gezondheidszorg, waar off-label gebruik van medicijnen juist een gangbare werkwijze is.

Huisarts Rob Elens, een van de betrokkenen in deze zaak, reageerde fel op de uitspraak. “Dit is een ongekende ramp voor voorschrijvend Nederland,” zegt hij tegenover de organisatie Zelfzorg Covid19. Volgens Elens betekent de beslissing dat artsen zich voortaan blindelings aan de NHG-richtlijnen moeten houden, ongeacht of er internationale wetenschappelijke standaarden zijn die iets anders adviseren. “Alles wat zij voorschrijven is leidend en iedereen die daarvan afwijkt, overtreedt de Geneesmiddelenwet.” 

De uitspraak raakt niet alleen huisartsen die tijdens de coronapandemie off-label medicatie zoals hydroxychloroquine en ivermectine voorschreven, maar ook tal van andere behandelingen die artsen op basis van medische ervaring en wetenschappelijke studies toepassen. Off-label voorschrijven – het gebruik van medicijnen voor een andere aandoening dan waarvoor ze officieel zijn goedgekeurd – is een veelgebruikte praktijk, vooral in situaties waar wetenschappelijk bewijs buiten de NHG-richtlijnen om bestaat.

Voorbeelden uit de praktijk
Elens en andere artsen vrezen dat de uitspraak verstrekkende gevolgen zal hebben. Tal van geneesmiddelen die momenteel routinematig worden voorgeschreven, zijn volgens de nieuwe lezing van de Geneesmiddelenwet nu formeel verboden. Een aantal voorbeelden:

• Slaapstoornissen: Veel huisartsen schrijven quetiapine (Seroquel) 25 mg, mirtazapine, melatonine en amitriptyline voor bij slaapproblemen. Het NHG raadt deze behandelingen af, wat betekent dat artsen die ze toch voorschrijven juridisch in overtreding zijn.
• Spierkrampen: Patiënten met nachtelijke spierkrampen krijgen vaak magnesiumzouten of een lage dosis Rivotril (0,5 mg) voorgeschreven. Volgens de NHG is er onvoldoende wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit hiervan, waardoor het voortaan niet meer mag worden voorgeschreven zonder risico op boetes.
• Chronische pijn: Amitriptyline, vaak ingezet bij zenuwpijn, en andere off-label pijnmedicatie kunnen nu juridisch problematisch worden voor artsen die deze behandelingen toepassen.

De angst onder artsen is dat deze maatregel de zorgverlening ernstig zal beperken. “In ziekenhuizen en huisartsenpraktijken worden dagelijks duizenden off-label medicijnen voorgeschreven,” waarschuwt Elens. “Als dat nu allemaal niet meer mag, worden patiënten de dupe.”

Politieke gevolgen en oproep aan VWS
Het besluit van de Raad van State komt op een politiek gevoelig moment. Met de nieuwe regering en Fleur Agema (PVV) als minister van Volksgezondheid, roept Elens haar op om in te grijpen. “Ik hoop dat Agema deze boetes op korte termijn intrekt,” zegt hij. “Dat is de enige manier om te voorkomen dat artsen uit angst voor sancties stoppen met off-label voorschrijven, wat desastreus kan zijn voor patiënten.”

Ook andere artsen, zoals Katharina Deutsch, Niek Rogger en Alexander van Walraven, hebben tevergeefs beroep aangetekend tegen de boetes die ze kregen voor off-label voorschrijven tijdens de coronapandemie. In alle gevallen werd hun beroep afgewezen. Dit zet de toon voor de toekomst: de overheid dwingt hiermee een strikte naleving van NHG-richtlijnen af en brengt artsen in een lastig parket.

NieuwRechts