Eisen van Poetin onacceptabel
Een duurzame vredesovereenkomst kan er alleen komen, zegt Mearsheimer, als het Westen de eisen van Poetin inwilligt. ,,Maar die eisen zijn voor het Westen onacceptabel.” Dan gaat het met name om de voorwaarden dat Oekraïne een neutrale staat moet zijn, dat het NAVO-lidmaatschap definitief van tafel moet en dat Kiev geen westerse veiligheidsgaranties krijgt.
Mearsheimer: ,,Dat laatste betekent feitelijk: NAVO-lidmaatschap. Verder eist Poetin dat Kiev en het Westen de annexatie van de Krim en de vier Oekraïense regio’s, die Rusland nu bezet houdt, accepteren. Dus president Zelenski zal grote delen van Oekraïnes grondgebied moeten afstaan. En dan moet Oekraïne, volgens Poetin, bovendien nog worden gedemilitariseerd. Ook al accepteert Trump die voorwaarden, dan nog moeten de Europeanen en de Oekraïners ermee akkoord gaan, wat ik niet zie gebeuren.”
’Bevroren conflict’
Een duurzame vrede in Oekraïne is in de ogen van Mearsheimer daarom nog ver weg. „Het zal mogelijk uitdraaien op een frozen conflict, een ’bevroren conflict’, waarbij de gevechtshandelingen zijn gestaakt, maar dat elk moment opnieuw kan oplaaien. Zoals in Korea in 1953. Het gevaar daarvan is niet alleen dat de Oekraïners mogelijk op zeker moment zullen proberen om verloren grondgebied terug te winnen, maar ook dat elders in Oost-Europa brandhaarden ontstaan, zoals in het Noordpool-gebied, de Baltische landen, in Kaliningrad, Moldavië, Wit-Rusland of rond de Zwarte Zee. Ik wil maar zeggen: iedereen die denkt ’er komt vrede en vanaf nu is alles pais en vree’ draait zichzelf een rad voor de ogen: Europa zit voor langere tijd zwaar in de problemen. Ze hebben niet eens meer voldoende wapens om aan Oekraïne te leveren.”
Dit alles, zegt Mearsheimer, is het ’dramatische gevolg van de catastrofale beslissing van de Amerikanen in april 2008 om Oekraïne het lidmaatschap van de NAVO aan te bieden’. „En vervolgens heeft het Westen verzuimd om de Russische invasie in februari 2022 te voorkomen.”
Moreel geladen wereldbeeld
Het zijn dergelijke analyses die Mearsheimer, hoewel een erkende autoriteit in zijn vakgebied, niet in dank worden afgenomen door veel westerse media, politici en diplomaten. Zijn amorele,’realistische’ benadering van geopolitiek wijkt te zeer af van hun vaak moreel geladen wereldbeeld.
Mearsheimer gaat er vanuit dat grootmachten ’onvermijdelijk’ met elkaar concurreren om regionale hegemonie, waarbij zij een claim leggen op een eigen invloedssfeer. Dat Vladimir Poetin zich het recht voorbehoudt om Russische strategische belangen in de voormalige Sovjet-Unie te ’verdedigen’, is voor een realist als Mearsheimer een vanzelfsprekendheid. De VS doen immers hetzelfde binnen hun invloedssfeer, redeneert hij, zie de Amerikaanse omgang met bijvoorbeeld Mexico en Canada.
Invloedssferen erkennen
Die concurrentie om de macht kan leiden tot oorlog, zoals in Oekraïne. Verstandige politici doen er, in de ogen van Mearsheimer, goed aan elkaars invloedssferen te erkennen en die te respecteren om zodoende oorlog te vermijden. „Precies wat de Amerikanen en de NAVO inzake Rusland en Oekraïne niet hebben gedaan.”
Zijn afwijkende standpunten hebben Mearsheimer het verwijt opgeleverd een ’lakei van Poetin’ te zijn; wat ook de eveneens internationaal bekende Amerikaanse econoom Jeffrey Sachs overkwam, die veel van Mearsheimers analyses deelt. Maar nu Donald Trump een heel andere route volgt in het Oekraïne-dossier, zich grotendeels baserend op de inzichten uit Mearsheimers realistische school, zijn beide commentatoren weer vaker zichtbaar in het publieke debat. Met soms onheilspellende inschattingen.
Minachting
Mearsheimer, die zichzelf een ’echte liberaal’ noemt, waarschuwt de Europeanen: „De NAVO, die zich stevig aan Oekraïne heeft verbonden en diep betrokken is bij deze oorlog, verliest. Dat is een enorme klap voor die organisatie. Tegelijkertijd hebben we te maken met een Amerikaanse president, die alleen maar minachting kent voor Europa en die het liefst zo snel mogelijk uit de NAVO wil stappen: een voor Europa fatale combinatie. De oorlog heeft bovendien enorm veel schade aangericht aan de Europese economieën. Kijk hoe slecht Duitsland er voor staat.”
EU en NAVO zwakker
Dat de Europese Commissie onder Ursula von der Leyen de rijen probeert te sluiten, onder meer met haar 800 miljard euro kostende herbewapingsvoorstel, verbloemt dat Europese landen onderling sterk verdeeld zijn, zegt Mearsheimer. „Iemand als Viktor Orbán staat er heel anders in dan veel van zijn collega’s. Bovendien zien we bijna overal grote delen van het electoraat opschuiven naar rechts. Nationalistische krachten, die sympathiek staan tegenover Moskou, worden sterker. Ik denk niet dat de EU of de NAVO zullen verdwijnen, maar wel dat beide instituties steeds zwakker zullen worden.”
De gevolgen? „Het zijn de Amerikanen die de NAVO draaiende houden, zonder de VS kan de NAVO niets. En niemand in Europa wil dit toegeven, maar de EU is afhankelijk van diezelfde NAVO om succesvol te zijn, want de NAVO garandeert jullie veiligheid. Stel je voor: Trump trekt zich terug uit de NAVO en in Europa ontstaat een veiligheidsprobleem. Dat is een recept voor een ramp.”
Dreiging uit China
Voor Mearsheimer speelt Europa, net als voor Donald Trump, geopolitiek een ondergeschikte rol. „Ik vind al veel langer dat de VS zich moeten richten op China. Amerika kan een kleine militaire aanwezigheid behouden in Europa, maar wij worden niet vanuit Europa bedreigd. De échte dreiging voor de VS komt uit China. Daarom moeten we niet verstrikt raken in militaire avonturen in Oekraïne of in het Midden-Oosten. Trump wil om die reden ook dat het vechten in die gebieden stopt zodat hij zich kan richten op China. Dit is onze voornaamste uitdaging: China containen (onder controle houden, red.) en tegelijkertijd oorlog met China voorkomen.”
„Hoe? Hopelijk erkennen beide landen dat zij als grootmachten intens met elkaar concurreren en een gevaar kunnen vormen voor elkaars nationale veiligheid en zijn ze verstandig genoeg om oorlog te vermijden. Rusland vormt daarentegen geen serieuze bedreiging voor de VS; Moskou zou juist een bondgenoot van ons moeten zijn tegen de Chinezen. Maar dat laatste is, na alles wat er is gebeurd, nu niet aan de orde.”
Telegraaf
0 reacties :
Een reactie posten