Van een onzer correspondenten.

De metafoor van het ’tipping point’ of ‘kantelpunt’ is niet helpend in de context van de klimaatopwarming. Dat beargumenteert een groep wetenschappers in Nature. Het concept kan mensen in verwarring brengen en actie in de weg staan, denken de onderzoekers. Klimaatactie blijft nog altijd nodig en zinvol, aldus de klimaatbevlogen onderzoekers

Kantelpunten zijn kritieke momenten in het klimaatsysteem, wanneer een relatief kleine verandering leidt tot aanzienlijke en vaak onomkeerbare verandering op grotere schaal. Als bijvoorbeeld bepaalde temperatuurdrempels overschreden worden, kunnen hele ecosystemen onomkeerbaar veranderen.

In een artikel in Nature Climate Change argumenteren verschillende wetenschappers nu dat het begrip ‘tipping point’ in de klimaatwetenschap niet goed gedefinieerd is en vaak verkeerd wordt toegepast. Er is volgens hen ook geen bewijs dat de apocalyptische toon mensen aanzet tot actie. Klimaatwetenschappers spraken tot nu toe van omslagpunten bij fenomenen zoals de mogelijke ineenstorting van de Golfstroom, de West-Antarctische ijskap en ecosystemen van koraalriffen.

‘Hoewel veel van de natuurkundige verschijnselen die onder het label ‘omslagpunt’ vallen systemisch belangrijk zijn en de moeite van het bestuderen waard, belicht het tipping points-model niet per se de meest kritieke of beslissende aspecten ervan. Het kan deze aspecten zelfs verdoezelen’, zegt hoogleraar Robert Kopp aan de Rutgers University.

Vrees voor een vals alarm-effect dat de geloofwaardigheid van toekomstige beweringen kan ondermijnen.


Volgens Kopp en zijn collega’s blijkt uit sociaal-wetenschappelijk onderzoek dat constructieve collectieve actie eerder wordt geïnspireerd door concrete gebeurtenis die verband houden met klimaatverandering – zoals bosbranden, aanhoudende droogte en hittegolven en overstromingen – dan door het meer abstracte en losjes toegepaste concept van klimaatomslagpunten.

Onze Radboud Universiteit (2023) is nog een alarmistisch aanhanger van tipping-point vaagheden:

‘Voor de wereld is een cruciaal moment aangebroken, waarin bedreigingen van het klimaatsysteem zich steeds sneller aandienen. Dat blijkt uit het Global Tipping Points Report, een uitgebreid rapport van meer dan 200 onderzoekers naar ‘tipping points’ in het klimaat, waaronder wetenschappers van de Radboud Universiteit.’

Maar zulke omslagpunten zijn vaag gedefinieerd en geven de illusie van een nauwkeurig wetenschappelijk begrip, aldus de auteurs.

‘Pogingen om zo veel onderwerpen en gedragingen onder hetzelfde label en hetzelfde interpretatiekader te brengen, helpen de wetenschap niet vooruit’, zegt hoogleraar Michael Oppenheimer van Princeton University.

Zo kan er verwarring ontstaan wanneer in discussies over uitstootreductiedoelen en de noodzaak om de gemiddelde temperatuurstijging wereldwijd onder 1,5 graden Celsius te houden, met omslagpunten voor het klimaat wordt geschermd, schrijven de auteurs.

‘Wetenschap mag niet ten onrechte worden gezien als de identificatie van precieze drempelwaarden voor catastrofale gevolgen, terwijl de timing van zulke drempelwaarden zeer onzeker is’, concluderen de onderzoekers. Ze vrezen voor een vals alarm-effect dat de geloofwaardigheid van toekomstige beweringen kan ondermijnen.

De wetenschappers benadrukken nog dat ze niet de eersten waren die hun bezorgdheid uitten over het gebruik van het ‘tipping point’ in het publieke debat over klimaatverandering. In 2006 bekritiseerden redacteuren van Nature de uitdrukking al in een essay, vanwege de te grote nadruk op zeer onzekere wetenschap en het risico dat een dergelijke focus zou kunnen leiden tot fatalisme.

***

Zie voor het gehele artikel, hier.

***