Hiermee komt de PvdA er niet bovenop: men luistert zelf niet, maar vindt dat anderen wél moeten luisteren

 de kern van het advies is om de fusie met GL niet door te zetten,....

DoorRonald Plasterk  6-12-2024

Hiermee komt de PvdA er niet bovenop: men luistert zelf niet, maar vindt dat anderen wél moeten luisteren

Mijn column vorige week bevatte een advies aan de PvdA: hoe die er electoraal bovenop zou kunnen komen en weer een brede volkspartij zou kunnen worden. Je kunt McKinsey inhuren voor zo’n advies, dan ben je tonnen kwijt, dit was geheel gratis. Snikkend van dankbaarheid vielen mijn partijgenoten me in de armen. Maar nu serieus, er kwamen vier soorten reacties, en ik loop ze langs.

Voor wie niet elke dag De Telegraaf leest: de kern van het advies is om de fusie met GL niet door te zetten, om de typische GL-thema’s naar achter te schuiven en volle nadruk te leggen op de zorgen van gewone mensen: koopkracht, huisvesting, veiligheid, immigratie en vooral ook ’vooruitgangsdenken’ (inclusief kernenergie).

Trouw persoon

De eerste categorie reacties kwam van mensen die lang geleden de PvdA verlaten hebben, en zeggen niet te begrijpen dat ik er nog lid van ben, omdat het toch nooit meer goed komt. Die mensen vragen: wat doe je nog als lid van die club? Mijn antwoord is dat ik nu 47 jaar lid ben, dat ik in die tijd door de partij ben voorgedragen voor hoge ambten, acht jaar minister, twee jaar Kamerlid, lang geleden lid van de Leidse gemeenteraad, en dat ik van nature een trouw persoon ben.

Je kunt best lid zijn en tegelijk vinden dat de huidige koers niet goed is. Als ik een stemwijzer invul, kom ik zeker niet uit bij een partij die tegen kernenergie is, die alle immigratie als zegenrijk beschouwt en alle auto’s (zelfs van loodgieters en leveranciers) uit de steden wil verbannen. Maar dat zijn ook standpunten van mensen die alle contact met de achterban verloren hebben.

Diverse opvattingen

Partijen hebben vleugels met diverse opvattingen, en het gebeurt wel vaker dat er een minderheid is die de koers van een partij wil veranderen. Ik maak er één kanttekening bij: mijn trouw geldt de PvdA, maar als de partij ervoor kiest zich op te heffen – en alles wijst erop dat dat gaat gebeuren – dan valt er niet meer trouw te zijn aan de PvdA; van een fusiepartij met de communisten, pacifisten en lefty dominees van GL zal ik geen lid worden (voor de jonge lezers: GL is een fusie van CPN, PSP, PPR en EVP).

Een tweede categorie reacties kwam verrassend van verschillende PvdA-leden, waaronder zeer prominente, die meldden het met me eens zijn. Een deel van hen is georganiseerd in roodvooruit.nl, en verwees me naar hun site.

Tegengeluid

Die site is het bekijken waard. Daar las ik als eerste commentaar: ’Ik werk als bestuurder bij de FNV. Ik ben nog steeds lid, maar twijfel per dag meer. Niets van wat er uit de fractie komt spreekt de natuurlijke PvdA achterban die ik in kantines spreek nog aan. Ik blijf nog lid om een tegengeluid te laten horen, maar een vijandelijke overname ga ik niet meemaken als lid.’

Dat is precies wat ik ook schreef. Deze categorie vormt duidelijk een minderheid op de huidige PvdA-congressen, en wellicht hebben cynici gelijk dat ze een achterhoedegevecht voeren.

Een derde reactie is ijzige stilte. Uit mijn tijd in de politiek herinner ik me de ironisch bedoelde woordkeuze ’mijn ragfijn politiek instinct’. Welnu, mijn ragfijn politiek instinct zegt mij dat de partijtop van de PvdA helemaal niet zit te wachten op goedbedoelde suggesties over de koers. Zelfs als mensen het er diep in hun hart deels mee eens zijn passen ze wel op om dat hardop te zeggen. Sommigen zijn voor hun loopbaan afhankelijk van politieke steun, en kijken liever de kat uit de boom.

Boze ontkenning

De vierde reactie, feitelijk waardevoller dan ijzige stilte, is boze ontkenning. Het gebeurt me wel vaker dat soms de ene en soms de andere partijprominent boze berichtjes stuurt dat het niet klopt wat ik schrijf. Dat is eerlijk, en ik heb dat liever dan ijzige stilte.

Zo ook deze keer. De stelling dat PvdA/GL politiek ’eigenaar’ zou zijn van woke onderwerpen werd krachtig weersproken. Toen ik reageerde dat de vier voorbeelden die ik had genoemd (duurzaam menstrueren, genderneutrale toiletten, veganistische koffiemelk, elektrische auto’s) allemaal uit de koker van het PvdA/GL-college van Amsterdam kwamen, verplaatste de boosheid zich naar iets anders (zonder dat de voorbeelden werden weerlegd). Ik stel het op prijs dat mensen reageren, bedank daar ook altijd voor, maar dergelijke uitwisselingen leveren meestal niet veel op, omdat veel PvdA-prominenten volledig op zenden staan.

Begrijpen

Dat is precies ook het probleem: men luistert zelf niet, maar vindt dat andere mensen wél moeten luisteren, omdat die het kennelijk niet begrijpen. De PvdA had ooit 53 zetels in de Kamer; nu samen met GL 25, dus zelf ongeveer 12. Als je daarop wijst, is steevast het antwoord dat de weggelopen kiezers (goed dus voor pakweg 41 Kamerzetels) het allemaal niet goed begrijpen, en dat de partij het nóg beter moet uitleggen. Daarmee komt de PvdA er inderdaad niet bovenop.

TELEGRAAF