Een 'glaasje gemeentepils' is voor de meeste Noord-Hollanders een vanzelfsprekendheid.
De weg van water: hoe schoon is (en blijft) Noord-Hollands drinkwater?
Het was dit jaar één van de natste jaren ooit en toch is het ook droger dan ooit. Terwijl de planten verzuipen, daalt het grondwaterpeil. Hoe zit deze waterparadox in elkaar? En hoe heeft dat invloed op de kwaliteit van drinkwater?
De weg van water
Om dat te begrijpen, reizen we de provincie in. Naar de duinen van Castricum om precies te zijn. Daar vinden op een regenachtige maandagochtend een handjevol bezoekers een weg door de duinen.
Tussen hen piepen betonnen putten onopvallend uit de grond. Ze zijn een essentieel onderdeel van een verfijnd systeem: het zuiveren en leveren van drinkwater voor duizenden huishoudens in de provincie. "Het water dat hier doorheen stroomt, heeft al een reis van minstens zestig kilometer achter de rug", vertelt Ruud van der Neut, drinkwaterexpert bij PWN.
De oorsprong van dit water ligt niet in de duinen, maar even verderop, in het West-Friese Andijk. Via de Rijn en haar zijrivieren bereikt water het IJsselmeer, waar het drinkwaterbedrijf het inneemt voor filtering. Vervolgens wordt het naar de duinen gepompt voor een bijzonder proces: duininfiltratie.
Dat werkt zo: oppervlaktewater wordt door zandlagen geleid, waarbij het zand werkt als een natuurlijk filter. Vuil blijft achter en bacteriën breken organisch materiaal af. Wat overblijft, zakt langzaam naar het grondwater. Daar ligt het weken tot maanden opgeslagen, totdat het wordt opgepompt en verder gezuiverd. Zo ontstaat schoon, betrouwbaar drinkwater.
"Normaal filteren we de troep uit het water. Nu is het andersom"
Maar dat robuuste systeem staat onder druk. Klimaatverandering maakt de natuurlijke filtering in de duinen steeds complexer. "Droogte is een groot probleem", zegt Van der Neut. In droge periodes is er minder water in rivieren en meren, wat de aanvoer naar de duinen beperkt. Tegelijkertijd zakt het grondwaterpeil. Dat betekent minder opslagcapaciteit én een groter risico op zout water dat omhoog sijpelt. "Zonder een stabiele aanvoer van water werkt het systeem minder goed."
En dat is nog niet alles. Ook de kwaliteit van het water verslechtert. Volgens Van der Neut wordt het steeds lastiger om vervuiling uit het water te filteren. Vooral PFAS – de zogenaamde forever chemicals – vormen een uitdaging. "Normaal filteren we de troep uit het water. Nu is het andersom."
Wat zijn PFAS?
PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) zijn chemische stoffen die water, vuil en vet afstoten. Ze worden gebruikt in producten zoals pannen met antiaanbaklaag, waterproof make-up, blusschuim en voedselverpakkingen. PFAS breken nauwelijks af in het milieu, waardoor ze ook wel 'forever chemicals' worden genoemd. Ze hopen zich op in water, grond en zelfs in ons lichaam. Sommige PFAS worden in verband gebracht met gezondheidsrisico's, zoals kanker, hormonale verstoringen en verminderde vruchtbaarheid.
Een deel van die vervuiling begint bij het afvalwater van bedrijven en kleine industrie, zo bleek eerder uit onderzoek van NH. PWN ziet de gevolgen: een groeiende hoeveelheid giftige stoffen zoals PFAS, medicijnresten en bestrijdingsmiddelen. Veel daarvan kan met bestaande technieken worden verwijderd, maar PFAS is een ander verhaal.
Een totaalverbod
"Voor PFAS gebruiken we nieuwe, duurdere technieken", zegt Van der Neut. Daarmee voldoet het Noord-Hollandse drinkwater aan de normen van het RIVM. Toch krijgt een Noord-Hollander dagelijks gemiddeld 0,2 microgram PFAS binnen via kraanwater.
Volgens Toxicoloog Jacob de Boer heeft iedereen wel wat PFAS in het lichaam, maar is dat voor de meeste mensen op dit moment geen direct risico. Bij hoge concentraties kunnen deze stoffen het immuunsysteem verzwakken, waardoor je vatbaarder wordt voor ziekten. Toch benadrukt De Boer dat, vooralsnog, de meeste mensen geen gezondheidsproblemen ervaren door PFAS.
"Wat er niet inkomt, hoeft er ook niet uit"
Eenmaal uit het water gefilterd, blijft PFAS als afvalstof over. Maar deze 'PFAS-prut' is vrijwel onmogelijk te verwerken. Via het riool belandt het uiteindelijk in de zee. Ironisch genoeg wordt het drinkwaterbedrijf zodoende zelf lozer, terwijl het geen vervuiler is.
Volgens De Boer is de enige oplossing een totaal verbod op PFAS-productie. Want, "wat er niet in komt, hoeft er ook niet uit". Ondanks de krachtige lobby van de industrie, blijft hij positief over een verbod. Hij verwacht dat in 2025 de eerste maatregelen daartoe genomen zullen worden.
Ook Van der Neut ziet zo een totaal verbod graag. Toch blijft hij realistisch: "Als dat verbod er morgen is, dan zijn we alsnog zeker zeventig jaar bezig de omloop van water PFAS-vrij te maken."
1 reacties :
Multinationals werken met verboden stoffen vanwege de omzet die weer meer inkomsten voor die multinationals moet genereren. De zomers zijn echt niet droger als in het recente verleden(zie internet), het najaar en de winter daarentegen zijn veel natter. Ook importeert de Overheid miljoenen nieuwe mensen die allemaal water gebruiken. Om daar dan "Klimaatverandering" de schuld van te geven is wel heel erg simpel gesteld van PWN, maar alles is tegenwoordig de schuld van Klimaatverandering en als dat niet kan dan is het de schuld van de Russen. Je moet er maar opkomen.
Een reactie posten