Schending van verdrag uit 1990
Datum: 15 november 2024
Oscar Hendriks
Rusland is woedend over de plotselinge opening van een ‘multinationale’ Navo-marinebasis in Rostock in het voormalige Oost-Duitsland. Onder het cruciale 2+4-verdrag uit 1990, waarbij de Sovjet-Unie vrijwillig zijn troepen terugtrok uit Oost-Duitsland, mogen er geen buitenlandse (niet-Duitse) troepen worden gestationeerd op Oost-Duits grondgebied. Schending van dit verdrag kan grote repercussies krijgen voor de Europese veiligheidsstructuur, en zelfs het voortbestaan van Duitsland in gevaar brengen.
De Duitse minister van Defensie Boris Pistorius opende op 21 oktober het “nieuwe tactische marine hoofdkwartier Commander Task Force Baltic (CTF Baltic)” in Rostock. Zo werd het omschreven in een persbericht van de Navo. Volgens de Navo gaat het om een “hoofdkwartier van de Duitse marine”, maar “met multinationale participatie”. Vanuit Rostock zullen alle Navo-manoeuvres in en rond de Oostzee worden geleid. Aan CTF Baltic nemen dertien landen deel. Naast de landen rond de Oostzee zijn dat Noorwegen, Nederland, Frankrijk, Groot-Brittannië en Italië. Voorlopig heeft een Duitse admiraal de leiding, een Pool is plaatsvervanger en een Zweed chef-staf. In tijden van crisis of oorlog valt het CTF Baltic direct onder het centrale Navo-commando in Northwood, Engeland. Daarboven staat nog de Supreme Headquarters Allied Powers Europe (SHAPE) in Mons (België), dat altijd wordt geleid door een Amerikaanse generaal.
De stationering van buitenlandse militairen uit twaalf andere landen is volgens Moskou een flagrante schending van Artikel 5.3 van het 2+4-Verdrag uit 1990. Dit is niet zomaar een verdrag: het vormt de basis voor de Europese veiligheidsstructuur na de Koude Oorlog. Een dag na de inwijding werd de Duitse ambassadeur, Alexander graaf Lambsdorff, dan ook ontboden op het Russische ministerie van buitenlandse zaken om een ongekend scherp protest in ontvangst te nemen.
Rusland verwijt de Duitse regering – alsmede Europese politici en “hun toezichthouders in Washington” – sluipend de uitkomst van de Tweede Wereldoorlog te herzien. “In de actuele historische context hebben de voormalige westelijke geallieerden Berlijn niet alleen aangezet tot een directe schending van een fundamenteel volkenrechtelijk document, maar zij hebben zichzelf tot medeplichtigen gemaakt. Washington, Brussel en Berlijn moeten zich bewust zijn dat de uitbreiding van de militaire infrastructuur van de Navo op het gebied van de voormalige DDR uiterst negatieve gevolgen zal hebben en niet onbeantwoord zal blijven”, aldus Moskou.
Pistorius benadrukte de noodzaak van het CTF Baltic: “Moskou probeert de Oostzee-staten door continue agressie te destabiliseren en de democratische leefwijze in gevaar te brengen. Daarin mag president Poetin niet slagen”. Even schakelde hij van het Engels naar het Duits: “Het is géén Navo-hoofdkwartier, het is een nationaal hoofdkwartier met multinationale deelname onder andere, maar niet alleen, van alle Oostzeestaten en daarnaast veel andere partners”. Verder verklaarde hij “dat de beslissing dit commando hier te vestigen pas enkele maanden oud is”. Hiermee verraadde hij dat het besluit waarschijnlijk op de Navo-top van 10 juli is genomen.
Om het 2+4-Verdrag te duiden moeten we terug naar het einde van de Tweede Wereldoorlog. Nadat de Wehrmacht onvoorwaardelijk had gecapituleerd, verdeelden de Sovjet-Unie, Groot-Brittannië en de VS te Potsdam het grondgebied van het Duitse Rijk volgens de grenzen van 1937 in bezettingszones. Ook na oprichting van de Bondsrepubliek Duitsland (BRD) en de Duitse Democratische Republiek (DDR) behielden de geallieerden rechten. De ontspanningspolitiek van president Gorbatsjov van de Sovjet-Unie zette een beweging in gang die leidde tot de opening van de Berlijnse muur op 9 november 1989. Op 31 augustus 1990 kwamen BRD en DDR het Einigungsvertrag (verenigingsverdrag) overeen, dat de toetreding van de DDR tot de BRD per 3 oktober 1990 regelde. De bezettingsmachten van 1945 waren bereid hun rechten op te geven en zo sloten op 12 september 1990 de BRD, de DDR, Frankrijk, de Sovjet-Unie, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten te Moskou het Verdrag over de definitieve regeling met betrekking tot Duitsland, meestal Twee-plus-vier Verdrag genoemd. Het werd feitelijk het afsluitend vredesverdrag voor de 65 landen die met het Duitse Rijk formeel nog in oorlog waren.
De opening van CTF Baltic kan verregaande repercussies krijgen. Het 2+4-Verdrag leent zich niet voor opzegging, maar als één van de partijen het breekt, zijn naar volkenrechtelijk gewoonterecht andere partijen er niet meer aan gebonden. Dan komen belangrijke punten op losse schroeven te staan: de Duitse hereniging, de Duits-Poolse grens, het bezit van kernwapens. Russische troepen zouden formeel mogen terugkeren naar Oost-Duitsland en Oost-Duitsland zou de Navo moeten verlaten.
De schending van het verdrag is niet de enige manier waarop de Navo Rusland tart. Bij het eerste officiële bezoek van minister van Defensie Ruben Brekelmans op 16 oktober aan Berlijn werden nieuwe taken bekendgemaakt. Het Rapid Deployable German-Netherlands Corps te Münster wordt omgebouwd tot militair hoofdkwartier van de noordoostelijke flank van de Navo. Duitsland gaat de multinationale ‘Battle Group’ in Litouwen, waar Nederland al sinds 2017 aan deelneemt, met 4000 man versterken. Duitsland gaat samen met Polen en Nederland de snelle verplaatsing van militair materieel van de Noordzee naar de Oostzee organiseren. Nederland en Duitsland verlenen gezamenlijke materieel- en opleidingssteun aan Oekraïne. Nederland besteedt 400 miljoen euro voor in Nederland ontwikkelde hypermoderne drones voor Oekraïne. Er komt weer een Nederlands tankbataljon dat in Duitsland zal worden gestationeerd, met 46 eigen Leopard II-A8 tanks, mogelijk om door te leveren aan Oekraïne.
Alsof dat nog niet genoeg is, sloot Pistorius op 23 oktober met zijn Britse collega John Healey het Trinity House Agreement, waarin zij een verregaande samenwerking van land-, lucht- en zeestrijdkrachten aankondigen.
Deze zomer vierde de Navo in Washington haar 75-jarig bestaan. Volgens haar eerste secretaris-generaal, Lord Hastings Ismay, is de organisatie opgericht om “de Sovjet Unie buiten, de Amerikanen binnen en de Duitsers eronder te houden”. Rusland is in het vizier en weet zijn kernland met St. Petersburg aan de Finse Golf en Kaliningrad (Königsberg) aan de Oostzee direct bedreigd.
De Andere Krant
0 reacties :
Een reactie posten