Wat gebeurt er met onze duinen?

 “Het gaat erom mensen bewust te maken dat er dingen gebeuren die niet normaal zijn. Dan zouden alle alarmbellen moeten afgaan. 

16-11-2024

Wat gebeurt er met onze duinen?

---

Rijkswaterstaat graaft de duinen bij Castricum af - experts reageren verbijsterd​

Rijkswaterstaat graaft de duinen bij Castricum af - experts reageren verbijsterd

Datum: 15 november 2024

Hendriëlle de Groot

Op het strand bij het Noord-Hollandse Castricum nemen graafmachines grote happen uit de duinen, onze eerste natuurlijke verdedigingslinie tegen de zee. Volgens duinbeheerder Puur Water & Natuur (PWN), die in opdracht van de Provincie het project uitvoert, is het om de natuur te herstellen. Diverse waterbouwkundigen hebben, met recente overstromingen in heel de wereld in het achterhoofd, ernstige bedenkingen bij het project.

Een video waarop te zien is dat er gaten in de duinen bij Castricum worden gegraven, ging vorige week viraal. Pieter Parlevliet van Youtubekanaal Nederland wat is er gaande nam een kijkje, ging voorbij het bordje ‘verboden toegang’ en maakte dronebeelden. Daarop is te zien dat graafmachines grote sleuven in de duinen hebben gemaakt. De video is meer dan 30.000 keer bekeken.

Rijkswaterstaat beargumenteert dat de graafwerkzaamheden nodig zijn, om de duinen “mee te laten groeien met de zeespiegelstijging”. Gepensioneerd waterbouwkundige Wil Lases reageerde via Facebook kritisch op het ‘duinkerven’, zoals deze werkzaamheden officieel worden genoemd. “Tegenwoordig leven we in een omgekeerde wereld, door top-down te denken over de ‘gewenste flora en fauna first’, oftewel make flora and fauna great again. De rest van de natuur, die daarvoor bepalend is, is ondergeschikt. Het is dus gedoemd te mislukken.”

Een paar uur na het plaatsen van de Facebookpost, ziet Lases dat een ‘externe factchecker’ van AFP Factcheck Nederland (zie kader) een document heeft geüpload, waaruit zou blijken dat Lases desinformatie verspreidt. Ook zijn bepaalde kritische reacties van het sociale medium verwijderd. Een voormalig waterbouwkundige mag op zijn Facebook niet onvoorwaardelijk zijn mening of visie delen. “Censuur”, stelt hij. “Wie controleert de factchecker.”

“Elke zeewering is net zo sterk als de zwakste schakel”, aldus Lases. “Als het kerven bijdraagt aan het meegroeien van de duinen met de zeespiegel, wat ik betwijfel, dan is dat met een paar kerfjes hier en een paar bij Egmond aan Zee, niet voldoende. Dat zet geen zoden aan de dijk.” Het kerven heeft als gevolg dat zand verstuift, stelt Rijkswaterstaat. Lases: “Het zand komt wat hoger, maar als je dat aan de buitenkant verliest, ben je daar aan het verzwakken. Dat zand komt niet ten goede aan het strand en aan de waterkerende dijk, genaamd de waker. Wie bepaalt dat het stuivende zand binnen de duinen blijft, waarom zou het niet verder stuiven?”

Ook emeritus hoogleraar prof. dr. ir. Bart Schultz (74), die werkzaam was bij de voormalige Bouwdienst van Rijkswaterstaat, vindt het onverstandig dat er wordt gegraven in de duinen van Castricum. “Het is erg moeilijk te voorspellen wat het effect van deze ingrepen in de natuurlijke dynamiek van de kust zal zijn”, stelt hij. Schultz groeide op in Haarlem en kan zich nog goed herinneren dat de pier bij IJmuiden werd verlengd. “Daardoor is een grote neer (uitschuring door een soort cirkelstroming langs de kust – red.) ontstaan, waardoor het voormalig strandpaviljoen Parnassia aan de kust van de Kennemer duinen is verdwenen in de golven.” Er zijn meer voorbeelden van menselijk ingrijpen dat volledig anders uitpakt. “Het gaat vaak heel anders dan vooraf gedacht.”

Bioloog en aquatisch ecoloog Theo Claassen ziet het project ook niet zitten. “Ontstaat elders langs de Nederlandse kust ‘zandhonger’ doordat bij Castricum extra zand wordt opgeslokt? De Waddenzee, die nu al lijdt aan bodemdaling, krijgt mogelijk minder zand. Bovendien moet langs enkele Waddeneilanden nu al zandsuppletie worden toegepast.” Een kustdoorbraak of overstroming vindt altijd plaats bij de zwakste schakel. “Die wordt met dit project niet versterkt. Wordt het risico op overstroming bij harde wind en hoog water voldoende onderkend?” vraagt Claassen zich af.

Waterbouwkundige en publicist Frank Silvis (67), voormalig regio­directeur bij waterbedrijf Vitens, vreest voor overstromingen. “De duinen zijn tot 18 meter boven NAP. Inkepingen zijn vier meter diep. Ze halen het weg tot NAP +14, wat in feite veilig zou moeten zijn. Maar de omstandigheden zijn de afgelopen jaren behoorlijk veranderd.”

Volgens Silvis, auteur van het boek In contact met water, waarin hij zegt de ‘vitaliteit’ van water te kunnen meten met pendelen, zijn de hedendaagse extremen in het weer niet altijd natuurlijk. “Er vindt op grote schaal weermanipulatie plaats. Enerzijds is het ontstaan van extra overstromingen het gevolg van de vervuiling in het water door mensen. Denk bijvoorbeeld aan plastic en pfas. Anderzijds komt het door weermanipulatie.” Silvis noemt de overstromingen in de zomer van 2021 in Limburg en recent in Valencia als voorbeeld. “Er viel gigantisch veel water, wat onmogelijk was volgens de statistieken. We zien landinwaarts steeds meer buien, er valt te veel water. Dat is mijns inziens ook een gevolg van HAARP (een systeem waarmee met elektrogolven de lucht gemanipuleerd kan worden – red).” Dat dit komt door de mens veroorzaakte klimaatverandering, noemt hij “een leugen van de bovenste plank. De hoeveelheid regen, zoals die in Valencia viel, is niet de natuurlijke regen. Het wordt aangegrepen om het climate change-verhaal te voeden, maar ik ben ervan overtuigd dat het weer wordt gemanipuleerd om mensen angst aan te jagen en vervolgens te controleren.” Met dat in het achterhoofd, ziet hij het duinkerven in Castricum als iets dat desastreus kan uitpakken. “Met moderne technieken is men in staat om geconcentreerd heel veel regen te laten vallen in een korte tijd. Daarom vind ik het onverantwoord een verlaging van vier meter toe te passen.”

Rijkswaterstaat stelt dat het kerven, met als gevolg zandverstuivingen, goed zou zijn voor de biodiversiteit. Volgens Silvis toont het aan dat de overheid en “de natuurlobby biodiversiteit belangrijker vinden dan onze veiligheid. In ons land moeten wij veiligheid voorop zetten. Je wilt geen enkel risico lopen door dit soort inkepingen te maken. Als men kwaad wil, en zorgt voor een lokaal heftige bui, spoelen die gekerfde duinen zo weg.”

Ingenieur en wetenschapper Coen Vermeeren, schrijver van het boek Verduisterende praktijken over weermanipulatie, noemt het verhaal van Rijkswaterstaat en de natuurlobby “complete bullshit”. “Dit valt onder Agenda 2030 en is bedoeld om gemeenschappen weg te vagen en hun broodwinning af te nemen.” Hij wijst op de overstromingen in Valencia, in de regio in Spanje waar hij tegenwoordig zelf woont. “Spanje is een van de grootste voedselproducenten van Europa. De onzin van dammen weghalen is evident. Daar valt ook het inkerven van duinen onder. Zodra er een gat in de dijk zit, komt er een overstroming, heel simpel.” Hij deelde de beelden van Parlevliet op X. “Het gaat erom mensen bewust te maken dat er dingen gebeuren die niet normaal zijn. Dan zouden alle alarmbellen moeten afgaan. Wat als ze weermanipulatie toepassen, net als in Valencia? Een springvloed en zuidwesterstorm komt slechts eens in de vierduizend jaar voor. De kans daarop is dus klein. Maar als kwaadaardige belanghebbenden het weer manipuleren, dan is elke vorm van kansberekening bij voorbaat overbodig.”

PWN stelt in een reactie dat “de zee hier echt niet gaat binnenkomen” en werkt tot december 2024 door aan de inkervingen.

De Kerf: dertig overstromingen in vijf jaar tijd

De afgraving in 1997 van een zeereep van circa 100 meter breed, De Kerf bij Schoorl, wordt door Rijkswaterstaat omschreven als ­revolutionair. Het nieuws ging de hele wereld over. Het was destijds het proefproject voor ‘dynamisch kustbeheer’, waardoor geen onderhoud meer nodig zou zijn voor de duinen. Uit een publicatie van Staatsbosbeheer in vakblad Natuur, Bos en Landschap, blijkt dat direct na aanleg De Kerf al volstroomde met zeewater. In de periode van 1997 tot eind 2002 zijn er dertig overstromingen geweest en nog eens vier tot 2009. Het aantal overstromingen is daarna sterk afgenomen door inwaaiend zand. “Dat hiermee De Kerf mislukt zou zijn, is een kwestie van smaak”, schrijft Staatsbosbeheer in de publicatie. “Voor Staatsbosbeheer is De Kerf een geslaagd project.” Dit zou komen door “de toename van dynamiek, gradiëntrijkdom en natuurwaarde”. Aan het eind van de publicatie is te lezen dat de locatie van oudsher een zwakke schakel in de zeereep vormt. “In 1928, 1953 en 1974 is de zeereep hier tijdens stormen op natuurlijke wijze doorbroken en is de achterliggende vallei vol zeewater gelopen. Het wachten is op een flinke storm uit de juiste windrichting: geduld is een schone zaak.”

Bron: edepot.wur.nl/13374

De Andere Krant