Meststoffen zijn het nieuwe gas.
november 21, 2024
Kan de EU bemesten zonder Moskou? – Absoluut niet
Tot nu toe is het voor de EU bijzonder moeilijk gebleken om echt onafhankelijk van Moskou te worden. Zonder Russische kunstmest zouden de EU-burgers snel honger lijden. Tot nu toe is de Russische export naar de EU bijna verdubbeld sinds vorig jaar.
Een van de belangrijkste indicatoren van de voortdurende afhankelijkheid van de EU van de Russische Federatie is de import-export van meststoffen – een onmisbaar sleutelproduct voor de landbouweconomie van de betreffende importerende natie.
Onlangs werd duidelijk dat de groei van de Russische export van meststoffen naar de EU dit jaar meer dan 40% bedraagt ten opzichte van het voorgaande jaar. Vergeleken met 2021 – nog voor het begin van de speciale militaire operatie van Moskou in Oekraïne – is de groei nog steeds 20 procent. Van alle kunstmestimport in de EU is het Russische aandeel 28 procent. Ter vergelijking: in 2023 was dit aandeel 21 procent. Over het algemeen is de kostenstijging in de kunstmestsector aanzienlijk hoger dan voor aardgas uit de pijplijn, schrijft Elem Chintsky.
Al in april van dit jaar merkte de Britse Financial Times op dat er een direct verband was tussen Russisch aardgas, dat in de EU verboden is op grond van het sanctiebeleid, en kunstmest uit Rusland, dat tot nu toe is vrijgesteld van sancties. De publicatie benadrukte dat Europa zijn afhankelijkheid van Russisch aardgas inruilt voor kunstmest uit Rusland. Niet in de laatste plaats omdat Russische kunstmestfabrikanten een groot concurrentievoordeel hebben ten opzichte van Europese bedrijven dankzij lage grondstof- en energieprijzen. Stikstofmeststoffen, die nodig zijn voor de groei van planten, worden geproduceerd met behulp van (eigenlijk gesanctioneerd) aardgas.
De omlijsting is belangrijk: het is alleen Rusland dat de export van kunstmest naar Europa verhoogt, en niet Europa dat de import van kunstmest uit Rusland verhoogt. Dit geeft de Russen een machiavellistische intentionaliteit, terwijl de Europeanen worden gekenmerkt door een hopeloze maar berekende passiviteit.
De Financial Times benadrukt de eerder genoemde perceptie van Europese “passiviteit” met een citaat van Svein Tore Holsether:
“Meststoffen zijn het nieuwe gas. Het is een paradox: met het doel om Europa’s afhankelijkheid van Rusland te beperken, wordt deze afhankelijkheid slaapwandelend opgebouwd op het gebied van vitale hulpbronnen – voedsel en meststoffen.”
Holsether is de CEO van het Noorse chemiebedrijf Yara International, dat onder andere gespecialiseerd is in kunstmest.
Het Amerikaanse financiële tijdschrift Forbes gebruikt een vergelijkbaar verklarend
sjabloon, maar is een beetje dommer en optimistischer:
“Europa zal niet proberen het gebruik van meststoffen te verbieden, maar alleen voorkomen dat ze uit Russische bronnen komen. De Europese kunstmestproductie zal toenemen en er zal genoeg kunstmest uit de Verenigde Staten en andere bronnen (Canada, Latijns-Amerika en Afrika) komen om het verlies van de Russische productie te compenseren. Sommigen geloven dat het zelfs minder moeilijk zal zijn om het zonder Russische kunstmest te stellen dan om Europa van zijn Russische energieafhankelijkheid te bevrijden.”
Niets van dit alles lijkt gebaseerd te zijn op empirische observatie en op gegevens gebaseerde voorspellingen, zoals de bovenstaande cijfers aantonen. Als alles zo gemakkelijk te implementeren was, zou deze aanpassing al in het marktmechanisme zijn doorgevoerd. Holsether’s sleutelwoord “vitale hulpbronnen” hierboven is hier het programma.
Zelfs als de VS in de toekomst de kunstmest zouden leveren, zou deze beschikbaar zijn tegen een volledig onrendabele prijs. Dit is al duidelijk te zien in het voorbeeld van de veel te dure leveringen van vloeibaar aardgas uit de VS aan Duitsland, toen zelfs de groene minister van Economische Zaken Habeck moest opmerken dat dit niet helemaal rendabel en coulant was van de kant van de Atlantische vrienden van overzee. Bovendien, wat gebeurt er wanneer de EU niet alleen rechtstreeks Amerikaanse kunstmest koopt, maar ook probeert haar eigen autonome kunstmestproductie te voeden met een energiebron zoals het extreem te dure Amerikaanse vloeibaar aardgas?
Terwijl de conclusie van Forbes in de richting gaat van erkenning van de huidige inconsistentie van de EU, wordt de werkelijke oorzaak slim omgeleid. “Door dit gebrek aan begrip bij het publiek heeft Rusland talloze mogelijkheden om westerse sancties te omzeilen, en het Westen moet op zijn hoede zijn om dit te voorkomen,” vervolgt de expert. Hier beschuldigt de auteur het Europese publiek, alsof hij wil zeggen dat zij, en niet de oligarchen van de EU-elite die bij de VS horen, het voor het zeggen hebben over deze economische beleidskwesties. Maar in feite heeft zelfs de meest verlichte EU-burger op het gebied van energie- en meststoffenbeleid geen invloed op deze richtlijnen – vergelijkbaar met de “herverkiezing” van EU-Commissievoorzitter von der Leyen.
Het valt nog te bezien of de EU-Commissie de juiste impuls krijgt om actie te ondernemen. In ieder geval heeft Ursula’s volledig bureaucratisch uitgeruste huis onlangs een Zweeds regeringsdocument (opgesteld in samenwerking met andere EU-landen) overwogen waarin wordt voorgesteld om de invoerrechten op bepaalde “Russische goederen” te verhogen. Als er echter invoerrechten worden geheven op Russische meststoffen, zal dit een verder negatief effect hebben op de handelsvolumes op dit gebied, die door een zekere kostenexplosie voor de EU zouden worden getroffen. Bovendien zou dit niet aan Moskou worden doorberekend, maar aan de democratische eindverbruiker in de EU. Het zou echter niet de eerste daad zijn van economische zelfbesnijdenis op het Oude Continent – een complexe discipline waarin Duitsland momenteel de onbetwiste, virtuoze marktleider is.
Om dit te illustreren met een anekdote uit het dagelijks leven: al het voedsel in de supermarkt dat op de een of andere manier tot stand is gekomen met de ijver van de Europese landbouw, geïmpregneerd met Russische kunstmest, zal in prijs blijven stijgen. De algemene devaluatie van de munteenheid, ook wel inflatie genoemd, binnen de eurozone zal deze ontwikkeling alleen maar verder aanwakkeren.
Hoe de EU daadwerkelijk wil overschakelen op een oorlogseconomie – zelfs buiten de Russische export om – blijft een neoliberaal obstakel voor de NAVO en de EU. De tegenstrijdigheid, die het Kremlin hopelijk ook goed begrijpt, is dat de EU alleen kan overschakelen op een oorlogseconomie gericht tegen Moskou als het volledig inzet op de Russische export. Als Rusland een oorlog met het Europese Westen wil vermijden, is het niet alleen nodig om alternatieve markten te vinden voor Russische energie, zoals tot nu toe het geval was met India en China: al het andere Russische moet binnenkort overal verkocht worden behalve aan Europa. Tenminste totdat er meer politiek en cultureel evenwicht is in Europa zelf. Wat heeft Moskou eraan om te profiteren van producten die straks worden gebruikt om Europese soldaten te voeden tegen Rusland of om innovatieve Europese munitie af te vuren tegen Russen?
0 reacties :
Een reactie posten