Door een onzer correspondenten (CG).

Deze week verscheen het boek van Jan van Friesland, oprichter en voormalig eindredacteur van Buitenhoftv, over de belangrijke rol van C02 in de atmosfeer. Hij laat wetenschappers aan het woord die aan een vermeerdering van C02 een vitale rol toekennen. Dit gaat lijnrecht in tegen het denken van het klimaatalarmisme dat zich zorgen maakt over de vermeende opwarmende rol van C02. Een onzer correspondenten ondervroeg hem.

CG: Hoe bent u zo op het pad gekomen van het klimaatrealisme?

Ik was betrokken bij de voorloper van Zembla TV en in die tijd gold nog, begin negentiger jaren, dat de broeikashypothese stond als een huis. We interviewden Alexander King, chemicus en natuurkundige, die oprichter was van de Club van Rome en hij legde ons uit hoe het werkte. Hij was geen emotionele alarmist, maar presenteerde een paradigma met argumenten. Het werd als vaststaande wetenschap aan ons gepresenteerd. Bij het grote publiek, voor zover ik me herinner, was er toen geen grote interesse voor het vraagstuk van klimaatverandering. Je gaat als redacteur wat dieper door de materie heen en zo beklijft het onderwerp, je volgt het met grotere belangstelling door de tijd heen.

Daarom zeg ik ook: bind het hoofdredacteurschap van de NOS aan een termijn.


CG: Ging u gaandeweg twijfelen?

Ja, maar dat heeft ook met mijn achtergrond te maken. Mijn familie had een loon- en grondverzetbedrijf. Daar leer je werken met basale krachten, hydrauliek, hoge temperaturen, lassen en brandend snijden. Je ervoer de kracht van een ton grond wat uit de kieper ploft, de koelende werking van 1000 liter water op het wegdek. Zeg maar de kracht van de natuur, de buitenkant daarvan dan. Hitte, droogte, vorst en ijsvorming en ook de enorme kracht van fossiele verbranding: bulldozers, hydraulische kranen, pompen die hele fossiele brullende kermis. Naar ik begrijp telt het klimaatrealisme ook veel zeilers. Het omgaan met de elementen is mogelijk bepalend voor hoe je over een onderwerp als klimaatverandering gaat denken.

Glimlach: mijn ervaringen hebben, een psycholoog zou dat moeten uitzoeken, mijn neiging tot het klimaatrealisme mogelijk versterkt. Ik heb trouwens wel sterk het gevoel dat alarmisme iets meer is van de stad dan van het platteland.

Twijfel sloeg echt toe toen ik de artikelen van klimaatrealisten ging lezen en volgde wat ze beweerden, waaronder de bijdragen van een zekere Hans Labohm, u wel bekend. Met hem heb ik daarna ook een tv-uitzending gemaakt met Raoul Heertje als presentator.

 

Er zit echt een tipping point aan te komen. Voor klimaatrealisten is dat iets om naar uit te kijken.

CG: U was bekeerd…

Nou, ik heb ook altijd een zwak gehad voor de tegenstem. De krachtsverhouding tussen een groter publiek dat de duim omlaag doet en een eenling die iets beweert met de duim omhoog heeft mij altijd getrokken. Het fenomeen is interessant en behoort tot het wezen van de democratie en gezonde debatcultuur: dat er iemand kan opstaan en het lef heeft tegen de stroom in te gaan. Ooit bedacht ik in deze richting het tv-programma Het Zwarte Schaap.

Ik vind dat een journalist altijd op zoek moet gaan naar een tegenstem. In mijn werk heb ik bewondering voor grensverkenners, zoals natuurkundige Wim Rietdijk en taalkundige Francesco Carotta en dat geldt ook voor de voorhoede van het klimaatrealisme in Nederland. Het bezit een grote rationele overtuigingskracht: knokkers zoals Bauke Geersing, de onvermoeibare Guus Berkhout, Kees Le Pair, Ferdinand Meeus, Jules de Waart en natuurlijk last but not least Marcel Crok.

CG: Hoe ziet u de journalistiek als het gaat om hoor-wederhoor bij klimaatverandering?

In mijn boek besteed ik aandacht aan de NOS. Bij de NOS is het ‘institutionele’ heel erg belangrijk. De NOS is deel van een maatschappelijk systeem en hecht veel waarde aan bijvoorbeeld RIVM en KNMI, maar wordt er allengs ook deel van. Kritiekloos worden bijvoorbeeld de bevindingen van de gesubsidieerde duurzaamheidsclub Milieu Centraal rond getoeterd alsof het onafhankelijke kennis zou zijn.

Van Friesland zoekt op google en leest een NOS bericht voor:

‘Minder vlees eten, zonnepanelen, in eigen land op vakantie: het heeft allemaal zin, zegt Pim Nusselder van Milieu Centraal. De voorlichtingsorganisatie heeft berekend wat de klimaatwinst is van gedragsverandering.’

Een fundamenteel kritische houding ontbreekt vaak en dat zie je in de benadering van een onderwerp als klimaatverandering. Daar gaat het mis. Men heeft culturele diversiteit hoog in het vaandel, maar behandelt klimaatverandering maar met één stem, vanuit één optiek. Daarom zeg ik ook: bind het hoofdredacteurschap van de NOS aan een termijn. Het is een publieke functie zonder weerga, met een enorme maatschappelijke impact. Vele publieke functies zijn al gebonden aan een termijn. Ontwerp een procedure die beter bij deze tijd past. Instituties die niet fundamenteel open staan voor inhoudelijke kritiek zullen bij een samenleving die steeds individueler en pluralistischer wordt, uiteindelijk de legitimiteit verliezen.

Jan van Friesland.

CG: Is dat nu aan de hand?

In mijn optiek wel. Erger wordt het wanneer men het tegenargument als vijandig gaat zien: brieven van wetenschappers die niet worden beantwoord, zoals door het IPCC, geen uitnodiging voor een gesprek zoals bij het KNMI, het afzeggen van spreekbeurten zoals bij de TU in Delft, het weigeren documentaires te vertonen door gemeentebesturen, zoals door de burgemeester van Brunssum. Het grote wegkijken door de KNAW. In dat beeld past ook het op onterechte gronden diskwalificeren van een wetenschapper als Ferdinand Meeus door Nieuwsuur.

Dit is in wezen een proces van maatschappelijke verloedering en brengt uiteindelijk de samenleving veel schade toe. Er zal hopelijk een proces van institutionele zelfreiniging op gang komen. Want de zaak is voelbaar aan het schuiven en het alarmisme krijgt op dit moment klap na klap: totaal vastgelopen energietransitie, mislukte klimaattoppen, de aanklacht tegen Shell van tafel, opiniepeilingen waarin het alarmisme slecht scoort. Er zit echt een tipping point aan te komen. Voor klimaatrealisten is dat iets om naar uit te kijken.

***

Voor het boek, zie hier.

***