Dinoterb blijft mysterie........
Dinoterb blijft mysterie. Bron of oorzaak van kankerverwekkende onkruidverdelger in oppervlaktewater ook na zinvol onderzoek niet gevonden
Dinoterb blijft mysterie. Bron of oorzaak van kankerverwekkende onkruidverdelger in oppervlaktewater ook na zinvol onderzoek niet gevonden
Heerhugowaard - Hoe komt het dat op meerdere plaatsen in Noord-Holland plotseling verhoogde concentraties van de sinds 1998 verboden, giftige en kankerverwekkende onkruidverdelger dinoterb in het oppervlaktewater zijn aangetroffen? Dat was een raadsel en blijft ook na onderzoek door Deltares vooralsnog een mysterie.
In opdracht van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK), het waterschap voor Noord-Holland boven het Noordzeekanaal, heeft het onafhankelijke kennisinstituut de opdoemende normoverschrijdingen tussen 2021 en 2023 onder de loep genomen.
Data-analyse
Dat is gebeurd via uitvoerige literatuurstudie, consultatie van diverse deskundigen en grondige data-analyse.
,,We hebben verschillende bronnen en verspreidingsroutes in kaart gebracht en verder uitgezocht hoe het zit. De conclusie is dat er geen duidelijk bewijs is dat een daarvan de oorzaak van de verhoogde dinoterbconcentraties is’’, stelt Rianne van den Meiracker.
Er wordt een watermonster genomen. © Foto HHNK
Zij is onderzoeker milieuvreemde stoffen (stoffen die door toedoen van mensen in het milieu terecht zijn gekomen) bij Deltares en als projectleider aan het onderzoek voor HHNK verbonden.
Het wijzende vingertje naar de agrarische sector voor wat betreft deze stof kan worden ingetrokken
,,Het is aannemelijk dat het incidentele bronnen betreft, geen structurele. Dinoterb is in recente jaren op veel verschillende plekken gevonden, vaak met een of hooguit twee normoverschrijdende metingen per locatie. Er worden dus niet continue concentraties gemeten.’’
Parfums
Het team onder leiding van Van den Meiracker heeft onder meer gekeken naar gebruik van dinoterb door de landbouwsector (tot 1998 was het middel toegelaten bij teelt van granen, graszaad, aardappelen, bonen en erwten), industrie en consumenten (sommige parfums bevatten een stof die kan afbreken tot dinoterb).
Er zijn geen aanwijzingen gevonden dat de aangetroffen overschrijdingen via een van die kanalen zijn veroorzaakt. Wel kan de stof zijn opgeslagen in de waterbodem, vanuit gebruik van voor 1998, dat door woelen in de bodem mogelijk vrij kan komen.
Over de tussenresultaten en uitkomsten is door Deltares op verzoek van HHNK serieus ‘gespard’ met RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu), Ctgb (College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden), de WUR (Wageningen University & Research), het CML (Centrum voor Milieuwetenschappen, Leiden Universiteit) en de ILT (Inspectie Leefomgeving en Transport).
Al deze partijen hebben hun licht over de bevindingen kunnen laten schijnen, zonder dat zij invloed hebben gehad op het onderzoeksrapport.
Om alsnog te kunnen achterhalen waar de aangetroffen hoeveelheden dinoterb vandaan komen, heeft Deltares het waterschap aangeraden vervolgonderzoek te laten verrichten. Een van de adviezen luidt om voorafgaand, tijdens en na baggeren op verdachte locaties metingen in het oppervlaktewater te doen.
Waterbodem
,,Dinoterb breekt af onder zuurstofrijke omstandigheden’’, weet Van den Meiracker. ,,De stof heeft als kenmerk dat het hecht aan organisch materiaal in het water, dat kan bezinken en op de waterbodem terecht kan komen. Het is denkbaar dat het in de waterbodem is opgeslagen onder zuurstofarme omstandigheden. Dat ontdek je pas wanneer de bodem wordt verstoord of omgewoeld.’’
Andere aanbeveling is in en rondom rioolwaterzuiveringen te onderzoeken of daar dinoterb voorkomt.
,,Bij een zuivering in Athene in Griekenland, waar primair stedelijk afvalwater wordt gezuiverd, is de stof aangetroffen. Dat zou kunnen duiden op mogelijke stromen vanuit huishoudens of industrie. Dus is het zinvol om dat ook hier te monitoren.’’
Hoewel de uitkomsten van het Deltares-onderzoek minder spannend zijn dan gehoopt, noemt hoogheemraad Jos Beemsterboer, dagelijks bestuurder bij HHNK, ze toch ‘goed’.
Verdachtenbankje
,,We weten nu in ieder geval waar de dinoterb niet vandaan komt, die scenario’s kunnen we afstrepen. Recent gebruik door agrariërs, industrie en consumenten, illegaal, want het middel is al meer dan 25 jaar verboden, is uitgesloten’’, aldus de BBB’er.
,,Het is met name voor de landbouw fijn dat zij niet langer in het verdachtenbankje zitten, het wijzende vingertje naar de agrarische sector voor wat betreft deze stof kan worden ingetrokken.’’
Beemsterboer stelt verder dat de actie van milieubeweging MOB (Mobilisation for the Environment) met voorman en chemicus Johan Vollenbroek, die HHNK via een inzageverzoek via de Wet open overheid dwong tot het vrijgeven van documenten over dinoterb, voor extra alertheid heeft gezorgd bij het waterschap.
‘Wake-up call’
,,Dat heeft, behalve een bult werk en veel commotie, veroorzaakt dat wij scherper zijn geworden. Het was een ‘wake-up call’. Waar we voorheen bij normoverschrijdingen een melding bij de NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, red.) deden en daarmee voor het waterschap de kous af was, worden nu bij een piek in welke stof dan ook intern veel meer vragen gesteld en wordt alles gedaan om te achterhalen hoe dat komt. Al gaat het zoals bij dinoterb soms slechts om een druppel in een zwembad, we maken er werk van. Ja, dat zou je best een mentaliteitsverandering kunnen noemen.’’
Nu worden bij een piek in welke stof dan ook intern veel meer vragen gesteld en wordt alles gedaan om te achterhalen hoe het komt
HHNK gaat gevolg geven aan de oproep van Deltares voor vervolgonderzoek, zo laat Beemsterboer weten.
,,We doen standaard al onderzoek op tal van stoffen bij rioolwaterzuiveringen. Bij twee of drie gaan we dat een jaar lang specifiek op dinoterb doen. Dat nemen we extra mee. De kans op succes is denk ik klein, want bij zuiveringen werken we met zuurstof, wat dinoterb afbreekt. We zullen het gaan zien.’’
Er zullen in polder Drieban in Venhuizen en natuurgebied Het Zwanenwater in Callantsoog dubbele metingen worden gedaan, zowel in het water als in geroerde grond.
Bagger
,,We hebben die plekken aangewezen voor extra bodemonderzoek om te weten te komen of het in de bagger zit. Binnen een jaar moet daarover meer bekend zijn.’’
Locaties
Op diverse plekken in het werkgebied van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) zijn de laatste verhoogde concentraties dinoterb aangetroffen. Het gaat om locaties bij de gemalen Krassekeet op Texel, het Hoekje in de Zijpe, polder Drieban in Venhuizen, Oostpolder in Zwaag en Pieter Engel in Assendelft. Verder betreft het natuurgebied Het Zwanenwater in Callantsoog, langs de N9 bij ’t Zand, De Stolpen en Sint Maartensvlotbrug, in sloten aan de Westelijke Randweg in Beverwijk, Waterweg in Heemskerk, Slootgaardweg in Waarland, Westerduinweg in Petten en Koning Willem II-weg in ’t Zand.
De hoogst gemeten normoverschrijding van bijna 444 nanogram per liter is vastgesteld in Heemskerk. Volgens de GGD Hollands Noorden lopen zelfs mensen die dagelijks zwemmen in oppervlaktewater bij blootstelling aan die hoeveelheid geen gezondheidsrisico’s.
Noordhollands Dagblad
1 reacties :
HHNK is niet serieus te nemen. Bijv. Het Lage Oude Veer is ernstig vervuild met kwik veroorzaakt door het gebruik van kwik(poeder tegen uitlopen) in de aardappel verwerking en gebruik in de bollen sector. Het is al sinds eind vorige eeuw verboden en wordt niet meer gebruikt, maar het kwik zit wel in de bodem en vis zoals paling wroet in de bodem. Het vreemde is dat, hoewel er een rapport van de water en bodem kwaliteit is van Rijksinstituut voor Visserijonderzoek, HHNK desondanks een beroepsvisser vergunning verleent om paling te vissen en zo komt het kwik in de voedselketen. Dus serieus is HHNK niet te nemen.
Een reactie posten