Stort het kaartenhuis in?

Nivel heeft inmiddels laten weten het rapport te gaan aanpassen.

21-9-2024 Toine de Graaf

Overheid slikt misleidend oversterfte-rapport in

Terwijl het oversterfte-rapport van Ronald Meester en Marc Jacobs, dat kritisch is over het effect van de covid-vaccinaties, wordt doodgezwegen, krijgt een rapport van het Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg (Nivel), waaruit zou blijken dat er oversterfte is onder ongevaccineerden, volop aandacht. De Volkskrant bracht het bijna juichend. Uit onverdachte hoek komt echter spijkerharde kritiek op het Nivel-rapport. Intensivist-klinisch farmacoloog Armarnd Girbes stelt dat het Nivel het vertrouwen in de wetenschap ondermijnt. Nivel heeft inmiddels laten weten het rapport te gaan aanpassen.

Hebben Ronald Meester en Marc Jacobs reden om jaloers te zijn op de onderzoekers van het Nivel? Ja en nee. Het oversterfte-rapport van het Nivel krijgt onmiskenbaar veel meer aandacht dan het rapport van Meester en Jacobs. Tegelijk is het Nivel-werkstuk mikpunt van kritiek, die zeker niet alleen uit de hoek van de alternatieve media komt. Zo geeft intensivist-klinisch farmacoloog Armand Girbes een spijkerhard oordeel in de kolommen van het medisch vakblad Arts & Auto. “Het onderzoek heeft voorspelbaar geen antwoorden gegeven op de vragen die men wilde beantwoorden, en derhalve is het min of meer ten dele een verkwisting van tijd en geld”, schrijft hij. “Met de binnenbocht naar causaliteit zaaien de auteurs van een gerenommeerd instituut eerder twijfel en achterdocht, dan vertrouwen in de wetenschap.”

Girbes sluit zich daarmee aan bij de kritiek die al vanaf het eerste moment klonk: de Nivel-onderzoekers overspelen hun hand door meer te concluderen dan ze kunnen verantwoorden. Het Nivel ging vol op het orgel: “Ondersterfte bij covid-19-gevaccineerden en oversterfte bij ongevaccineerden”. Meester en Jacobs op hun beurt bleven juist behoedzaam en vermeden harde conclusies, met het oog op de vervuilde vaccinatiegegevens. “We constateren, op basis van onze expertise, dat er van alles fout zit met de beschikbare data”, verklaarde Jacobs in een recent ­interview met het Belgische ­doorbraak.be. “Wij leggen geen oorzakelijk verband tussen de oversterfte en de vaccinaties, want dat kun je niet uit deze statistische oefening afleiden. Daarvoor is meer en diepgaand onderzoek nodig.”

Zowel Meester als Girbes verbazen zich over de rol van de media. “De nieuwsgierigheid is verdwenen”, stelt Meester op Linkedin. “Renate Curfs (Telegraaf) wil niet over ons oversterfte-rapport schrijven, omdat ze het zegt niet te begrijpen. Ik zou zeggen: kom langs en we leggen het uit. Elleke Bal (Trouw) heeft ons rapport zeker niet begrepen, maar schrijft er wel bedenkelijke dingen over. Waarom geen gesprek met ons? Over Maarten Keulemans (Volkskrant) hoeven we het eigenlijk helemaal niet te hebben: hij heeft een ongekende lastercampagne op touw gezet en is helemaal niet nieuwsgierig naar onze argumenten.”

Volgens Girbes lieten “enkele vooraanstaande wetenschappers en journalisten al snel weten dat de conclusies van de Nivel-studie duidelijk zijn en ‘de waarheid’ is die sommige ‘wappies’ niet willen horen”. Hij noemt dit “een typisch geval van ­braafpraten en kritiekloos napraten van de auteurs”. De Volkskrant kopte: ‘Onderzoek: oversterfte in de coronajaren zat vooral bij niet-gevaccineerden.’

Een van de eersten die het Nivel-onderzoek bekritiseerde, was Maurice de Hond. Op zijn website en in een interview met videokanaal De Nieuwe Wereld, stipte hij diverse fouten aan. De Hond vindt het onbegrijpelijk dat deze missers zowel de onderzoekers als de begeleidingscommissie, met daarin “een groot aantal professoren en deskundigen van RIVM en Nivel”, zijn ontgaan. Hij heeft intussen een brief gestuurd naar ZonMw, de financier van het onderzoek, waarin hij aandringt op terugtrekking van de Nivel-studie. Op 15 september meldde De Hond in zijn nieuwsbrief dat hem is meegedeeld dat het onderzoeksrapport spoedig zal worden aangepast: “Ik wacht in spanning af, wat ze zullen gaan doen”. Navraag bij het Nivel leert dat inderdaad wordt gewerkt aan aanpassingen. Wie het rapport wil downloaden vanaf Nivel.nl, stuit nu op deze tekst: “Momenteel passen wij het rapport op punten aan en daarna publiceren we het rapport opnieuw.”

De studie van het Nivel was erop gericht het onderscheid te meten tussen gevaccineerden en ongevaccineerden na vaccinatie. Dat deden de onderzoekers vanuit de patiëntenadministratie van de vierhonderd huisartsen die aangesloten zijn bij Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn. De Hond signaleert onder meer dat er bij de ongevaccineerden veel meer overlijdens in de eerste drie maanden van de prikcampagne waren dan de volgende negen maanden. Terwijl er bij de gevaccineerden in de eerste drie maanden juist “een forse ondervertegenwoordiging” was van overlijdens. Volgens De Hond komt dit onder meer doordat in de tabellen overlijdensgevallen staan als ‘ongevaccineerd’, terwijl ze in werkelijkheid hadden moeten worden geregistreerd als ‘gevaccineerd’.

Ook verwijst hij naar het healthy vaccinee effect, dat de Nivel-onderzoekers overigens noemen in hun onderzoek. Dit effect houdt in dat gevaccineerden gemiddeld gezonder zijn dan ongevaccineerden, omdat mensen die ernstig ziek zijn vaak worden uitgesloten van vaccinatie. “Hoe kunnen in de eerste vier weken na het vaccinatiemoment 8,5 procent ongevaccineerden sterven en maar 0,14 procent gevaccineerden?”, vraagt De Hond zich af op Linkedin. “Omdat degenen die heel ziek waren niet meer ingeënt werden (en een deel snel stierf). En door misclassificatie.”

Statisticus Herman Steigstra heeft intussen nadere verklaringen aangereikt voor deze misclassificatie. In deze krant berichtten wij eerder dat mensen die kort na vaccinatie overleden niet werden geregistreerd in het Covid-vaccinatie Informatie- en MonitoringsSysteem (CIMS) van het RIVM, op basis van een ministerieel besluit van eind 2020. Ze kregen zo ten onrechte de status ‘ongevaccineerd’. Een feit dat Steigstra deze oneliner ontlokte: “De uitkomst van de schijnbaar goede bescherming die het RIVM ons voorhield, is het gevolg van wetgeving, niet van de inspanningen van de farmacie”.

In aanvulling hierop, meldde Steigstra op 14 september op Virusvaria.nl: “Achterstallige administratie is de belangrijkste reden dat de farmacie in staat is geweest de bescherming van de vaccins veel te rooskleurig voor te stellen”. Het blijkt dat de verwerking van vaccinaties in het CIMS gemiddeld vijf weken achterliep. Gevaccineerden die in de tussentijd stierven – mogelijk mede als gevolg van de prik – werden daardoor geteld als ongevaccineerd. “In april 2021 was die achterstand zelfs opgelopen tot tien weken”, schrijft Steigstra. Op 20 april had het CIMS, volgens een memo van het RIVM, een registratie-achterstand van 30 procent ten opzichte van het totaal aantal gezette prikken. “Ongetwijfeld zal de enorme werkdruk bij de huisartsen en prikstraten ertoe hebben bijgedragen dat de administratie achter heeft gelopen”, schrijft Steigstra. “De achterstand daalt daarna tot vijf weken en blijft daar dan stabiel op hangen. We zijn benieuwd naar de uitleg die de overheid heeft bij het systematisch achterlopen van vijf weken bij de registratie. Is dat nog werkdruk of juist een voorschrift? Hoe het ook zij, door die vijf weken achterstand ontstaat er een volkomen vertekend beeld van de effectiviteit van de vaccins.”

Gepensioneerd huisarts Michael Smulders vergelijkt het Nivel-rapport met een wankele stoel waaronder de meeste poten nu zijn weggezaagd. Eén dubieuze poot heeft volgens hem nog nauwelijks aandacht gekregen: de “schouwarts-bias”. Ofwel: de vooringenomenheid van de arts die de doodsoorzaak vaststelt. “De schouwarts is in Nederland niet iemand met een bijzondere bekwaamheid of vooropleiding”, laat Smulders weten. “Iedere huisarts of specialist die bij een overleden patiënt wordt geroepen, heeft de opdracht de doodsoorzaak vast te stellen ‘via schouw’ en vast te leggen op het zogenaamde B-formulier.” Daarbij speelt vooringenomenheid een rol. “Schouwarts-bias is het fenomeen dat de vaccinatiestatus (on)bewust een bepalende rol heeft bij de inschatting van de doodsoorzaak. Uitgaande van de basisgedachte ‘vaccins zijn effectief en veilig’ wordt het positieve, beschermende effect van de vaccinatie overgewaardeerd bij de gevaccineerde. Tegelijk wordt de mogelijkheid dat het vaccin niet alleen ineffectief was bij de gevaccineerde, maar zelfs de aanzet gaf tot het overlijden, niet (h)erkend. Bij ongevaccineerden wordt daarentegen vaker de diagnose covid-19 toegewezen.” Sterfte is een objectief feit, maar doodsoorzakenstatistiek berust daarmee op een subjectieve interpretatie. “Daarbij realiseert de schouwarts zich niet dat hij vooringenomen is door de kennis die hij mede heeft van CBS en Lareb, en waar hij zélf een belangrijke bron voor was. De door het CBS geproduceerde doodsoorzakenstatistiek op basis van door de schouwarts geleverde data, zullen nooit iets anders kunnen doen dan zijn gedachten bevestigen. En zo is de cirkel rond. Dit leidt ertoe dat in de statistieken het verschil in uitkomsten tussen de gevaccineerden en de ongevaccineerden op een oneigenlijke manier wordt vergroot. Uitspraken zoals het Nivel doet, met name dat er een grote bescherming uitging van de vaccinaties, zijn niet gerechtvaardigd. Mede omdat de rol van de schouwarts-bias niet is meegenomen.” 

De Andere Krant