Door Pieter Lukkes (uit de oude doos).

Wijlen Pieter Lukkes, ondertekenaar van de Clintel Climate Declaration (WCD), was zeer betrokken met de klimaat problematiek, ons landsbestuur en de energievoorziening. Hij schreef enkele boeken en vele artikelen hierover die geplaatst werden in o.a. Climategate.nl, Pjotr en diverse media.

Een van zijn vele artikelen is hier uitgelicht. Het is uit 2018 maar staat qua inhoud nog ferm overeind.

Zijn artikelen waren altijd kort en bondig geschreven met een goede weergave van de realiteit. Dit artikel uit 2018 vraagt nog om verdere invulling; het herstelwerk is niet af. Anderen, wij, moeten het afmaken.

***

Door Pieter Lukkes.

1984
In 1949 gaf George Orwell het boek “Nineteen eighty-four” (1984) uit. Daarmee werd 1984 een extra-speciaal jaartal in de 20e eeuw. In dat jaar publiceerde A.C.J. de Leeuw, hoogleraar bedrijfskunde, zijn “Wet van de 66bestuurlijke drukte”. In tal van (overheids)publicaties vindt men dit begrip terug, hetgeen er op wijst dat veel werkers in het veld zich erin herkennen.

In hetzelfde jaar verscheen er van de hand van de vermaarde Amerikaanse historica Barbara Tuchmann een studie over bestuurlijke prestatie en wanprestaties door de eeuwen heen. Daarin schrijft zij:

“Een verschijnsel dat wij overal en altijd in de geschiedenis tegenkomen is dat de regeringen een beleid volgen dat tegen hun eigen belang indruist. Overal heeft de mens wonderen verricht, behalve op bestuurlijk gebied”.

Als de waarneming van Tuchmann juist is dan ligt hier een groot probleem. Overheden gaan immers over belangrijke zaken, te belangrijk om ernstige fouten te begaan.

De volgende hoofdstukjes gaan over overheids- en aanverwant beleid, de uitvoerders van dat beleid, de veranderende condities waaronder dat beleid gestalte moet krijgen en het antwoord van de overheid op de
steeds minder beheersbare turbulente omgeving.

Over elk onderwerp zou een boek kunnen worden geschreven. In plaats daarvan wordt volstaan met stukjes van in doorsnee nog geen 600 woorden. Maar wellicht zijn juist deze korte stukjes geschikt om aan te tonen dat onze maatschappij op tal van punten gevaarlijk scheluw staat.

Bij impopulaire maatregelen verstoppen beleidspersonen zich vaak achter elkaar. Dan wordt gezegd dat die maatregelen moeten vanwege afspraken met- en opdrachten uit Parijs (klimaatakkoord), de EU of Den Haag. Verwijzen naar hogere machten vormt natuurlijk geen bewijs voor de juistheid van de maatregelen.

Toch worden ze uitgevoerd. Dat gebeurt omdat de betrokken beleids-personen uitvoeren wat hen van hogerhand wordt opgedragen. Hun motto is: liever tegen de wil van de eigen bevolking ingaan dan
ongehoorzaam zijn aan hiërarchisch hoger geplaatsten.

Steeds opnieuw blijkt het politieke feodalisme springlevend te zijn. De kwaliteit van het bestuur zou sterk verbeteren als deze beleids-personen het onderdanige af zouden leggen en bijvoorbeeld zouden eisen dat nut en noodzaak van de aan hen opgedragen taken onweer6legbaar zijn bewezen. Dan immers worden ook de hogeren in de hiërarchische lijn gedwongen hun verstand te gebruiken. Het in de lijn ontbreken van zelfstandig denkende mensen heeft veel te vaak tot ernstige rampen geleid.

Enkele kernpunten uitgelicht 

1. Wat ook de oorzaak van klimaatveranderingen mag zijn; het is voor de mens praktisch onmogelijk om daaraan sturing te geven. Fundamenteel onderzoek zal de basis voor toekomstig beleid moeten zijn.

2. Bijgevolg is de huidige combinatie van energie- en klimaatbeleid zinloos. Wat wij nodig hebben is een totaal ander klimaatbeleid en – los daarvan- een totaal ander energiebeleid. Het is “extremely likely” dat dit andere beleid voorkomt dat er honderden miljarden euro’s nutteloos worden uitgegeven en dat tevens wordt voorkomen dat de verarming bij ons zal toeslaan.

3. De overheid is niet in staat om te voldoen aan de eisen die door de wet van de vereiste variëteit worden gesteld. De niet-gekozen hulptroepen, die zij heeft toegelaten, komen stuk voor stuk op voor de eigenbelangen maar niet voor de belangen van het volk. Aldus evolueert het land in de richting van een profitocratie. Als tegengif dient de democratie te worden hersteld.

4. Klimaat en energie vergen een beleid dat is gebaseerd op degelijk management en op wetenschappelijk onderzoek. Omdat politiek, bureaucratie en veel belangenorganisaties daar niet van zijn gediend, wordt de wetenschap op afstand gezet of een “embedded” status gegund. Onder meer de ruimtelijke ordening is hiervan de dupe.

5. Energieakkoord, Klimaatakkoord en Klimaatwet kunnen geen van de toetsen van goed management, wetenschappelijk verantwoord zijn en democratische besluitvorming doorstaan. Dat krijg je als niet-gekozen organisaties de teugels overnemen.

6. Het is een zaak van groot belang dat de Raad van State er een tweede poot bij krijgt. Die moet omstreden plannen beoordelen op hun maatschappelijke, ruimtelijke, economische en andere consequenties. Zoals het nu gaat is de Raad van State te veel een instrument om slechte plannen op puur formele gronden gerealiseerd te krijgen.

7. Belanghebbenden misbruiken de projecties van het IPCC door ze de betekenis van prognoses te geven. Het huidige beleid is op deze gedachtenexperimenten gestoeld en is daarom op drijfzand gebaseerd.

8. Energieakkoord, klimaatakkoord en Klimaatwet binden de kat (de deelnemende niet-gekozen partijen) op het spek (het door de huishoudens beheerd vermogen en hun verdiencapaciteit).

9. De kosten van energie- en klimaatmaatregelen zullen de draagkracht van de bevolking ver te boven gaan. Aan deze maatregelen ligt géén bewijs van nut en noodzaak, van kosteneffectiviteit noch van het behalen van een gegarandeerd resultaat ten grondslag. Bedrijven en instellingen zullen hun markt aangetast zien worden, maar in hun kortzichtigheid willen die dat niet inzien. Evenmin wordt het kannibalistisch karakter van het subsidieregiem ingezien.

10. Klimaatpolitiek is tevens economische politiek: zowel op nationale- als op, wereldschaal.

11. Omdat het klimaat niet beïnvloedbaar is, kunnen er wat dat betreft geen resultaten worden gemeten. Wel kan de hoeveelheid ingezette middelen (geld) worden gemeten. Dus vindt er ter camouflage van
het eigen onvermogen om echt sturing aan de processen te geven, een misleidende verwisseling van doel en middelen plaats.


12. Onwelkome informatie wordt in beleidskringen buiten de deur gehouden. De beslisorganen krijgen uitsluitend de pro’s voorgeschoteld. Op deze eenzijdige informatie valt geen verantwoord beleid te bouwen. Remedie; een wet die bij belangrijke projecten onderzoek en rapportage van onwelkome informatie verplicht stelt. Net als in bijsluiters van medicijnen moeten ook de nadelen worden vermeld.

***

Voor het volledige essay zie hier.

***