De tergende Wilders, miljardentegenvallers en een ingewikkelde politieke samenwerking. NSC-leider Pieter Omtzigt verwacht een hete zomer.
ERIC VRIJSEN 26-7-2024
Het parlementsgebouw is uitgestorven. Alleen in de wandelgangen van NSC op de zevende verdieping is het druk. Voortdurend lopen fractieleden de werkkamer van Pieter Omtzigt (50) binnen om even iets te bespreken. Een half jaar was hij druk met de kabinetsformatie. Nu heeft hij tijd.
Omtzigt stond telkens onder druk in de formatie. Maar het zit erop en een korte vakantie staat voor de deur. ‘Ik zou wel eens naar IJsland willen,’ mijmert hij. Maar daar wil zijn gezin niet naar toe en dus wordt het toch weer Italië. ‘Maar nooit naar dezelfde plek, altijd ergens anders.’ Zittend aan een vergadertafel omringd door lege stoelen, blikt hij terug op een onstuimig politiek jaar. Nog geen twaalf maanden geleden richtte hij met enkele medestanders Nieuw Sociaal Contract op. Inmiddels schraagt NSC het extraparlementaire kabinet van premier Dick Schoof.
‘Valse start,’ zegt Pieter Omtzigt over het eerste optreden van Schoof in de Tweede Kamer. Dat lag vooral aan de oppositie: ‘In de jeugdzorg, de arbeidsongeschiktheid en de justitiële boetes worden mensen vermorzeld. De volkshuisvesting is een schreeuwend probleem. Het onderwijs schiet tekort. Oppositieleider Frans Timmermans verweet mij altijd dat ik op Geert Wilders ging lijken. Maar hij leek zelf op Wilders door meteen een motie van wantrouwen in te dienen. Net als Donald Trump in die oude tv-show The Apprentice, riep Timmermans tegen twee PVV-ministers: “You’re fired! Ontslagen!” Dit is geen manier om met mensen om te gaan.’
‘De bezwaren tegen de PVV-ministers Marjolein Faber en Reinette Klever begrijp ik. Faber beweerde dat Mark Rutte tot een vijfde colonne behoorde en dus eigenlijk door een vijandelijk land werd aangestuurd. Je kunt iemand niet gratis van zoiets beschuldigingen. Faber werd een dag het woord ontnomen als Eerste Kamerlid en zoiets was in geen veertig jaar voorgekomen. Het ging in het recente debat over de omvolkingstheorie, terwijl het met name huidig Kamervoorzitter Martin Bosma van de PVV is die dergelijke theorieën ontvouwde. Ik accepteer van de regering geen complottheorieën.
‘Links doet zijn kiezers tekort door niet met een alternatief te komen. Na maanden onderhandelen presenteerden wij een Hoofdlijnenakkoord. Dan verwacht je dat de oppositie aan het werk gaat en op vijf kantjes plannen presenteert. Acht weken gingen voorbij. Ik sloeg elke morgen de krant open in de hoop dat ik de tegenvoorstellen van links zou aantreffen. Niets!
‘Die opmerking van Geert Wilders naar premier Dick Schoof was echt ongepast. Na die “slappe hap”-opmerking, kwam direct na de NAVO-top een ongepaste tweet. Wilders riep Schoof op “nu echt aan het werk te gaan voor de belangen van de mensen in het land”. Alsof Schoof daar in Washington niet mee bezig was.’
EW RIEP U WILDERS INTERN TOT DE ORDE?
Pieter Omtzigt: ‘Wat we achter de schermen tegen elkaar zeggen, blijft achter de schermen.’
EW IS WILDERS VOORTDUREND BEZIG ANDEREN TE TERGEN? RAAKT DAT DE OVERLEVINGSKANSEN VAN DIT KABINET?
Omtzigt: ‘Ik zou het liefst zakelijker met hem van mening verschillen. Het deel van het debat waar het persoonlijk wordt, kan wel wat minder, ja. Een heftig debat is prima, mits het inhoudelijk is. Het mag zich niet op de persoon richten.’
Wilders beet Omtzigt in de Kamer toe zich niet met de PVV te bemoeien. Toch blijft Omtzigt hem de maat nemen. Omtzigt: ‘Ik ben ook kritisch op FVD en het ontbreken van passief vrouwenkiesrecht bij de SGP. Wilders moet zijn PVV democratiseren. Een kleine oppositiepartij kun je in je eentje leiden. Maar zodra je regeringsverantwoordelijkheid draagt, moet je dingen delegeren. Zelfs Wilders’ verwanten als Viktor Orbán in Hongarije, Marine Le Pen in Frankrijk en Giorgia Meloni in Italië, begrijpen dat je partij beter functioneert als je een ledenorganisatie hebt. Wilders is de totale uitzondering in Europa.
‘Ik snap ook wel dat hij niet zomaar iedereen als lid kan toelaten. Dan krijg je een actie van 30.000 GroenLinksers, die zich aanmelden om het PVV-programma omver te stemmen. Maar hij kan beginnen door zijn Kamerleden, ministers, raadsleden en Statenleden als lid in te schrijven.
‘Het is in zijn eigen belang. Heb je een ledenorganisatie en een partijkader, dan kun je daaruit putten voor bijvoorbeeld ministersposten. De PVV had moeite daarmee.’
EW IS WILDERS TE VEEL CONTROLFREAK OM ZIJN PVV TE KUNNEN DEMOCRATISEREN?
Omtzigt: ‘Laat ik me onthouden van commentaar op de persoon en zelf ook in de spiegel kijken. Op de foto van de vier onderhandelaars aan het eind van de kabinetsformatie zie je hoe Geert Wilders, Dilan Yeşilgöz, Caroline van der Plas en ik totaal van elkaar verschillen.’
De vraag of deze coalitie daardoor wel kan werken, laat Omtzigt onbeantwoord. Hij vermijdt het woord ‘coalitie’, spreekt over ‘een samenwerkingsverband van vier partijen’ en beschrijft het als een deal tussen ‘vier leiders die over hun schaduw heen moesten springen’, omdat ‘de kiezer op 22 november een breuk met het migratiebeleid wilde’.
Hij zal niet alle kabinetsvoorstellen voor zoete koek slikken en rekent op een constructieve oppositie. Omtzigt: ‘PVV, VVD, BBB en wij sloten alleen een akkoord op hoofdlijnen. Heel veel is niet geregeld. Ik hoop dat de Kamer zijn rol pakt en dat er op de inhoud compromissen komen.’
Hij verwacht een politiek hete zomer. Met ‘een harde discussie’ over de staatsfinanciën, want door allerlei miljardentegenvallers ‘lopen we over het tekortmaximum van 3 procent heen’. Daarom liep hij in februari al weg uit de formatiebesprekingen. ‘Toen keek iedereen meewarig, maar het is intussen wel het geval.’
EW IN DE FORMATIE KREEG U HET NIEUWE PENSIOENSTELSEL NIET BIJGESTELD. DE VVD WEIGERDE. WAT GAAN DE NSC-MINISTERS HIERAAN DOEN?
Omtzigt: ‘Ik verwacht niet dat de ministers met z’n allen tot overeenstemming komen over het bijstellen van de Wet toekomst pensioenen. Dan is het aan de Kamer om met voorstellen te komen. Een Kamermeerderheid is tegen de Pensioenwet, maar de fracties zijn om uiteenlopende redenen tegen. De Pensioenwet kan fors worden bijgesteld. De fondsen beloven dat iedereen erop vooruitgaat. Onmogelijk.
‘De uitgangspunten van de berekeningen kloppen niet, meldt toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM). De verkeerde mensen krijgen tienduizenden euro’s compensatie, en anderen krijgen juist niets. Lijkt me niet de bedoeling. Dit is de allergrootste stelselwijzing ooit en het gaat om het allergrootste bezit van mensen, namelijk het pensioen. Dit mag je niet doorvoeren zonder inspraak van de pensioendeelnemers. Wij willen dat elk fonds een referendum houdt onder de deelnemers over de vraag of wordt overgegaan naar het nieuwe stelsel.’
EW HET ‘INVAREN’, WAARBIJ BESTAANDE PENSIOENREGELINGEN WORDEN OMGEZET NAAR HET NIEUWE CONTRACT, BEGINT OP 1 JANUARI. KUNT U HET NIEUWE STELSEL BIJSTELLEN? PENSIOENFONDSEN BEWEREN DAT ER DAN CHAOS ONTSTAAT.
Omtzigt: ‘Ook níets veranderen, veroorzaakt kwetsbaarheden. Als pensioendeelnemers géén inspraak krijgen, terwijl een deel van hun pensioenvermogen wordt afgenomen, kunnen zij naar de rechter stappen. Volgens de AFM bedraagt de afwijking voor sommige generaties 8 tot 10 procent op een bedrag van honderdduizenden euro’s. De rechtbanken verwachten talloze zaken, omdat het eigendomsrecht van mensen op een unfaire manier verandert. Dat vormt een nog groter uitvoeringsrisico.’
EW UIT HET RECENTE NATIONAAL KIEZERSONDERZOEK BLEEK DAT TRADITIONEEL LINKSE KIEZERS IN DE CAMPAGNE OVERSTAKEN NAAR NSC EN VERVOLGENS IN DE SLOTFASE NAAR DE PVV TROKKEN. HOE VOELT HET OM DEGENE TE ZIJN DIE DE ELECTORALE SLUIS TUSSEN LINKS EN RADICAAL RECHTS OPENDE?
Omtzigt: ‘NSC werd pas op 19 augustus 2023 opgericht. We kwamen in een idiote treinrit terecht. Het ging allemaal razendsnel. Op het randje van wat we aankonden. Daarom verklaarde ik dat we niet per se de grootste hoefden te worden en dat het zonder enige partijondersteuning praktisch onmogelijk is premierskandidaat te zijn. Had er meer in gezeten? Wij presenteerden ons als een middenpartij voor beter bestuur, bestaanszekerheid en een forse migratiebeperking.
‘Plotseling was er op 7 oktober de Hamas-aanval op Israël. In de nasleep daarvan waren hier grote pro-Palestijnse demonstraties, waarbij Hamas werd verheerlijkt. Dat moet veel kiezers hebben geraakt. Zonder dat de andere partijen het in de gaten hadden, vloog Wilders in de peilingen iedereen voorbij. De andere partijen waren elkaar nog aan het testen. Niemand keek achterom.
‘Het gevolg was dat Wilders geen vragen kreeg over zijn onuitvoerbare voorstellen. Vijf jaar celstraf voor het bezit van een koran of het bezoek aan een moskee. Vier jaar cel voor demonstreren op de openbare weg. Het werd niet serieus onder de loep genomen. Ons programma werd door de andere partijen en door de media ondersteboven gehouden, maar de voorstellen van Wilders zijn er doorheen geglipt.
‘Ik hoop dat het politieke midden zich zal hervinden. Dat kan alleen als het woningtekort en andere zorgen van normale burgers weer centraal staan,’ zegt Omtzigt. ‘NSC is in potentie een echte volkspartij. Af en toe beleven we groeistuipen. Als we het goed managen, verwerven we een spilpositie. We werken ons verhaal uit over een sociale markteconomie, een Rijnlands model in een gemoderniseerd jasje. De politiek blinkt niet uit in stabiliteit, dus durf ik niet te voorspellen hoe onze partij er over tien jaar voor staat.’
ELSEVIER
Geen opmerkingen:
Een reactie posten