Waterbedrijf wil verbod op pfas in landbouwgif

 HAARLEM -  Agrariërs onbekend met inhoud pesticiden 

  Willemien Schenkeveld 22-6-2023

Ook in pesticiden zitten pfas en dat is een probleem voor het drinkwater. Europa wil het gebruik van pfas in de landbouw blijven toestaan, maar PWN en andere drinkwaterbedrijven vragen om een verbod. Dat er pfas zit in koekenpannen, regenjassen en zelfs in make-up, en dat deze niet-afbreekbare chemische stoffen een groot probleem vormen, is bekend. Maar ook in de landbouw worden ze gebruikt. Het gaat om soorten pfas die wel snel uit elkaar vallen, maar toch een risico opleveren. 

Pfas in bestrijdingsmiddelen, hoezo? Fluor, een belangrijk bestanddeel van pfas, bevordert de werking van pesticiden. Daarom zijn er steeds meer fluorpesticiden op de markt gekomen voor onder meer de aardappel-, fruit- en bollenteelt. In Nederland worden sommige ervan veel gebruikt. 

Deze landbouw-pfassen vallen uit elkaar in een niet afbreekbaar sterk zuur, dat inmiddels op de hele wereld in het milieu zit, in steeds hogere concentraties. Dit Tfa (trifluorazijnzuur) komt ook vrij uit de industrie en uit koelvloeistoffen in koelkasten en airco’s. De Nederlandse vereniging van pesticidenproducenten, CropLife NL, stelt dat de landbouw maar ’beperkt’ bijdraagt. 

Drentsche Aa 

Maar Pesticide Action Network (PAN) Nederland mat onlangs een hoge Tfaconcentratie in de Drentsche Aa, een afgelegen beek die door landbouw wordt omgeven en waar geen industrie in de buurt is. Het ging om 1,5 microgram per liter en dat is inderdaad veel. Het RIVM acht voor drinkwater 2,2 microgram Tfa de grens als daar verder helemaal geen andere pfas in zitten. Maar dat is tegenwoordig nergens meer zo. 

Deskundigen maken zich dan ook zorgen over de toenemende concentraties Tfa. De stof lijkt beduidend minder giftig en gevaarlijk dan andere typen pfas. Maar er is nog veel onbekend over de relatie tussen pfas en de mogelijke toxiciteit voor mensen. 

Voor drinkwaterbedrijven is Tfa heel lastig te verwijderen. „In de zuivering blijft Tfa nergens aan plakken en afbreken doet het ook niet” , legt Koen Zuurbier van PWN uit. Alleen dure membraanfiltratie, zoals PWN in Heemskerk toepast, houdt Tfa tegen. 

Op dit moment voldoet het oppervlaktewater nog aan de Tfa-normen. Zuurbier: „Verwijdering is dus nog niet nodig om het drinkwater te beschermen, maar als de uitstoot doorgaat, komen we wel op dat punt. Dat willen we voorkomen. We vinden dat het oppervlaktewater schoon genoeg moet zijn om er met eenvoudige zuivering drinkwater van te maken.” 

Daarom zijn de Nederlandse drinkwaterbedrijven, waterschappen en provincies aan het lobbyen in Brussel. 

Europa werkt namelijk weliswaar aan een verbod op pfas, maar wil bestrijdingsmiddelen daarvan uitzonderen. Die vallen immers al onder de strenge pesticidenwetgeving. Het probleem is alleen dat die wetgeving niet is toegerust op de pfas-problematiek. Die houdt maar beperkt rekening met opeenhoping van stoffen in water of bodem. 

De Nederlandse drinkwaterbedrijven pleiten voor een totaalverbod, voor alle soorten pfas in alle soorten toepassingen. „Het gevolg is dat wij steeds meer moeten zuiveren, steeds meer kosten moeten maken, steeds meer energie moeten gebruiken en dus het milieu steeds meer belasten. Dit willen we niet. 

Ook vinden we dat de vervuiler moet opdraaien voor de kosten, niet de drinkwaterbedrijven en dus onze klanten” , stelt een woordvoerder van PWN. Ook alle waterschappen zoals Rijnland en Hollands Noorderkwartier dringen aan op een totaalverbod voor pfas. De provincies zetten zich hiervoor in. 

’Niet bekend’ „Mij is niet bekend dat er pfas in bestrijdingsmiddelen zit” , zegt kringvoorzitter Simon Pennings van de Koninklijke Algemeene Vereeniging voor Bloembollencultuur in de Bollenstreek. Hij is niet de enige, want agrariërs zijn daar vaak niet van op de hoogte. Het staat niet op de etiketten. De enigen die de samenstelling van bestrijdingsmiddelen precies kennen, zijn de fabrikanten en de toezichthouder namens de overheid, het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). 

Ook beleidswerker gewasbescherming Irma Lukassen van de Koninklijke Algemeene Vereeniging voor Bloembollencultuur kan niet zeggen in welke bestrijdingsmiddelen pfas zit. „Wij weten dat niet exact. Fabrikanten maken dat uit concurrentieoverwegingen niet bekend. Maar het Ctgb weet het wel. En dát gaat over de toelating. Als iets is goedgekeurd, is het veilig.” 

Landbouwkoepel LTO noemt de toename van pfas in water door bestrijdingsmiddelen zorgelijk. Schoon grondwater is van groot belang voor boeren en tuinders, stelt de belangenvereniging. ’Wij verwachten dat de meeste boeren niet weten dat er pfas in gewasbeschermingsmiddelen zitten.’ 

LTO wil echter niet dat de minister buiten het Ctgb om gaat ingrijpen.

Noordhollands Dagblad