Van een onzer correspondenten.

Door Derk Loorbach, Directeur van DRIFT en hoogleraar socio-economische transities bij Erasmus Universiteit Rotterdam

Het Nationaal Programma RES publiceert een serie essays waarin wetenschappers kritisch reflecteren op de energietransitie in Nederland. Derk Loorbach bijt de spits af met een historische analyse. Decentraal of centraal, dat is de vraag. Climategate.nl signaleert.

 

Voor veel partijen, de overheid incluis, zijn deze problemen in zekere zin hun verdienmodel en bestaansrecht.


Loorbach:

‘We komen nu dus in de echt chaotische fase van transitie waarin fundamentele conflicten, weerstanden en onzekerheden de boventoon voeren. Dit raakt steeds meer ook aan de rol en positie van de overheid. Is ze wel in staat afscheid te nemen van fossiele posities en relaties, kan ze beleid maken voor uitfaseren, is de overheid in staat ook haar eigen machtsbasis en financiële afhankelijkheden om te bouwen?’

Op wiens voorwaarden gaan we de volgende fase in en wat betekent dat voor het toekomstige energieregime?

Loorbach:

‘Dat vraagt een nieuw soort leiderschap, onafhankelijkheid van gevestigde belangen en denkpatronen, en het vermogen om te inspireren en te mobiliseren. En ook de kunst van het vertalen van richting en praktijken naar institutionele strategie en verandering.’

Tot nu toe lijkt een gezamenlijke inzet op een herontwerp van het energiesysteem vanuit de lokale potentie niet goed van de grond te komen.

Loorbach:

‘Er is een botsing tussen twee werelden: de fossiele centrale tegenover de duurzame decentrale. We zitten op het snijpunt van de X-curve. Natuurlijk is de wereld niet zo simpel, maar het raakt wel de belangrijkste vraag die nu speelt: op wiens voorwaarden gaan we de volgende fase in en wat betekent dat voor het toekomstige energieregime?‘

De inmiddels maatschappelijke spanningen rond betaalbaarheid en rechtvaardigheid (maar ook überhaupt noodzaak en wenselijkheid) komen vervolgens ook nog bovenop de traagheid van procedures en verkokering van beleid.

Loorbach:

‘Wat we tot nu toe vooral lijken te zien is een beweging vanuit het regime die steeds harder wil verduurzamen en een beweging vanuit de niche die een steeds beter alternatief heeft. Maar hoe gaan deze twee elkaar vinden en versterken? De gedachte dat het toekomstige systeem in de basis centraal, maar in de dagelijkse praktijk decentraal moet zijn, lijkt een voor de hand liggende. Een hybride die de voordelen van beide werelden combineert om zo de nadelen die beide ook hebben achter ons te kunnen laten.’

De oude stabiliteit valt weg terwijl het nieuwe zich nog niet heeft gevormd met alle emoties, onzekerheden en ongemakken van dien.

Loorbach:

‘Maar tot nu toe lijkt een gezamenlijke inzet op een herontwerp van het energiesysteem vanuit de lokale potentie niet goed van de grond te komen: de manier van (centraal) kijken is zo diep ingesleten in energiebeleid, onderzoek en bedrijf dat het heel lastig is begrip te ontwikkelen voor de mogelijkheden, wensen en behoeften vanuit decentraal.’

***

Voor het gehele essay, zie hier.

***