‘Sommige waterschappen gaan behoorlijk creatief om met normen’

De overheid en de waterschappen maken flinke fouten rond het beleid over oppervlaktewater.

Tekst: Fenneke Wiepkema 7-3-2024

 

Er wordt gezwabberd, de verantwoordelijkheid wordt afgeschoven of onderbouwingen onderbreken. „Sommige waterschappen gaan behoorlijk creatief om met normen”, stelde Geesje Rotgers van de Stichting Agrifacts tijdens het jaarcongres van de Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV).

Stichting Agrifacts kwam tot een lijstje van zeven fouten. Eén daarvan is de controleerbaarheid van de cijfers. „Waterschappen verwijzen voor de resultaten naar hun websites, maar daar staan zoveel cijfers dat je een techneut moet zijn om er mee te kunnen werken.” Rotgers ziet veel zwabberend beleid: de ene keer is stikstof het grootste probleem, een andere keer is dat ineens fosfaat. Ook worden landbouw en natuur bij toerbeurt aangewezen als probleemveroorzaker. De herkomst van stikstof en fosfaat is onvoldoende in beeld en de normen worden onvoldoende onderbouwd. „Normen worden per waterschap bijgesteld.”

Verder is haar ervaring dat waterschappen hun verantwoordelijkheid afwijzen en voor kritiek op de normen doorverwijzen naar de landelijke overheid. En, in haar ogen nog de meest kwalijke fout, onjuiste normen kunnen niet worden gecorrigeerd. LNV stelt dat dergelijke fouten pas in 2026 kunnen worden hersteld. „Als een boer een fout maakt, zit men er bovenop. Maar maakt de overheid een fout dan gaat daar ineens twee jaar overheen.”

'Hyperfocus op stikstof'

Daarnaast betreurt Agrifacts de hyperfocus op stikstof. „Het eigenlijke doel is de best mogelijke ecologische en chemische toestand van het oppervlaktewater halen. Dat doel is met uit het oog verloren.” Ook ontbreekt de ecologische onderbouwing bij maatregelen.

Volgens Rotgers gaat er ook bij de riooloverstorten wel wat mis. „Daar wordt door sommige waterschappen heel creatief omgegaan met de normen. Deze worden soms zo hoog opgekrikt dat overal de normen worden gehaald. En dan zetten ze op de website dat ze het zuiverste water oppompen.”

Heft in handen nemen

Hedwig Boerrigter, kennismakelaar akkerbouw van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW), ging in op de Kaderrichtlijn Water. Nederland ligt niet op schema waar het gaat om de doelen voor 2027. Zij benadrukte het belang van de agrarische sector om zelf het heft in handen te nemen waar het gaat om het halen van de doelen. „Anders beslist de overheid voor ons.”

Het overgrote deel van de akkerbouwers is heel bewust bezig met het beperken van emissies naar het oppervlaktewater. Het is een kleine groep die achterblijft: grofweg 90 procent van de overschrijdingen komt voort uit 10 procent van de sector. Hoe krijg je die laatste groep mee in de veranderingen? Volgens Boerrigter ligt hier een rol voor de hele keten. Oók voor de akkerbouwers zelf. „Zie je ongewenst gedrag? Durf die ander daar op aan te spreken.” Dat is niet makkelijk, erkende ze. „Maar het gaat over de toekomst van ons allemaal.”

Motivatie kwijt

Dat erkende ook NAV-voorzitter Teun de Jong, maar hij ziet dat de vele regelgeving, al dan niet correct, verlammend werkt op de boeren. „Ze zijn hun motivatie kwijt om een stapje extra te doen, zeker nu blijkt dat opgelegde regels niet kloppen.”