Door Rebecca Röhrich.

Een nieuwe studie laat significante veranderingen zien in de Golfstroom, die een enorme invloed heeft op ons klimaat. Europa is mogelijk op weg naar een nieuwe ijstijd – en wel heel snel.

Het is geen nieuws dat er momenteel serieuze veranderingen plaatsvinden in de Atlantische Oceaan. Eén reden hiervoor is dat het ijs op de Noordpool smelt als gevolg van de stijgende temperaturen als gevolg van de opwarming van de aarde en als zoet water de Atlantische Oceaan in stroomt. Dit brengt de ‘warmwaterboiler van Europa’, de Noord-Atlantische Stroom, uit balans. Als dit gebeurt, zouden de temperaturen in Europa dalen.

Een zogenaamde supercomputer van Nederlandse onderzoekers heeft nu berekend dat dit veel sneller zou kunnen gebeuren dan eerder werd aangenomen. Eerdere berekeningen gingen uit van een omslagpunt rond 2050. De laatste berekeningen gaan uit van een veel eerder omslagpunt, namelijk een beslissende verandering in onze klimaatomstandigheden in Europa in minder dan twee jaar, in 2025. De temperatuur zou dan met 30 graden kunnen dalen.

Vele wetenschappers zijn het er echter over eens dat de stroming in de Atlantische Oceaan, waartoe ook de Golfstroom behoort, aanzienlijk verzwakt.

Wetenschappers waarschuwen al jaren voor een mogelijke ineenstorting van de Atlantic Overturning Circulation – een huidig ​​systeem waartoe ook de Golfstroom behoort. Een nieuwe studie laat nu zorgwekkende uitkomsten zien.


Onderzoekers van de Universiteit Utrecht hebben een van de modernste klimaatmodellen gebruikt om een ​​omslagpunt in het stromingssysteem aan te tonen. De onderzoeksgroep onder leiding van klimaatwetenschapper René van Westen noemt hun resultaten ‘slecht nieuws voor het klimaatsysteem en de mensheid’.

Het is wetenschappelijk controversieel geweest of het omslagpunt slechts een theoretische mogelijkheid is en misschien niet voorkomt in complexere en realistische modellen die rekening houden met de verschillende feedbackeffecten van het klimaatsysteem. Maar het was precies deze hoop die de bodem werd ingeslagen door de studie die een paar dagen geleden in het tijdschrift ‘Science Advances’ werd gepubliceerd.
In een simulatie werd de instroom van zoet water in de Atlantische Oceaan gestaag vergroot. Als gevolg hiervan verzwakte de ‘bloeds’omloop gedurende vele jaren, totdat op een gegeven moment het stroomsysteem in slechts een eeuw tijd instortte.

Empirische studies tonen aan dat de circulatie sinds 1950 met 15 procent is afgenomen. Het bevindt zich momenteel in de zwakste staat in minstens een millennium. De Atlantic Overturning Circulation is een complex stromingssysteem en verplaatst watermassa’s over de hele Atlantische Oceaan. Het transporteert warm, zout water vanuit de tropen naar het noorden.

Op weg naar de poolcirkel koelt de watermassa af en vormt zich zee-ijs. Het zoutgehalte in het zeewater neemt toe, de dichtheid van het water neemt toe en het zakt weg in de diepte tussen Groenland en Noord-Europa. Daar stroomt het weer terug naar het zuiden.

 

Rahmstorf: “De Atlantische Oceaan nadert het omslagpunt”

De auteurs vonden ook een vroeg waarschuwingssignaal voor het omslagpunt: de verandering in het zoutgehalte in de Zuid-Atlantische Oceaan. Hieruit kunnen bijzonder precieze conclusies worden getrokken over de stabiliteit van het systeem, zoals uit de simulaties bleek.


Klimaatexpert Stefan Rahmstorf, die zelf veel onderzoek heeft gedaan naar de Atlantic Overturning Circulation, ziet het onderzoek als een “significante vooruitgang” in het onderzoek naar de stabiliteit van het huidige systeem.

“Het bevestigt op basis van observatiegegevens dat de Atlantische Oceaan ‘op een kantelkoers’ zit, dat wil zeggen op weg is naar het omslagpunt, zegt Rahmstorf. “De vraag van een miljard dollar is: hoe ver weg is dat omslagpunt?”

Ook op deze vraag kunnen Van Westen en zijn team geen antwoord geven. In een artikel op het non-profit mediaplatform ‘The Conversation’ schrijven Van Westen en twee van zijn collega’s dat empirische gegevens niet ver genoeg in het verleden gaan om een ​​antwoord te vinden.

Omslagpunten

Kantelelementen zijn onderdelen van het aardsysteem die van groot belang zijn voor de stabiliteit van de aarde.

Zelfs kleine invloeden van buitenaf zorgen ervoor dat ze op menselijke tijdschalen abrupt en onomkeerbaar veranderen vanaf een drempelwaarde – het omslagpunt – zelfs als het klimaat weer onder de drempelwaarde zakt.

Naast het Amazone-regenwoud en de Atlantische circulatie omvatten deze bijvoorbeeld ook de circulatie in de Labradorzee, de ijskap van Groenland en West-Antarctica. Volgens de huidige stand van zaken dreigen de laatste drie systemen om te vallen als de mondiale temperatuur naar slechts 1,5 graden stijgt.

Op Groenland bijvoorbeeld is het ijsverlies de afgelopen jaren sterk toegenomen als gevolg van de stijgende temperaturen. Als gevolg hiervan verliest de ijskap hoogte en wordt het oppervlak blootgesteld aan steeds warmere temperaturen. Dit verhoogt op zijn beurt het smelten verder.

Veel steden in Europa zouden over een periode van honderd jaar gemiddeld vijf tot vijftien graden afkoelen. Voor de maand februari en de stad Bergen in Noorwegen vonden de onderzoekers zelfs een verschil van 35 graden. Dat is een snelheid van 3,5 graden per decennium.

Ter vergelijking: klimaatverandering leidt momenteel tot een opwarming van 0,2 graden in tien jaar. Dit zou betekenen dat de huidige aanpassingsmaatregelen, zoals de vestiging van hittebestendige boomsoorten in de Europese bossen, volkomen de verkeerde kant op gaan.

“Er zijn geen realistische aanpassingsmaatregelen die kunnen omgaan met de snelle temperatuurveranderingen tijdens een ineenstorting van de Atlantic Overturning Circulation”, zegt de studie.

 

Golfstroom: De ineenstorting zou wereldwijd voelbaar zijn

De ineenstorting van het stroomsysteem zou wereldwijd voelbaar zijn. Volgens de studie zou de opwarming op het zuidelijk halfrond toenemen. Natuurlijk bleven windsystemen en dus neerslagpatronen niet onaangetast.

Kantelelementen zijn onderdelen van het aardsysteem die van groot belang zijn voor de stabiliteit van de aarde. Naast de omvallende circulatie in de Atlantische Oceaan en het Amazone-regenwoud, omvatten deze ook de permafrostbodems in de toendra en enkele andere.

Wat ze allemaal gemeen hebben is dat ze op menselijke tijdschalen abrupt en onomkeerbaar veranderen vanaf een drempelwaarde – het omslagpunt – als gevolg van relatief kleine externe invloeden.


Hoewel het duidelijk is dat het overschrijden van een omslagpunt verstrekkende gevolgen zou hebben, zijn dergelijke cascade-effecten nog steeds zeer controversieel.

Deze onzekerheid, benadrukt Stefan Rahmstorf met betrekking tot de Atlantische kantelende circulatie, is geen reden om niet alles zo duidelijk mogelijk te maken:

“Het gaat er niet om dat je er zeker van kunt zijn dat het zal gebeuren. We moeten het uitsluiten met een waarschijnlijkheid van 99,9 procent. Zodra we een duidelijk waarschuwingssignaal hebben, zal het te laat zijn om er iets aan te doen, gezien de traagheid van het systeem.”

***

Bron hier.

***