OM: NAM injecteerde illegaal miljoenen liters gevaarlijk afval uit Den Helder in de grond van Groningen

DEN HELDER - Het verwerken van het gevaarlijke afval zonder vergunning vond onder meer plaats in Delfzijl, Farmsum en ’t Zandt.

22-1-2024

De Nederlandse Aardoliemaatschappij (NAM) zou zonder (juiste) vergunning vele tientallen miljoenen kilo’s gevaarlijk afval(water) hebben verwerkt in Delfzijl en Farmsum. Daarna injecteerde de NAM het vloeibare gevaarlijke en vieze afval, afkomstig uit de gaswinning, in de grond van Groningen.

Het Openbaar Ministerie vervolgt de NAM hier strafrechtelijk voor. Het verwerken van het gevaarlijke afval zonder vergunning vond onder meer plaats in Delfzijl, Farmsum en ’t Zandt. Het afval(water) komt vrij bij de aardgaswinning.

Dat de NAM volgens het OM illegaal enkele ’tientallen miljoenen’ kilo’s verontreinigd afval gedurende twaalf jaar (2010-2022) verwerkte en injecteerde kwam naar voren in de rechtbank van Zwolle bij een niet-inhoudelijke zitting van deze strafzaak. Het OM verwijt het gaswinningsbedrijf uit Assen in totaal zes strafbare feiten, bleek tijdens de zitting.

De NAM betreurt het dat het OM ervoor heeft gekozen om over te gaan tot vervolging en is van mening dat hier geen aanleiding voor is.

Levensgevaarlijk

Volgens justitie werd het afval(water) uiteindelijk in de omgeving van Borgsweer (tussen Delfzijl en Termunterzijl) vloeibaar in de diepe ondergrond geïnjecteerd, waar eerder gas werd gewonnen. Er zat onder meer levensgevaarlijk kwik in het afvalwater dat terug is gestopt in de grond. De officier van justitie kondigde donderdag op voorhand al een (financiële) ontnemingsvordering aan. Hoe hoog deze boete wordt, is niet bekend.

Lees ook: Vondst van gevaarlijk afval op schip uit Den Helder staat niet op zich. Er loopt al langer een strafrechtelijk onderzoek naar de NAM

Het onderzoek kwam onder meer aan het rollen na meldingen bij de Team Criminele Inlichtingen (TCI) van de politie en het Landelijk Meldpunt Afvalstoffen (LMA). Het vloeibare afval dat in de Groningse grond is gespoten, komt volgens het OM van vier afvalstromen die binnenkwamen op meerdere locaties. Gaswinningsbedrijf NAM, eigendom van oliegiganten Shell en ExxonMobil, zou geen vergunning hebben voor het ,,wegmengen” van deze afvalstromen.

Daardoor zou het onduidelijk zijn voor toezichthouders zoals Staatstoezicht op de Mijnen en de overheid wat er in de grond is gegaan. ,,Er is onvoldoende zicht om wat voor afval het gaat en wat er mee is gebeurd”, zei de officier van justitie donderdag.

Den Helder

Het OM stelt dat tientallen miljoenen kilo’s gevaarlijk afval onder meer bij het Tankenpark van Delfzijl (Opslag- en ScheidingsFaciliteit van de NAM) terecht is gekomen. Dit afval kwam via schepen van de Gasbehandelingsinstallatie (GBI) in Den Helder.

De NAM is natuurlijk vooral bekend van de gaswinning in Groningen. Maar het bedrijf is ook betrokken bij de winning van kleine gas- en olievelden en ook op zee. Een deel daarvan verloopt via Den Helder. Bij deze GBI in Den Helder wordt het gas behandeld dat wordt gewonnen in de Noordzee en dagelijks via drie pijpleidingen naar Den Helder wordt gepompt. Zeker 61 schepen vol gevaarlijk afval en vies afvalwater zijn volgens justitie richting Delfzijl gegaan en daar verwerkt.

Begin januari 2022 werd bekend dat het lossen van een van die ladingen in Delfzijl was stilgelegd door het OM. Toen kwam het strafrechtelijk onderzoek met de naam Zeus, dat in 2016 is gestart, naar de NAM ook aan het licht. Het gaswinningsbedrijf hoorde pas jaren na die start (eind 2021) dat er een strafzaak tegen hen werd opgebouwd. Toen deed justitie doorzoekingen en vorderde het allemaal documenten.

De inval op een van de schepen op het Tankenpark in Delfzijl, het strafrechtelijk onderzoek zelf en de berichtgeving in de media zorgden voor heel wat ’turbulentie’ en waren ’impactvol’ voor de NAM, gaf de advocaat namens het gaswinningsbedrijf aan die blij was dat de gemoederen nu weer wat rustiger zijn.

Spuit- en spoelwater

Een van de andere verwijten van justitie is dat vlakbij het Tankenpark, bij een zogeheten Reststoffenbewerkingsinstallatie in Farmsum, zeker 632 vrachtwagens vol gevaarlijk afval zouden zijn ontvangen en verwerkt. Ook zou 142.000 liter vervuild spuit- en spoelwater, dat was gebruikt voor het schoonmaken van de gesloopte en ontmantelde gaswinningslocatie in ‘t Zandt, uiteindelijk richting Borgsweer zijn gegaan om in de bodem van Groningen te verdwijnen.

Sinds 1972 wordt bij Borgsweer afvalwater teruggepompt in de Groninger grond. Het is ’s lands grootste injectielocatie.

Overigens gaf het OM eerder aan dat het geen aanwijzingen heeft dat het mengen en lozen van afval in de Groningse grond een acuut gevaar oplevert. Ook zou het niet vast staan dat dit het risico op aardbevingen zou vergroten. Toezichthouder SodM constateerde afgelopen zomer nog dat de injectie van productiewater veilig is.

De NAM gaf tijdens de regiezitting in de rechtbank van Zwolle aan dit zelfs ’de beste verwerking is’. En dat het niet iets is ,,wat op een achternamiddag is bedacht. Daar is goed over nagedacht”, aldus de raadsvrouw namens het gasbedrijf.

Beleid

De advocaat van de NAM gaf aan dat ’eventuele verontreinigingen’ teruggevoerd worden ,,naar waar ze vandaan komen”. Volgens haar is het vervuilde productiewater namelijk een restproduct van gas dat sowieso al uit de grond komt. ,,Productiewater hoort bij gaswinning en daar komt onder meer kwik bij vrij.” Volgens haar is dat al decennia staand beleid en mist daarom de historische duiding en context binnen het strafrechtelijk onderzoek. De NAM lijkt het dan ook totaal niet eens te zijn met het OM.

Wanneer de strafzaak inhoudelijk wordt behandeld is onbekend. De NAM heeft onderzoekswensen ingediend. Zo wil het bedrijf van de opsporingsambtenaar horen wat de reden was om in 2016 een onderzoek naar de afvalstromen van de NAM te beginnen. De rechtbank buigt zich over de vraag of het gaswinningsbedrijf dat uiteindelijk mag doen.

Noordhollands Dagblad