Begin december openbaarde minister Carola Schouten van Pensioenen (ChristenUnie) documenten die de vrees deden oplaaien dat de pensioenhervorming niet door de juridische beugel kan.
JEROEN VAN WENSEN 17-1-2024
De zorgen zijn ingegeven door een geheim advies uit 2011 over het zogeheten invaren van pensioenen. ‘Ingroeien is het sierlijke alternatief.’
In 2019 bereikten sociale partners en het kabinet een pensioenakkoord, maar ook in 2010 was daartoe al een poging gedaan. Dat akkoord klapte al snel. Toen was het eveneens de bedoeling om bestaande, redelijk zekere pensioenen om te zetten (‘in te varen’) in nieuwe, minder zekere pensioenen. Maar daarover was landsadvocaat Pels Rijcken destijds uiterst negatief, blijkt nu uit de openbaar gemaakte stukken. Bestaande pensioenaanspraken mogen worden aangepast, oordeelde de landsadvocaat in 2011, maar dan moet daartoe wel een absolute noodzaak bestaan. En die was er niet.
WET TOEKOMST PENSIOENEN VAN START
Afgelopen mei stemde de Eerste Kamer in met de Wet toekomst pensioenen, wat het startsein betekende voor de ingrijpende pensioenhervorming die de komende jaren haar beslag zal krijgen. Miljoenen pensioenen van werknemers en gepensioneerden worden omgezet van het relatief zekere middelloonpensioen met zijn vaste uitkeringen, naar een zogeheten premiepensioen met persoonlijke pensioenvermogens. De uitkeringen zullen straks meer meebewegen met de financiële markten. Invaren speelt dus ook bij de huidige hervorming een belangrijke rol.
De vraag die al jaren boven de hervorming hangt: is er wel een noodzaak om bestaande pensioenen in te varen? Is die er niet, dan kunnen gepensioneerden en werknemers de omzetting van hun pensioen mogelijk succesvol aanvechten bij de rechter. Pensioenen vallen namelijk onder het eigendomsrecht.
Als die pensioenen op verkeerde gronden worden omgezet, en als het eigendomsrecht volgens de rechter op ontoelaatbare wijze is geschonden, komt de pensioenhervorming op losse schroeven te staan. Een horrorscenario.
ADVIEZEN NIET OPENBAAR, ONDANKS OPROEP
Tijdens de behandeling van de Wet toekomst pensioenen is diverse keren verzocht om het commentaar van de landsadvocaat uit 2011 openbaar te maken. Maar volgens minister Schouten was dat in strijd met regels over openbaarmaking van adviezen van de landsadvocaat. De documenten die de minister heeft vrijgegeven, zijn ook niet het advies zelf, maar de interpretatie die ambtenaren op het ministerie van Sociale Zaken er destijds aan gaven. De documenten tellen zo’n 200 pagina’s.
Op 17 januari spreekt de minister met de Tweede Kamer over de voortgang van de Wet toekomst pensioenen. Tweede Kamerlid Agnes Joseweph (43) van NSC heeft de minister in aanloop naar dat debat gevraagd meer juridische adviezen over het invaren openbaar te maken, zowel die over het pensioenakkoord van 2010 als de adviezen over dat van 2019.
‘De minister heeft een lijst opgesteld van ingewonnen adviezen. Van een aantal is toegelicht waarom ze niet openbaar zijn gemaakt. Maar er zijn gevallen waar- in de minister geen reden heeft opgegeven. Zo ligt er een second opinion van advocatenkantoor De Brauw uit 2011. Dat zou wel openbaar kunnen worden gemaakt,’ zegt Joseph. Ook over het huidige pensioenakkoord heeft de landsadvocaat geadviseerd. Joseph hoopt ook dat dit advies wordt vrijgegeven.
ZORGEN OVER INVAREN
Joseph maakt zich al langer zorgen over het invaren van pensioenen en ziet die zorg bevestigd door de geopenbaarde documenten. Volgens haar is invaren niet noodzakelijk. Er zijn minder vergaande alternatieven voorhanden, zegt ze. Bijvoorbeeld door te kiezen voor het zogenoemde ingroeien. ‘Dat wordt ook in de vrijgegeven documenten een sierlijk alternatief voor invaren genoemd.’
Bij ingroeien worden bestaande pensioenaanspraken niet omgezet. Alleen nieuwe pensioenopbouw van werknemers gaat volgens de regels van het nieuwe pensioencontract, dus met de persoonlijke pensioenvermogens. Het oude opgebouwde middelloonpensioen en het nieuw op te bouwen premiepensioen bestaan naast elkaar in het fonds. Wie premiepensioen heeft, zet tussen zijn 58ste en zijn 68ste elk jaar eentiende van zijn vermogen in feite om in veilige beleggingen, van waaruit de toekomstige uitkeringen worden betaald.
Op de lange termijn zijn er geen middelloonpensioenen meer en is het stelsel volledig gebaseerd op persoonlijke pensioenvermogens. Maar dan zonder de complexe en juridisch twijfelachtige invaaroperatie. Volgens Joseph zijn de pensioenuitkeringen in hoogte vergelijkbaar met die van de invaarvariant.
Het wachten is nu op een reactie van de minister.
Bijzonder hoogleraar Europees Pensioenrecht Hans van Meerten tweet een deel uit een presentatie van Tweede Kamerlid Agnes Joseph, gehouden tijdens een seminar op de VU over het invaren van pensioenen.
0 reacties :
Een reactie posten