In intolerant klimaatdebat zijn typisch Nederlandse vrijdenkers verdacht

In Nederland is de Verlichting ontstaan, zo stelt de Britse historicus Jonathan Israel.

17-12-2023

Eerder dan in Frankrijk en Engeland waren hier allerlei vrijdenkers, dwarsdenkers en zelfdenkers die zich los durfden te maken van religieuze en andere dogma’s. Dat maakt het des te wranger dat in het huidige Nederland een nieuwe geloofsrichting is ontstaan en vrijdenken binnen deze groene kerk niet op prijs wordt gesteld, schrijft Simon Rozendaal.

‘Jongen, is dat nou echt waar?’ Ik oefende thuis, naast de kolenkachel, een spreekbeurt over Darwin voor de derde klas hbs-b. Mijn gereformeerde vader hoorde aan dat de mens van de aap afstamt en was niet eens erg verbaasd. Achteraf denk ik dat dit zijn ‘verlichting’ bekroonde.

Volgens de Britse historicus Jonathan Israel is Nederland niet alleen het land waar de eerste revolutie in de westerse wereld ontstond (tegen de Spaanse koning), maar waar eerder dan in Frankrijk en Engeland de Verlichting ontlook. Spinoza (1632-1677) schreef al dat bijbelse wonderen ‘puur natuurlijke gebeurtenissen waren die ons alleen maar bovennatuurlijk voorkomen doordat we hun natuurlijke oorzaken niet kennen’.

NEDERLAND KENT UNIEKE ATMOSFEER: 100 PROCENT VRIJDENKSTOF

Het wemelde hier van de originele geesten die stelden dat je die duizenden jaren oude ‘heilige’ geschriften niet letterlijk moest nemen: Lodewijk Meyer, de gebroeders Koerbagh, Bernard Mandeville, Franciscus van den Enden. De Franse vrijdenkers Descartes en Pierre Bayle konden hier rustig ademhalen. Natuurlijk wist mijn vader dat allemaal niet – hij was groenteboer en had niet eens de lagere school afgemaakt – en ik evenmin tot ik Jonathan Israel ontdekte, maar de Nederlandse atmosfeer is klaarblijkelijk uniek: 78 procent stikstof, 21 procent zuurstof, 100 procent vrijdenkstof.

Erasmus bespotte in 1509 – aan het eind van de donkere Middeleeuwen! – alles en iedereen in Lof der Zotheid: de kerk, leraren, koningen. Het is niet toevallig dat de nieuwe biografie van Erasmus (ben halverwege, goed boek) Dwarsdenker heet.

ZELFDENKER KAREL VAN HET REVE ONTWORSTELDE ZICH AAN HET COMMUNISME

Ook Karel van het Reve (1921-1999) ademde die lucht in. Hij was gehersenspoeld door het communisme (‘het geloof der kameraden’) tot hij – al als tiener – ontdekte: ‘Je wordt gedwongen dingen voor waar te houden of althans openlijk voor waar te verklaren waarvan je weet dat ze niet waar zijn.’ Het is niet toevallig dat de nieuwe biografie van Van het Reve (in één adem uitgelezen) De zelfdenker heet.

KAREL VAN HET REVE: EEN BAKEN VAN WIJSHEID IN EEN ZEE VAN IDIOTIE

Dit land is van oudsher een land van vrijdenkers, zelfdenkers en dwarsdenkers.

WIE TWIJFELT AAN DOGMA’S GROENE KERK IS ‘SCEPTICUS’ OF ‘ONTKENNER’

Des te navranter is de huidige orthodoxie in de groene kerk. Wie in Nederland twijfel uitspreekt over het dogma dat de opwarming uitsluitend door onszelf wordt veroorzaakt en de mensheid gedoemd is, heet al snel ‘klimaatscepticus’ of ‘wetenschapsontkenner’. Iedereen van een zekere leeftijd kan zien dat het beter met onze natuur gaat dan vroeger, maar dat uitspreken bestempelt je tot ‘stikstofontkenner’.

Greenpeace heeft radiospotjes: ‘We willen geen klimaatontkenner in het Torentje.’ Kom op, er zijn tig redenen waarom het niet verstandig is dat Geert Wilders premier wordt (zoals: hoe moet deze rare man ons land vertegenwoordigen?) maar dat hij twijfels heeft bij een beleid dat 28 miljard wil uitgeven om de temperatuur met 0,000036 graden te verlagen, hoort daar niet bij.

DWARSDENKER PLASTERK VERKETTERD IN WELDENKEND NEDERLAND

Terwijl de sfeer in dit land eeuwenlang tolerant was, is het bij sommige onderwerpen (klimaat, ras, kolonialisme, sekse) conformistisch en bedompt – tezamen: woke. Je mag niet van de gebaande paden afwijken, vrijdenken is verdacht. Iemand als Ronald Plasterk zou je vandaag de dag een dwarsdenker kunnen noemen, maar bij de kranten van weldenkend Nederland wordt hij verketterd. ‘Eigenzinnig’ schreef de Volkskrant (waar hij ruim twintig jaar geleden een goede columnist was) in een portret en dat was niet positief bedoeld.

KLEIN LAND, EVEN WOKE ALS GROEN, STEEDS RADICALER

Het is soms net de Middeleeuwen, inclusief inquisitie. ‘Gij ontkent de Heilige Drie-Eenheid?’ Iedereen die in een krant of weekblad twijfels uitspreekt over de heilig verklaarde rapporten van het IPCC wordt op de website Klimaatverandering door heuse schriftgeleerden in de ban gedaan. ‘Gij ketter, gij zijt een ontkenner!’

BUITENSLUITEN VAN ‘ONTKENNERS’ SCHAADT HET OPEN DEBAT

Ach, schelden doet geen pijn, zou men kunnen zeggen, ware het niet dat het leidt tot buitensluiting (cancellen). Er zijn in Nederland allerlei deskundigen op het gebied van klimaat en de energietransitie die nooit worden uitgenodigd bij toonaangevende tv-programma’s zoals Buitenhof, omdat ze in de adressenboekjes van de redacties staan onder de ‘O’ van ontkenner.

Daardoor worden de meningsvorming, het open debat en dus de democratie in het vrijzinnige en zelfdenkende Nederland ernstig geschaad.

ELSEVIER