Verkiezingen (deel 1): hoe pakken BBB, CDA, ChristenUnie en D66 de klimaatcrisis aan?

 Op 22 november stemt Nederland voor een nieuwe zetelverdeling in de Tweede Kamer.

SEBASTIAN MAKS 6-11-2023

Het vertrek van politieke coryfeeën geeft partijen de kans om nieuwe accenten te leggen, bijvoorbeeld als het gaat om de klimaatcrisis. Maar hoe willen partijen die klimaatcrisis eigenlijk aanpakken? Wat zijn hun standpunten op het gebied van duurzaamheid? Change Inc. dook de partijprogramma’s in en zocht het voor je uit. Met deze keer: BBB, CDA, ChristenUnie en D66.

In dit drieluik neemt Change Inc. de verkiezingsprogramma’s van twaalf politieke partijen door, op alfabetische volgorde. Daarbij wordt puur gekeken naar de uitingen in die programma’s, en niet naar het daadwerkelijk stemgedrag van partijen in de Tweede Kamer of het gedrag in (voorgaande) coalities. De redenaties bij de opgesomde standpunten zijn partij-eigen en worden niet aangevuld met fact checks of reflecties door Change Inc.

BBB

“Wie rood staat, kan niet groen doen”. Daarmee opent het klimaathoofdstuk van het verkiezingsprogramma van de BoerBurgerBeweging, ofwel BBB. Het is een zin die symbool staat voor de opvatting die de jonge boerenpartij heeft over klimaatverandering. Namelijk: we moeten bewegen richting een duurzamere samenleving, mits dat voor de Nederlandse burger en het bedrijfsleven betaalbaar is. Hoewel de BBB op plekken zowel direct als indirect kritiek uit op lopend klimaatbeleid, wil dat niet zeggen dat de partij de klimaatcrisis van ondergeschikt belang acht. Zo wordt gesproken over de noodzaak van het afbouwen van fossiele brandstoffen en het stimuleren van circulariteit en grondstoffenefficiëntie. Maar met daarbij wel weer de duidelijke kanttekening: “pas als er betaalbare duurzame alternatieven beschikbaar zijn”. Als alternatieven ervoor zorgen dat burgers voor de kosten moeten opdraaien, dan zijn die voor de BBB geen optie.

Een greep uit de klimaatstandpunten van de BBB:

• * De nationale CO2-heffing voor vervuilende bedrijven die       onder het Europese emissiehandelssysteem (ETS) vallen,             moet worden afgeschaft.
• * Burgers en ondernemers moeten actief worden betrokken bij       verduurzaming, bijvoorbeeld door het oprichten van lokale         energiecoöperaties waar geïnvesteerd wordt in duurzame              initiatieven.
• * Grote energieverbruikers, zoals datacenters, moeten zich dicht     bij energiebronnen huisvesten.
• * De voorgestelde afbouw van de salderingsregeling wordt             opgeschort tot 2030 en tot 5 miljoen huishoudens hun                 zonnepanelen hebben terugverdiend.
• * Kolencentrales worden niet gesloten tot er betrouwbare               alternatieven zijn. Er moet worden geïnvesteerd in                       kernenergie.
• * Er komen geen nieuwe windmolenparken op zee en land             bij. Wel wordt zonne-energie bevorderd, omdat daar nog             plek  voor is op daken.
• * De BBB ziet mogelijkheden voor waterstof- en                             biogasinstallaties bij agrarische bedrijven.

CDA

Het CDA lijkt in haar programma vooral de nadruk te leggen op de sociale kant van de duurzaamheidstransitie. Het gaat veel over de verantwoordelijkheid van overheden, bedrijven, boeren en burgers en de noodzakelijke verbinding daartussen. Je merkt dat het CDA van oudsher een partij is die opkomt voor de boer. Er wordt lovend over de Nederlandse landbouw gesproken; de boer “moet meer erkenning voor zijn vakmanschap krijgen” en is “de laatste decennia murw gebeukt door hoge regeldruk”. Ook in de stikstofkwestie wordt de boer tamelijk uit het vuur gehouden. In dat licht is het ook interessant dat er in het hele programma eigenlijk nooit over de bio-industrie wordt gesproken.

Een greep uit de klimaatstandpunten van het CDA:

• * De investeringen in wind- en zonne-energie, biomassa,               waterstof, biogas, aardwarmte, aquathermie en schone                 brandstoffen moet worden doorgezet. Ook moet worden             doorgegaan met de bouw van kerncentrales en moet worden       ingezet op kleine, modulaire reactoren.
• * Er moet meer geld komen voor natuurbeheer en het herstel         van biodiversiteit.
• * Omdat er te veel is gevraagd van de bodem, moet strenger           worden toegezien op het lozen van chemische stoffen, moet er     meer ruimte komen voor geïntrigeerde gewasbescherming en     moeten biologische beschermingsmiddelen sneller worden         toegelaten.
• * Privéjets en hun passagiers die Schiphol gebruiken als                 overstap, gaan ook vliegbelasting betalen. Andere                         belastingen,  zoals de accijns op kerosine, moeten Europees         worden geregeld. Verder moet worden ingezet op duurzame         varianten van kerosine en vaart worden gemaakt met                   elektrisch vliegverkeer.
• * Het streefjaar voor de beoogde stikstofreductie blijft op 2035     staan. Alle sectoren moeten daaraan een evenredige bijdrage       leveren: luchtvaart, verkeer, scheepvaart, industrie en                    landbouw.
• * Omdat landbouw volgens het CDA aan de basis staat van             onze  cultuur, moet er voor de land- en tuinbouw voldoende         grond beschikbaar blijven. Daarom krijgen vruchtbare                 landbouwgronden een beschermde status.

ChristenUnie

Onder de noemer ‘nieuw rentmeesterschap’ zet de ChristenUnie in op een wijziging van onze visie op de samenleving. De wereld is niet ons eigendom, maar we lenen deze slechts. Vanuit christelijke waarden wordt geredeneerd dat de tijd van ongeremde productie voorbij is, en dat het tijd is voor een andere vorm van welvaart. De partij is op klimaatgebied ambitieus en ziet het liefst op zoveel mogelijk thema’s een shift naar duurzaam. Van kringlooplandbouw tot de eiwittransitie, en van waterstofinnovatie tot het aanpakken van grootvervuilers. Uiteindelijk moet dat allemaal leiden tot het behalen van de Klimaatwet, waarin staat dat Nederland zijn CO2-uitstoot in 2030 met 55 procent moet hebben teruggebracht ten opzichte van 1990. En volgens de ChristenUnie mag het zelfs nog wat scherper. Om rekening te houden met mogelijke tegenvallers, wil de partij de doelstelling verhogen naar 60 procent.

Een greep uit de klimaatstandpunten van de ChristenUnie:

• * Omdat het kosteloos retourneren van online-aankopen                 bijdraagt aan ongeremde consumptie, moeten consumenten         zelf de retourkosten van pakketjes betalen.
• * Er moet 250 miljoen euro beschikbaar komen voor zonne- en     windenergie, met daarbij oog voor de natuur en de visserij.         Hoewel die energievormen de voorkeur hebben boven                 kernenergie, zal ook kernenergie nodig zijn om kolen- en              gascentrales uit te faseren.
• * Als de kosten voor netverzwaring niet door netbeheerders zelf     kunnen worden betaald, stort de overheid geld bij.                       Hiertegenover staan dan wel publieke aandelen.
• * De ChristenUnie steunt het EU-plan om versneld de CO2-           uitstootrechten in het emissiehandelssysteem in 2040 naar nul     af te bouwen. Ook moet er een hogere CO2-prijs komen in         Nederland, die bedrijven prikkelt om te verduurzamen.
• * Er komt een heffing op de stikstofemissies in de veehouderij,     waarbij het onvermijdelijke deel vrijgesteld wordt.
• * Er wordt extra geld vrijgesteld voor de uitbreiding en het             herstel van natuur. In Nederland komt er tenminste 80.000           hectare natuur bij.
• * De btw voor het openbaar vervoer gaat naar 0 procent. Er           komt ook geen spitsheffing en de Intercity Direct-toeslag             verdwijnt.

D66

Ook het sociaal-liberale D66 pleit voor een verhoging van de doelstelling naar 60 procent CO2-reductie. Net als de ChristenUnie neemt D66 op veel verschillende duurzaamheidsthema’s standpunten in. Dat gebeurt, behalve het christelijke uitgangspunt, met vergelijkbare retoriek: we hebben de grenzen van de aarde overschreden. Er moet volgens de sociaaldemocraten weliswaar veel gebeuren om onze toekomst veilig te stellen, maar daarbij hoort ook een positieve boodschap. De energietransitie en het sluiten van kringlopen biedt namelijk economische kansen. Er wordt vaak gewezen naar het bedrijfsleven en de ondernemer, die kunnen profiteren van nieuwe klimaatinnovaties en belastingvoordelen voor een schone bedrijfsvoering. En voor alle volwassenen in Nederland moet een basisbedrag beschikbaar worden gesteld ter compensatie van de energietransitie. Voor ‘de klimaatdoeners’, om met partijleider Rob Jetten te spreken.

Een greep uit de klimaatstandpunten van D66:

• * Fossiele subsidies moeten zo snel mogelijk worden                     afgeschaald. Daarbij komt een eerlijker belastingmodel               waarbij arbeid wordt beloond, en de uitstoot van schadelijke       stoffen wordt beboet.
• * De energietransitie vraagt om arbeidskrachten met specifieke     kennis. Er moet een leerbudget beschikbaar worden gemaakt       voor werknemers om zich bij- of om te scholen.
• * In 2035 moet de productie van elektriciteit CO2-vrij zijn. Om     dat te realiseren, kunnen er geen energiebronnen worden             uitgesloten. Ook kernenergie niet. Maar: kernenergie is duur,       niet hernieuwbaar en zorgt voor gevaarlijk afval.
• * D66 maakt zich hard voor de opslag van energie in batterijen,     en voor de opslag van warmte en waterstof. In groene                 waterstof moet worden geïnvesteerd. Maar omdat die op dit         moment nog schaars is, moet de nadruk op de industrie               komen  te liggen en minder op woningen en auto’s.
• * Er moet een landelijk ‘klimaatticket’ komen dat goedkoop           toegang biedt tot bus, tram, metro en trein. Verder worden           elektrische auto’s gestimuleerd met subsidies en                           belastingvoordelen, en worden ze verplicht bij                             leasecontracten.
• * Omdat Nederland de hoogste veedichtheid heeft van Europa,       moeten we stoppen met de grootschalige bio-industrie. De           veehouderij werkt met behulp van stimulerende maatregelen       toe naar een duurzamer en diervriendelijk model. Er komt een     specifieke subsidie voor jonge en biologische boeren om hen       aan te moedigen in de transitie.
• * Kweekvlees moet zo snel mogelijk in de supermarkt komen.

Volgende week:

Forum voor Democratie, Groenlinks/PvdA, NSC, en de Partij voor de Dieren.

CHANGE INC.