Hoogleraar vertelt hoe corrupt Oekraïne is: 'Het is zo alledaags'

Deze week heeft Oekraïne groen licht gekregen om de onderhandelingen over het EU-lidmaatschap te beginnen. Volgens Commissievoorzitter Ursula von der Leyen boekt het land enorme vooruitgang in zijn strijd tegen corruptie en witwassing. Maar of Oekraïne echt zo corruptievrij is, is volgens critici maar de vraag. Op de Vlaamse tv vertelt een hoogleraar dat corruptie onderdeel is van het dagelijks leven in Oekraïne.

Oekraïne en de Europese Unie mogen de onderhandelingen starten voor een Oekraïense toetreding tot de Europese Unie. In een rapport geeft de Europese Commissie hiervoor groen licht. Volgens Commissievoorzitter Ursula von der Leyen boekt Oekraïne enorme vooruitgang die Oekraïne met zijn binnenlandse hervormingen. Zij stelt zelfs dat het land al aan "ruim 90 procent" van de doelen voldoet.

De hervormingen behelzen onder meer een lik-op-stukbeleid tegen witwassen, corruptie in hoge kringen, de invloed van oligarchen en voor een sterker strafrecht. De maatregelen zijn nodig om de onderhandelingen te laten beginnen over een Oekraïense toetreding tot de EU.

Corruptie in hoge kringen
Sinds vorige zomer is Oekraïne officieel kandidaat-lidstaat aan de EU. Alleen ligt het toetredingsproces momenteel op zijn gat, omdat Oekraïne nog lang niet voldoet aan alle voorwaarden. Het land kampt namelijk met wijdverbreide corruptie. Volgens de jaarlijkse corruptie-index staat Oekraïne tussen landen als Malawi, Mongolië, Kenia, El Salvador en Algerije.

Ondermeer de Amerikaanse regering en voormalig EU-chef Jean-Claude Juncker maken zich grote zorgen om de corruptie in Oekraïne. Ook in eigen land klinkt kritiek: driekwart van de Oekraïense bevolking vindt namelijk dat president Zelensky verantwoordelijk is voor de systematische corruptie in Oekraïne. Dit blijkt uit een onderzoek van de Stichting voor Democratische Initiatieven en het Internationale Sociologische Instituut van Kiev.

Daarnaast zijn er zorgen om de machtstoename van Voldymyr Zelensky. De huidige president van Oekraïne wil namelijk geen verkiezingen meer uitschrijven in zijn land. Vorige maand werden al de parlementsverkiezingen gepasseerd, en het liefst ziet Zelensky hetzelfde gebeuren met de presidentsverkiezingen van dit voorjaar.

Ook heeft Zelensky elf oppositiepartijen verboden en de vrije pers aan banden gelegd. Tot slot zijn er vermoedens dat hij zo'n 400 miljoen euro aan Amerikaanse steungeld in zijn eigen zak heeft gestopt.

Corruptie in dagelijks leven
Niet alleen in hogere kringen, maar ook in het dagelijks leven speelt corruptie een grote rol. Dit vertelt hoogleraar van Russische politiek, Ria Laenen, bij het Vlaamse tv-programma De Afspraak.

"Je moet betalen", legt ze uit. "Het staat natuurlijk nergens neergeschreven dat je dat moet, maar het zijn allemaal ongeschreven gedragsregels waarvan de mensen soms zelfs niet beseffen dat het corruptie is, omdat het zo'n deel uitmaakt van het alledaagse leven."

Als voorbeeld wijst ze naar de medische zorg in Oekraïne. "Als je naar de spoedafdeling van het ziekenhuis moet en je hebt een enveloppe bij, kun je sneller geholpen worden", zegt ze.

Ook op het gebied van onderwijs kent Laenen genoeg gevallen. Zo is er het voorbeeld van de herexamens van studenten: als je geld geeft, zal de beoordelaar wat minder streng zijn. Hetzelfde geldt voor de arbeidsmarkten, met het verkrijgen van een baan.

Laenens relaas maakt de tongen los op sociale media. Zo merken X-gebruikers op dat deze praktijken ook gelden in Griekenland, Roemenië en Bulgarije. Deze Oost-Europese landen zijn al aangesloten bij de Europese Unie.