25-9-2023


Deze week verscheen een kloek boek ‘Hoe migratie echt werkt’ van migratiewetenschapper Hein de Haas waarin hij 22 mythes onder de loep neemt. Hij kreeg zelfs een podium bij de publieke omroep. De Haas stelt o.m. dat voorspellingen over massamigratie van het mondiale ‘zuiden’ naar het mondiale ‘noorden’ als gevolg van klimaatverandering geen wetenschappelijke basis hebben. In wezen is de hype over de komst van klimaatvluchtelingen die naar Europa zullen komen oud nieuws en wetenschappelijk al lang weerlegd. Kon in 2017 het wetenschappelijke vakblad Science ons nog wakker schudden met een prognose dat aan het eind van deze eeuw het aantal mensen dat naar de Europese Unie zou vluchten met 188 procent zou toenemen en Europa zich daarom moest voorbereiden op 660.000 extra vluchtelingen per jaar als de gevreesde opwarming van de aarde inderdaad een realiteit zou blijken, inmiddels zijn er andere inzichten die het opgeklopte doembeeld hebben ontkracht.

Hoogleraar Sociale Geografie Ton Dietz schreef in 2018:

‘Zowel migratie als klimaatverandering is op dit moment een hype, en als ze onderling verbonden worden leidt dat vaak tot dramatische scenario’s.

Klimaatverandering zou tot ‘migratie op grote schaal’ gaan leiden, en misschien wel op geweld uitlopen, wat weer tot vluchtelingenstromen leidt. Dit zorgt voor een grote politieke en maatschappelijke urgentie om er ‘iets aan te doen’.

De wetenschappelijke literatuur is echter veel genuanceerder over de gevolgen van klimaatverandering. Het is verbazingwekkend dat zo’n wetenschappelijk inzicht maar geen plek kan krijgen in het frame van sommige politici, opiniemakers en andere wetenschappers.

Ook Frans Timmermans wil het klimaatvluchtelingenprobleem liever niet kleiner maken dat het is.


Senator en hoogleraar Economie Henriëtte Prast van de Partij voor de Dieren vroeg dit jaar nog met verve aandacht voor klimaatvluchtelingen die naar Europa zullen komen. Klimaatverandering betekent voor veel landen extreme droogte en daardoor mislukte oogsten, of extreme wateroverlast met hetzelfde resultaat. ‘Deze klimaatverandering is veroorzaakt door het rijke westen en overkomt ons zelf dus niet’, zo is haar riedel. Ook ‘klimaatgeneraal’ b.d. Tom Middendorp tapt nog uit het oude vaatje van een ophanden zijnde Zuid naar Noord exodus:

‘De massale intocht heeft een aanjagend effect op onveiligheid, extremisme, georganiseerde criminaliteit en instabiliteit om ons heen. Dat is geen prettig beeld en daar moeten we allemaal samen aan werken en dat moeten we ook vanuit een veiligheidsoptiek serieus nemen’.


Maar ook Frans Timmermans wil het klimaatvluchtelingenprobleem liever niet kleiner maken dan het is en vindt dat er een ‘geopolitiek perspectief’ moet zijn. Als bepaalde delen van Afrika onbewoonbaar worden omdat het te heet wordt, ‘gaan mensen aan de wandel.’ Timmermans:

‘Een goede menselijke ontwikkeling van Congo is in direct belang van de EU’.

Wetenschapper De Haas schrijft dat onderzoek naar de effecten van droogte op plattelandsmigratie in Afrika laten zien dat misoogsten de migratie naar steden juist kan afremmen. Wetenschappelijke bevindingen tonen aan dat de meeste migratie als gevolg van natuurrampen als overstromingen en orkanen meestal tijdelijk is en over korte afstanden plaatsvindt.

***