Regelzucht, beleidsdrift en betutteling zetten in Nederland de toon. Ook na dertien jaar onder Rutte met overwegend (sociaal-)liberale ministers, schrijft Roelof Bouwman.
10-7-2023
HJ Schoo, voormalig hoofdredacteur van Elsevier, deed in 2006 in zijn Volkskrant-column een interessante observatie.
Nog maar pas geleden, schreef hij, leek overal ter wereld het liberalisme te triomferen. ‘Het einde van de Koude Oorlog betekende niet alleen de nekslag voor het communisme, maar ook voor welke heilsverwachting dan ook: weg met het maakbaarheidsgeloof. De beurt was aan de liberale rechtstaat en het economisch liberalisme.’
Maar kijk eens om je heen, zei Schoo. Overal is het liberalisme in de verdediging gedrongen – als het al niet op de terugtocht is. Ook in Nederland leek dat in 2006 het geval.
VVD ONDER LEIDING VAN NIEUWE LIJSTTREKKER RUTTE VERLOOR ZES ZETELS
Bij de Tweede Kamerverkiezingen die dat jaar werden gehouden, verloor de VVD onder leiding van de nieuwe lijsttrekker Mark Rutte zes zetels en kwam uit op 22. De liberalen legden het niet alleen grandioos af tegen het CDA van Jan Peter Balkenende (41 zetels) en de PvdA van Wouter Bos (33), maar werden ook voorbijgestreefd door de SP van Jan Marijnissen (25). Voor politieke hoofdprijzen deed de VVD niet meer mee. Een fiasco van jewelste.
Nóg beroerder ging het in 2006 met de zelfbenoemde sociaal-liberalen van D66. De nieuwe partijleider Alexander Pechtold – ‘kereltje Pechtold’ volgens Volkskrant-columnist Jan Blokker – was het lachertje van het Binnenhof. Een peiling van TNS NIPO, twee dagen voor de verkiezingen, voorspelde dat de Democraten nog slechts één Kamerzetel zouden overhouden. Het werden er uiteindelijk drie: een meevaller, maar niettemin de slechtste D66-score ooit.
REGELZUCHT, BELEIDSDRIFT EN BETUTTELING ZETTEN DE TOON
Zo op het eerste gezicht zat Schoo er in 2006 helemaal naast met zijn sombere bespiegelingen over de toekomst van het liberalisme. De VVD immers herpakte zich en is sinds 2010 voortdurend de grootste partij bij Tweede Kamerverkiezingen. Mark Rutte passeerde vorig jaar Ruud Lubbers als langstzittende premier.
Ook D66 maakte een comeback, is sinds 2021 de tweede partij van het land en levert in de persoon van Sigrid Kaag een buitengewoon machtige vicepremier, ook al is ze, net als Rutte, nu demissionair. De winnaars uit 2006 – CDA, PvdA en SP – lijden inmiddels een kwijnend bestaan.
Toch werd Nederland ondanks die liberale hegemonie geen spat liberaler. Integendeel. Regelzucht, beleidsdrift en betutteling zetten de toon.
ONDER RUTTE WERD DE OVERHEID FORS GROTER
Onder premier Rutte steeg de collectieve lastendruk van ruim 34 naar bijna 40 procent. Ook hebben we – niet onbelangrijk in tijden van energiearmoede – de op één na hoogste gasbelasting in Europa.
Het ambtenarenapparaat explodeert. In 2017 telde de Rijksoverheid nog 110.649 volledige banen, in 2021 waren dat er 131.132: een toename van bijna 20 procent.
Onze woningmarkt is de meest restrictieve van alle geïndustrialiseerde landen. Toch wordt de snel stijgende woningnood geweten aan ‘te weinig regie’ en komen er voortdurend nieuwe regels en voorschriften.
Er wordt veel gesproken over ‘marktwerking in de zorg’. Maar burgers moeten zich van Vadertje Staat verplicht verzekeren tegen ziektekosten en hebben over de inhoud van het basispakket niets te vertellen: daarover gaat de minister. De zorgverzekeraars vormen een kartel met identieke premies.
Van de verplichte hybride warmtepomp tot het gasverbod voor nieuwbouwwoningen: het aantal eisen en verboden in het kader van het zogenoemde klimaatbeleid is nauwelijks nog te tellen. Toch is de operatie nog maar nauwelijks begonnen.
LIBERALISME KENT GEEN PRAKTISCHE INVULLING IN NEDERLAND
Het liberalisme, concludeerde Schoo in 2006, is in Nederland een zondagsleer die geen praktische invulling krijgt. Hij wist ook waarom dat zo is:
‘Liberalisering van markten ontneemt politici macht, slaat ze ruilmiddelen uit handen. Wie voor liberalisering is, zaagt de tak af waarop hij zit en heeft minder te verdelen en te beloven.’
Dat is, ook in het Nederland van 2023, nog altijd een waarheid als een koe.
ELSEVIER
0 reacties :
Een reactie posten