10-7-2022


Je kunt kritiek hebben op de excuses- en vergiffenisparade rondom slavernij, maar het bracht in ieder geval een zekere rust bij de verre nazaten van tot slaaf gemaakten. In hoeverre hun vermeende leed terecht is kan niemand zeggen: de pijn en het verdriet is er gewoon. Maar elke middelbare scholier zal snappen dat het ingaat tegen een morele causaliteitsopvatting van de geschiedenis. Dat latere generaties persoonlijk nooit verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor de daden van hun voorouders, ouders desnoods.

Slavernij-schuldgevoel en klimaat-schuldgevoel zijn zo broertje en zusje.


Máxima kun je niet verantwoordelijk stellen voor de daden van haar vader en alle dode stadhouders en koningen die Willem Alexander er in zijn toespraak bij sleepte – omdat zij hadden toegekeken en niets hadden gedaan – kan je hem feitelijk ook niet toerekenen. Toch wilde hij het.

Er moest zelfs nog een kers op de taart: de vraag om vergiffenis. En hoewel een Surinaamse vrouw op de radio zei dat ze zijn Oranje- voorouders nooit zou vergeven, was er bij de herdenkers grote instemming: het werd hem verleend.

Eerder wees de Koning bij de vermeende klimaatverandering en zeespiegelrijzing op Aruba ook over ‘het grote gevaar dat schuilt in ons zelf’, de mens.

Het is een zelfkastijding waar alles naar een persoonlijke menselijke schuld wordt toe geredeneerd. Slavernij-schuldgevoel en klimaat-schuldgevoel zijn zo broertje en zusje.

Slavernij, kolonialisme en onderliggend racisme worden maar wat graag verbonden met klimaatverandering. Een troebele prut, gekookt in grote dampende subsidiepotten bij organisaties en universiteiten. Een werkgroep van de Raad van Kerken stelde dit jaar dat bij klimaatverandering en slavernijverleden er een actuele vorm van herstelbetaling zou moeten zijn: rechtvaardig internationaal klimaatbeleid. Want onze levensstijl is nog steeds gebaseerd op uitbuiting van anderen, zo luidt de visie. Bovendien veroorzaakt die zulke ernstige schade dat velen het leven onmogelijk wordt maakt, zeggen de kerken.


En doe je niets aan de klimaatcrisis, zo wilde Bij1 Kamerlid Sylvana Simons eerder vastleggen in een motie, dan ben je een racist. Bestrijding van klimaatracisme hoorde volgens haar onderdeel te zijn van het herdenkingsjaar 150 jaar afschaffing van de slavernij.

Eergisteren vloog Willem Alexander even terug van zijn vakantieadres: één man in die hele grote vliegmachine. Nu is dat nog normaal maar er kan een tijd komen dat door zijn achterkleinkind hierover rekenschap moet worden afgelegd aan de nazaten van Extinction Rebellion.

***