In de mist van moderne conflicten ligt de ware aard van oorlogsvoering vaak begraven onder een hoop westerse politieke retoriek en propaganda. Dit is nooit duidelijker geweest dan in de oorlog in Oekraïne, die onvermijdelijk meer is gebleken dan alleen een territoriaal geschil tussen buren. Hoewel het conflict aanvankelijk werd voorgesteld als een poging van Rusland om Oekraïne te demilitariseren en te denazificeren, was de volle omvang van de Russische betrokkenheid bij de strijd niet meteen duidelijk. Nu trekt de rook echter op en wordt een groots eindspel zichtbaar. We zijn niet getuige van een eenvoudig conflict, maar van een complexe geopolitieke dans waarbij veel op het spel staat en waarbij een bredere groep spelers betrokken is, met name de NAVO, en een verontrustende heropleving van historische tegenstellingen, schrijft DD Geopolitics.

De westerse weergave van het conflict heeft inderdaad vaak als een rookgordijn gefungeerd, dat de meer ingewikkelde dynamiek in het spel verhulde. De verhalen van beide kanten kunnen worden vergeleken met tegenovergestelde spiegels, die elk een andere werkelijkheid weerspiegelen, waarbij het Westen de waarheid niet alleen verdraait, maar ook manipuleert om zijn strategische ambities te dienen. De voornaamste uitdaging wordt dan ook om door de dichte mist van deze informatieve oorlogsvoering heen te prikken, door het kluwen van verzonnen narratieven heen te snijden om tot een begrip van het conflict te komen dat authentiek in de werkelijkheid is gegrondvest.

Bernhard van Moon of Alabama (MOA) biedt waardevolle inzichten in deze ingewikkelde dynamiek, met name rond een belangrijk punt van zorg voor Oekraïne sinds zijn onafhankelijkheid: zijn veiligheidsgaranties. Bernhard bespreekt hoe Oekraïne na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 aanvankelijk dacht dat het zichzelf kon beveiligen met behulp van geërfde Sovjet-kernwapens. Technische hindernissen en internationale druk, vooral van de VS, stonden deze inspanningen echter in de weg.

Uiteindelijk sloot Oekraïne zich, samen met Wit-Rusland en Kazachstan, aan bij het Non-Proliferatieverdrag, wat resulteerde in het Boedapest Memorandum. Deze overeenkomst, ondertekend door Rusland, het VK en de VS, weerhield hen ervan om militair geweld tegen Oekraïne te gebruiken of ermee te dreigen. Zoals Bernhard echter aangeeft, is deze verbintenis onbetrouwbaar gebleken, wat bijdraagt aan het voortdurende conflict.

In de huidige context is volgens Bernhard het vooruitzicht van NAVO-lidmaatschap als veiligheidsgarantie voor Oekraïne vervaagd. Zelfs de bereidheid van de VS om een veiligheidsregeling te treffen die vergelijkbaar is met de regeling die aan Israël is aangeboden, kan de veiligheid van Oekraïne niet garanderen vanwege het grote militaire onevenwicht met Rusland. Zoals Bernhard concludeert, is de enige haalbare garantie voor de vrede en veiligheid van Oekraïne Rusland, hoewel aan dergelijke garanties waarschijnlijk voorwaarden verbonden zouden zijn – een harde realiteit waar Oekraïne mee moet leren leven.

De centrale uitdaging is dus, zoals blijkt uit Bernhards analyse op het MOA, om door het web van propaganda heen te breken en te komen tot een begrip van het conflict dat gebaseerd is op de realiteit.

Het nieuwe besef van de ware aard van de oorlog heeft gewone waarnemers met stomheid geslagen. Het is niet zozeer een strijd tussen Rusland en Oekraïne als wel een proxy-oorlog tussen Rusland en de NAVO, een conflict dat in 2014 in gang werd gezet toen verschillende westerse agentschappen – waaronder die van Duitsland, het VK, Frankrijk, Zweden en met name de CIA – een marionettenregering installeerden in Kiev. Sindsdien is de soevereiniteit van Oekraïne slechts een kwestie van semantiek geworden.

De sluier doorprikken: De gevechtslinies oplichten

Nu de sluier van verkeerde informatie begint op te lichten, worden ook de ware gevechtslijnen van het conflict duidelijker. Er ontstaan gezaghebbende dialogen over het eindspel, mogelijk gemaakt door belangrijke diplomatieke afspraken, waaronder de recente videoconferentie tussen de Russische president Vladimir Poetin en de permanente leden van de Veiligheidsraad. Deze interactie werd al snel gevolgd door een ontmoeting tussen Poetin en de president van Wit-Rusland, Alexander Loekasjenko, in Sint-Petersburg.

Deze opeenvolging van gebeurtenissen, elk met hun eigen diplomatieke choreografie, duidt op een keerpunt in het conflict. Naast deze ontwikkelingen geeft Rusland blijk van een groeiend vertrouwen in zijn dominantie over de Oekraïense strijdkrachten. Toch blijft Moskou op zijn hoede voor mogelijke escalaties, gevoed door de vrees dat de regering Biden een nog uitgebreider oorlogsplan zou kunnen hebben.

Deze ontwikkelingen zijn niet alleen opmerkelijk vanwege hun inhoud, maar ook vanwege hun timing en orkestratie. Het Kremlin zorgde ervoor dat deze twee cruciale interacties – de vergadering van de Veiligheidsraad en de dialoog tussen Loekasjenko en Poetin – snel na elkaar plaatsvonden, waardoor een reeks zorgvuldig uitgewerkte boodschappen werd overgebracht aan oplettende waarnemers.

Een geest uit het verleden: Herlevend Pools Revanchisme

Tijdens de bijeenkomst van de Veiligheidsraad afgelopen vrijdag (21 juli) onthulde Poetin inlichtingenrapporten die wezen op een nogal verontrustende ontwikkeling: het invoegen van een goed uitgeruste Poolse expeditietroep in West-Oekraïne. Hij beschreef het als een operatie die bedoeld was voor de daaropvolgende bezetting van deze gebieden. Deze onthulling bracht het spookbeeld van het Poolse revanchisme aan het licht – een controversiële kwestie die diep geworteld is in de Europese geschiedenis.

Tijdens het hele gesprek verwees Poetin naar historische episodes van Pools revanchisme, waaruit bleek dat hij het aloude belang ervan begreep. Zijn toon verraadde een stoïcijnse berusting in de mogelijkheid dat de Kievse autoriteiten – die hij als potentiële verraders bestempelde – zouden toegeven aan het Pools-Amerikaanse plan.

Poetin verlegde het verhaal echter al snel van historische grieven naar dreigende geopolitieke repercussies. Hij verklaarde nadrukkelijk dat Wit-Rusland, als onderdeel van de Unie, niet aangevallen kon worden zonder een grootschalig Russisch antwoord uit te lokken. Een dergelijke agressie zou een uiterst gevaarlijk spel op gang brengen, waarvan de auteurs van deze rampzalige plannen de gevolgen goed zouden moeten overwegen.

Oproep tot wapens: Herschikkingen en reacties

Loekasjenko pakte deze verhaallijn op in zijn ontmoeting met Poetin. Hij gaf Poetin een gedetailleerde briefing over de Poolse militaire activiteiten in de buurt van de Wit-Russische grens en diverse voorbereidingen, waaronder de oprichting van een tankreparatiecentrum in Polen en de activering van een vliegveld in de buurt van de Oekraïense grens voor mogelijk Amerikaans gebruik.

Het standpunt van Loekasjenko was ondubbelzinnig: hij verwierp met klem elke poging om Oekraïne op te splitsen of land aan Polen af te staan. Hij verklaarde dat dergelijke acties onaanvaardbaar waren. Om deze dreigende vooruitzichten tegen te gaan, stelde Loekasjenko zelfs voor om Wagner-troepen in te zetten, waarmee hij zinspeelde op een aanzienlijke escalatie van de paraatheid van de troepen.

Loekasjenko’s felle verzet tegen de opsplitsing van Oekraïne ging echter verder dan louter strategische aanmatiging. Hij toonde zich ook betrokken bij de regionale stabiliteit, zoals hij aangaf dat als West-Oekraïne om steun zou vragen, Wit-Rusland die graag zou verlenen. Deze aanpak onderstreept een nieuwe dimensie van regionale diplomatie, één die het verloop van de oorlog in Oekraïne aanzienlijk zou kunnen beïnvloeden.

De theeblaadjes lezen: Een geopolitieke verschuiving voorzien

Het belang van deze discussies kan niet genoeg worden benadrukt. Hun publieke karakter benadrukt de anticiperende aanpak van Poetin en Loekasjenko. Ze voorzien een dreigend geopolitiek keerpunt – een dramatische escalatie waarbij Polen betrokken is, een cruciale NAVO-bondgenoot die door de VS wordt gezien als zijn belangrijkste partner op het Europese vasteland.

Hoewel het Russische publiek zich ervan bewust is dat hun land de NAVO in Oekraïne effectief bestrijdt, duidt de mogelijke escalatie naar een oorlog met Polen – een onmiskenbare afwijking van de status quo – op een grimmige escalatie. De gevolgen van een dergelijke stap, zowel binnenlands als internationaal, zullen ongetwijfeld ingrijpend zijn en een tektonische verschuiving in het geostrategische landschap markeren.

Deze anticiperende aanpak is een voorbeeld van een vorm van politiek realisme, een erkenning van de grimmige realiteit van macht en invloed in internationale betrekkingen. Poetin en Loekasjenko, uitgerust met inzichten uit de inlichtingendiensten, zetten zich in wezen schrap voor een tumultueuze fase in het conflict.

De Poolse situatie: Balanceren tussen macht en invloed

Polen bevindt zich in een geopolitieke positie die steeds uitdagender wordt. Ondanks een aanzienlijke militaire macht wordt zijn politieke invloed binnen Europa belemmerd door de acties van de regerende nationalistische Wet en Rechtvaardigheidspartij, die routinematig blijk heeft gegeven van minachting voor democratische normen en de rechtsstaat. Dit heeft geleid tot een verslechtering van de reputatie van Polen binnen de EU, waardoor het land minder invloed heeft binnen het blok.

Te midden van deze binnenlandse beperkingen worstelt Polen echter ook met een bredere regionale dynamiek. Als cruciale NAVO-bondgenoot heeft het een strategische rol te spelen in het zich ontvouwende conflict. Deze rol brengt echter risico’s met zich mee, vooral gezien het potentieel voor escalatie, zoals blijkt uit de recente dialogen tussen Poetin en Loekasjenko. Deze delicate evenwichtsoefening onderstreept de complexiteit van de situatie waarin Polen zich bevindt, een situatie die het verloop van het conflict in belangrijke mate zal bepalen.

De situatie van Polen vat de uitdagingen van het huidige geopolitieke klimaat samen. Het zit gevangen tussen een oplevend Rusland, een assertieve NAVO en een gefragmenteerde EU. Om dit doolhof te doorkruisen is een scherpzinnige diplomatie en politiek manoeuvreren nodig, waarvan het succes onzeker blijft.

Een symfonie van bedreigingen: Het eindspel van Oekraïne vormgeven

Tijdens de vergadering van de Veiligheidsraad afgelopen vrijdag herinnerde Poetin Polen aan zijn historische toe-eigening van gebieden, of het nu ging om het schenken van Westerse gebieden na de Tweede Wereldoorlog of tijdens de Eerste Wereldoorlog, toen het profiteerde van de Russische Revolutie. “Dit is trouwens niets nieuws,” voegde Poetin eraan toe, wijzend op de Poolse acties na de Eerste Wereldoorlog. Polen “profiteerde” van de Russische burgeroorlog om “enkele historische Russische provincies te annexeren” en nam ook de controle over Lvov en delen van Litouwen, zei Poetin. Tegen deze achtergrond dienen de verhulde dreigementen van Loekasjenko, in combinatie met de historische verwijzingen van Poetin, als waarschuwing voor het Westen. Hun doel lijkt te zijn om het eindspel van Oekraïne in de richting van een uitkomst te sturen die aansluit bij de Russische belangen. Ondertussen zetten zij zich schrap voor een mogelijke, zelfs wanhopige, poging van de VS om hun trots te redden na een mogelijke nederlaag in de proxy-oorlog.

De inzet van het conflict neemt toe. Loekasjenko en Poetin hebben het geopolitieke schaakspel tot nu toe meesterlijk gespeeld, door te profiteren van westerse fouten en hun strategieën effectief te counteren. Ze hebben nu echter te maken met een onstabiele en onvoorspelbare situatie, die mogelijk kan escaleren tot een groter conflict waarbij grote NAVO-mogendheden betrokken zijn.

Deze crisisbeheersingsstrategie is gebaseerd op een ingewikkelde evenwichtsoefening, waarbij het conflict in bedwang wordt gehouden en men zich tegelijkertijd voorbereidt op het ergste scenario. Zowel Poetin als Loekasjenko begrijpen het belang van hun acties en beslissingen voor het eindspel van het conflict, een verantwoordelijkheid die ze serieus nemen.

Het eindspel in kaart brengen: De strategie van Rusland ontrafelen

De achtereenvolgende ontmoetingen van Poetin in Moskou en Sint-Petersburg hebben enig licht geworpen op de strategie van Rusland voor het eindspel in Oekraïne. Het lijkt duidelijk dat Rusland geen territoriale ambities heeft in West-Oekraïne. Het zal echter wel de toekomstige grenzen en het politieke leiderschap in Oekraïne beïnvloeden en uit noodzaak vormgeven, met als doel het ontstaan van een anti-Russische staat aan zijn westflank te voorkomen. In dit opzicht weerspiegelt de strategie van Rusland de traditionele geopolitieke berekeningen. Het land wil in de eerste plaats de veiligheid aan zijn grenzen waarborgen en een gunstig machtsevenwicht in zijn onmiddellijke omgeving handhaven. Deze aanpak wordt ondersteund door de erkenning van Ruslands kernbelangen en de noodzaak om deze tegen alle bedreigingen te beschermen.

Rusland is niet bereid om zich neer te leggen bij de plannen van de regering Biden, of beter gezegd om ook maar een duimbreed toe te geven. Het zal zich verzetten tegen elke poging om Oekraïne te gebruiken als lanceerplatform voor een grootschaliger conflict of een andere proxy-oorlog. Dit betekent een aanzienlijke escalatie in de defensieve houding van Rusland en onderstreept zijn vastberadenheid om zijn vitale belangen veilig te stellen.

Poetin heeft duidelijk gemaakt dat Rusland niet zal aarzelen om NAVO-leden aan de grenzen van Oekraïne te confronteren als zij inbreuk maken op de kernbelangen van Rusland. De heroplevende economie van Rusland, ondersteund door schijnbaar ondoordringbare firewalls, in combinatie met een militaire industriële productie die de collectieve capaciteit van de NAVO in het niet doet vallen, rust de natie uit om elke escalatie van het huidige conflict te weerstaan en te overwinnen. Zo verklaarde de Russische minister van Industrie en Handel, Denis Manturov, onlangs: “Sinds het begin van dit jaar worden er veel soorten wapens en speciale militaire uitrusting geproduceerd in hoeveelheden die die van het hele afgelopen jaar ver overtreffen. Wat munitie betreft, bereiken we nu een niveau waarop de leveringen in slechts één maand de totale orders van vorig jaar overtreffen.” Dit productietempo staat in schril contrast met het ambitieuze plan van de VS om tegen 2028 maandelijks 85.000 155mm granaten te produceren, een cijfer dat slechts in de buurt komt van de helft van wat Oekraïne momenteel nodig heeft. Dergelijke ontwikkelingen betekenen een belangrijke afwijking van strategieën uit het verleden en suggereren dat Rusland niet gegijzeld zal worden door artikel 5 van het NAVO-Handvest. Het luidt een nieuw tijdperk in het buitenlands beleid van Rusland in, dat gekenmerkt wordt door assertiviteit en de bereidheid om zijn belangen krachtig te verdedigen.

Enkele laatste gedachten en overpeinzingen…

Het geopolitieke schaakbord waarop de oorlog in Oekraïne zich afspeelt, is vol risico’s, een slagveld waar zetten en tegenzetten een wereldwijde betekenis hebben. Dit grote eindspel blijkt veel meer te zijn dan een territoriale strijd tussen Rusland en Oekraïne. Het is een lakmoesproef voor een veranderende wereldorde, een weerspiegeling van de nieuwe assertieve houding van Rusland op het gebied van buitenlands beleid en een symbool voor de uitdagingen van het navigeren door een steeds complexer wordend geopolitiek landschap, zoals wordt geïllustreerd door de situatie waarin Polen zich bevindt. Terwijl zowel Rusland als Wit-Rusland zich schrap zetten voor een mogelijke escalatie waarbij de NAVO betrokken is, doemt het schrikbeeld van een breder conflict onheilspellend op. Maar zelfs te midden van deze stormachtige zeeën blijft het doel het behoud van regionale stabiliteit en het beheer van een onstabiele en onvoorspelbare situatie. Het Oekraïne-conflict dient dus als een grimmige herinnering aan het delicate en ingewikkelde machtsevenwicht in het hart van de hedendaagse geopolitiek. Het onderstreept het primaat van nationale belangen, de veranderende dynamiek van internationale allianties en de aanhoudende echo’s van historische geschillen bij het vormgeven van de toekomst van de wereld. Nu we aan deze afgrond staan, vereist het navigeren op de weg naar vrede meer dan strategisch manoeuvreren; het vereist een oprechte toewijding aan waarheid, diplomatie en naleving van het internationaal recht. Dit staat in schril contrast met de “op regels gebaseerde orde” die door een afnemende Amerikaanse macht wordt omarmd, een orde die vaak exceptionalistische dictaten oplegt aan de mondiale meerderheid en internationale normen naar haar hand zet.

Zoals altijd stel ik het op prijs dat u deze reis met mij maakt, dat u zich buiten de schaduwen van de grot waagt om te worstelen met de complexiteit van het grote schaakbord van de wereld. Het is een fascinerend spel, nietwaar? Vol zetten en tegenzetten, met verborgen en onthulde strategieën, waardoor we altijd meer te overpeinzen hebben. Dus pak uw kopje koffie, houd uw denkpet op, en ik zie u hier over een paar dagen weer voor een nieuwe intrigerende reis. Tot die tijd, blijf nieuwsgierig en blijf vragen stellen, mijn vrienden. Want voorbij de grot is er altijd meer te ontdekken…

– Gerry

Copyright © 2023 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

OEKRAÏNE CONFLICT DOSSIER