Geen Parlementaire Enquête, maar een OCEC

..er moet een Onafhankelijke Commissie Evaluatie Coronaperiode (OCEC) komen.

Maurice de Hond 29-6-2023

 Samenvatting van het artikel

Zowel de behandeling van het OVV-rapport als de slapstick rondom de Parlementaire Enquête zou tot maar één conclusie dienen te leiden: er moet een Onafhankelijke Commissie Evaluatie Coronaperiode (OCEC) komen.

Leestijd: 3 minuten

Onwil en onvermogen

Vanaf de start van de Coronacrisis was er vanuit de overheid, RIVM en kamer, de onwil om transparant te zijn over beschikbare data, modellen en onderbouwingen voor het nemen van maatregelen. Daarbij is “Onwil” niet de juiste term. De betere was denk ik “Onvermogen”.

Men was niet in staat om besluiten te onderbouwen, omdat die onderbouwing er niet was. Vaak was het louter bluf om te zeggen dat er echt een onderbouwing was, maar die dan toch niet werd gegeven.

Daar waar de voorspellingen van het RIVM enkele maanden later goed gecontroleerd konden worden bleken ze steeds een factor 5 tot 20 te negatief geweest te zijn. Het model op basis waarvan Van Dissel in juni 2020 concludeerde dat er 125.000 ziekenhuisopnames inmiddels door de maatregelen waren bespaard, kon op basis van die cijfers alleen al toen als verzonnen beschouwd te worden.  Hoewel de rechter in februari 2023 heeft gelast dat voor half mei 2023 VWS/RIVM het model en aannames openbaar moest maken, is dat nog steeds niet gebeurd! Dit betreft dus het model en de input van meer dan 3 jaar geleden!

Het onvermogen om toen de maatregelen goed te onderbouwen wordt voortgezet in de onwil om de maatregelen te evalueren.

Als men al zo krampachtig is met de informatie uit voorjaar 2020 en ze komen er mee weg, wat denk je dan dat een Parlementaire Enquête zou gaan opleveren? Die dan ook nog over 2 jaar pas echt goed van start gaat en waarbij de partijen, die tijdens de Coronaperiode overal mee instemden (of erger), de overhand in hebben?

Terwijl ook bij de media geen enkele urgentie wordt gevoeld over dit onderwerp, laat staan een evaluatie van de eigen rol!

Het OVV-rapport

Het is nog wachten op het 3e OVV-rapport wordt gesteld. Op de website van de OVV staat wat de inhoud zal zijn. Dit is de omschrijving van het rapport dat dit jaar zou moeten uitkomen:

“Het onderzoek richt zich op onderwerpen die relevant waren voor de gehele duur van de coronacrisis, zoals de doelstellingen en strategieën van het kabinet en de wijze waarop zicht is gehouden op het virus en de gevolgen. Als ook de afwegingen rondom de invoering en versoepeling van maatregelen.”

Maar verwacht daar niet teveel van. Niet dat in het rapport wel een aantal harde noten gekraakt zullen worden, maar het effect ervan is vrijwel nihil. Vorige week is (pas) het tweede rapport besproken door de Kamer. Dit was de hoofdconclusie volgens de website van de OVV van dat rapport:

Het kabinet heeft de effecten van de coronamaatregelen nauwelijks gemonitord en geëvalueerd. Hierdoor is weinig bekend over de gewenste en ongewenste effecten van de maatregelen. Met meer kennis over de effecten van genomen maatregelen kan het kabinet betere afwegingen maken bij nieuwe oplevingen van het coronavirus of bij toekomstige pandemieën.

Hoe duidelijk wil je het hebben?

• “nauwelijks gemonitord en geëvalueerd”
• “weinig bekend over de gewenst en ongewenste effecten van de maatregelen”
• “met meer kennis of effecten kan het kabinet betere afwegingen maken in de toekomst”.

Maar ook dat leidde tot amper iets in en na de vergadering over dat tweede rapport in de Tweede Kamer. Dat derde rapport zal daar geen verandering in aanbrengen (nog los van het feit dat het pas in de Tweede Kamer behandeld zal worden in het najaar van 2024).

Wat dan wel?

Juist omdat de Coronacrisis en de impact ervan op de samenleving zo groot is geweest, kan het niet zo zijn dat er geen grootschalige evaluatie plaats vindt. Maar daarvoor is de Parlementaire Enquete nu niet het goede middel:

1. Het onderwerp leidde tot een sterke polarisatie in de Tweede Kamer. Die zal de slagkracht van een Enquêtecommissie verlammen. Dit zagen we al in de afgelopen tijd gebeuren rondom de samenstelling van deze commissie met als toppunt het besluit van gisteren.
2. De Tweede Kamer speelde een heel belangrijke rol sinds 2020 via de steun van het beleid van de regering. Vaak met een overgrote meerderheid. Een Parlementaire Enquêtecommissie zal zich daar niet los van kunnen maken.
3. Relevante informatievoorziening moet komen via onafhankelijke onderzoekers, die volledig toegang krijgen tot de informatie van RIVM, CBS en diverse ministeries. Hoewel een Enquêtecommissie formeel veel gedaan zou kunnen krijgen, vrees ik dat meerderheden van die commissie helemaal niet graag tot het gaatje zullen willen gaan.

Als de Regering en de Kamer (en instanties als OVV, Raad van State, Veiligheidsberaad e.d.) echt geïnteresseerd zijn in wat men heeft kunnen leren van de crisissituatie van die periode van ruim 2 jaar en wat voor repercussies dat zou moeten hebben voor een aanpak in de toekomst dan moet men “Onafhankelijke Commissie Evaluatie Coronaperiode” (OCEC) benoemen, met de meest ruimte bevoegdheden denkbaar. Geleid door personen die niet een politieke rol vervullen en die ook geen actieve rol speelden tijdens die twee jaar.

De bevoegdheden zouden dan nog ruimer moeten zijn dan van een Parlementaire Enquêtecommissie, inclusief openbare verhoren. Maar dan niet door Tweede Kamerleden die in die commissie zitten, maar door de leden van de OCEC zelf!

Dat zou de insteek moeten zijn en zowel vanuit de politiek, bevolking en media geëist moeten worden. Pas dan is er een goede kans dat er uitkomsten zullen zijn waar we als samenleving echt wat aan hebben.

MDH