Bijltjesdag voor Landbouwakkoord, concept op de kop

Redactie

parlementair verslaggever

Afgelopen week is het concept-Landbouwakkoord drastisch herzien. Vandaag moet blijken of dat voor de onderhandelaars genoeg is om het door te laten rekenen.

Het is erop of eronder. Woensdag na de wekelijkse vergadering van de ministers gaan de onderhandelaars aan de hoofdtafel van het Landbouwakkoord om hun voorwaardelijke goedkeuring over het concept te geven, of niet.

Uitgangspunten: duurzaam en beter verdienmodel

Uitgangspunten bij de onderhandelingen zijn een duurzame landbouwsector met minder impact op natuur, milieu en klimaat, met een beter verdienmodel voor boeren. Uit een toekomstvisie voor de sector in 2040 moet helder worden hoe boeren, overheid, supermarkten, veevoerbedrijven en banken zich de komende decennia gaan inzetten om dat mogelijk te maken. Officieel gaan de gesprekken niet over het stikstofbeleid, maar de boerenbelangenbehartigers blijven het steeds benoemen als aandachtspunt en voorwaarde voor een uiteindelijke instemming met het akkoord.

Het concept dat vorige week maandag op tafel lag, werd te licht bevonden door de onderhandelaars. LTO stond op het punt om de stekker eruit te trekken. Maar minister Adema wist de grootste belangenbehartiger te overtuigen aan tafel te blijven en het akkoord drastisch te herzien. Beide partijen lieten vorige week in eigen bewoordingen weten dat het concept-Landbouwakkoord boeren geen perspectief biedt.

Eindfase in zicht, lekken begonnen

Een definitief Landbouwakkoord is er woensdag sowieso niet, maar de eindfase is begonnen. Mondjesmaat lekt uit wat onderhandelaars op tafel hebben gelegd.

6,7 miljard nodig

Volgens de NOS is er € 6,7 miljard nodig voor de maatregelen uit het Landbouwakkoord. Daarbovenop komt nog € 600 miljoen aan jaarlijks terugkerend budget voor groen-blauwe diensten die boeren uitvoeren. Het gaat dan om een (ruime) vergoeding voor boeren die op hun bedrijf maatregelen nemen voor biodiversiteit, natuur- en landschapsbeheer, waterkwaliteit of weidevogels. Of dit geld ook echt beschikbaar komt, is nog lang niet duidelijk.

Geld van de banken

De banken zouden bereid zijn om 3,5 tot 4 miljard vrij te maken. Voorwaarde daarvoor is wel dat er een akkoord komt, aldus het Financiële Dagblad woensdagmorgen. Met dat geld helpen ze boeren overstappen op duurzamere vormen van landbouw. Ook verplaatsing van boerenbedrijven naar gebieden waar de stikstofuitstoot minder belastend is, zou met de financiering op gang gebracht kunnen worden.

“Het gaat om nieuwe kredieten”, legt een ingewijde uit. Banken zouden ook flexibel met de voorwaarden van die kredieten willen omgaan. In combinatie met de totale omvang van het bedrijf gaat het dan om een ‘substantiële bijdrage’ vanuit de bankensector. Banken willen met hun toezegging echter nog niet in de openbaarheid treden.

GVE-norm

Ook de door de sector verguisde GVE-norm kreeg aandacht in de media. In april was al bekend dat er wordt nagedacht over een minder starre norm dan een maximumaantal koeien per hectare. Dit alternatief is de ‘graslandnorm’. Hierbij wordt voor melkveebedrijven een minimumoppervlakte grasland per koe ingesteld. Daarbij blijft mestafvoer wel mogelijk. Het voorstel moest bij de eerste geluiden daarover nog verder worden besproken en uitgewerkt. Hierbij zou nog wel mestverwerking op melkveebedrijven mogelijk moeten zijn. Dit in tegenstelling tot de plannen van het kabinet met de GVE-norm. Dan zou alle mest op de grond onder het bedrijf geplaatst moeten worden.

Grote onderwerpen niet beslecht, details open

Inhoudelijk waren de grote onderwerpen gisteren nog altijd niet beslecht. De details, de uitwerking en de verdeling van geld staan nog open. De komst van een nieuw standaardkeurmerk voor Nederlandse producten in de supermarkt moet bijdragen aan het verdienmodel voor boeren in de toekomst. Boeren moeten voor een langere periode zekerheid krijgen over een vergoeding voor (agrarisch) natuurbeheer. En met een (afrekenbare) stoffenbalans kan een boer in de toekomst laten zien hoe groot de emissie en uitspoeling is.

Dit zijn allemaal bestaande wensen van overheid of landbouwsector, maar de duivel zit hem in de details. Waarvoor krijgen de boeren een vergoeding en hoeveel? Hoeveel ondernemersvrijheid krijgen ze voor het behalen van de doelen voor natuur, stikstof, water en klimaat? Daar gaan de onderhandelingen nu juist over. In hoeverre daarover in het concept-Landbouwakkoord echt afspraken zijn gemaakt, is volstrekt onduidelijk.

Vandaag blijkt of er een ‘onderhandelaarsakkoord’ is. Een stuk dat de partijen goed genoeg vinden om intern te bespreken. In het geval van de overheid buigt de ministerraad zich erover. Bij de LTO besturen de vakgroepvoorzitters en regionale voorzitters het concept. Daarna wordt het stuk pas openbaar als de ledenorganisaties – zoals LTO en NAJK – ermee de boer op gaan. De belangenclubs willen dat hun leden het laatste woord hebben over het akkoord. De boeren bepalen of er een handtekening wordt gezet.

‘Zien we dan wel weer’

Agractie en FDF roepen de onderhandelende partijen alvast op om het akkoord niet te ondertekenen. De voormannen van beide clubs zeggen onafhankelijk van elkaar dat ze de inhoud van het concept kennen en dat het boeren niet gaat helpen. Agractie-voorman Bart Kemp benoemt vooral wat niet in het akkoord staat:

“Er staat niets in over een gelijk speelveld of een beperking van import van buitenlandse producten, niets over derogatie of evenwichtsbemesting.” Hij mist ook de snelle legalisering van PAS-melders en de wens om de Kritische Depositiewaarde uit de wet voor de stikstofdoelen te halen, wordt ook niet ingewilligd. Kemp zou dat graag zien.

FDF-voorman Mark van den Oever roept zijn achterban op om zich alvast klaar te maken voor nieuwe protesten tegen de mogelijke uitkomsten van het onderhandelingsproces. “Of dat dan tegen LTO of tegen LNV is, dat zien we dan wel weer.”

de Boerderij