Ooit was D66 ‘het redelijk alternatief’ en een bruggenbouwer tussen links en rechts.
31-1-2023
Nu zijn de democraten gespecialiseerd in polariseren en het uitventen van extreme standpunten, schrijft Roelof Bouwman. Intussen haken de kiezers af.
Van alle politieke partijen in ons land heeft D66 de meeste bijna-doodervaringen op zijn naam staan.
De eerste keer was halverwege de jaren zeventig, toen de partij zichzelf onzichtbaar had gemaakt als coalitiepartner van PvdA-premier Joop den Uyl. Het ledental was geduikeld tot 350, het partijbureau was al ontruimd en de peilingen voorspelden nog slechts één Kamerzetel. Een voorstel op een speciaal bijeengeroepen partijcongres om D66 maar op te heffen, haalde in 1974 net niet de vereiste tweederde meerderheid.
Midden jaren tachtig was de aanvankelijk succesvolle partijleider Jan Terlouw opgevolgd door de weinig charismatische Maarten Engwirda en lag D66 wederom op apegapen. Fouding father Hans van Mierlo, die in 1985 een plotselinge comeback maakte, slaagde er evenwel in de partij te reanimeren.
D66 boekte in 2006 slechtste verkiezingsuitslag ooit
Lees de column van Roelof Bouwman van vorige week terug
In 2006 ging het opnieuw bijna mis. De democraten lieten het tweede kabinet-Balkenende vallen, raakten verscheurd door een machtsstrijd tussen Lousewies van der Laan en Alexander Pechtold en boekten hun slechtste verkiezingsscore ooit: nog maar drie Kamerzetels.
In de opiniepeilingen gaat D66 nu wederom snel bergafwaarts. Sinds 2021 is de helft van de aanhang afgehaakt. Partijleider en vicepremier Sigrid Kaag lijkt de belangrijkste oorzaak.
Van alle ministers heeft Kaag de laagste vertrouwensscore
Van alle ministers heeft ze de laagste vertrouwensscore: 3,3 op een 10-puntsschaal. Dat is zelfs lager dan CDA-woonminister Hugo de Jonge (3,7) en VVD-premier Mark Rutte (3,6). Steeds vaker wordt haar kille hooghartigheid en vertoon van morele superioriteit verweten. Ook lijkt Kaag niet werkelijk geïnteresseerd in haar beleidsterrein. Liever dan over ’s lands financiën, de hyperinflatie of de koopkrachtcrisis laat ze op Twitter haar licht schijnen over de ramadan, slavernijexcuses en de zeespiegel.
De kans dat de afgebladderde Kaag een tweede keer lijsttrekker wordt, lijkt niet groot. Maar zijn daarmee de problemen van D66 opgelost?
Nemen we weer even een duikje in het verleden. Jan Terlouw blies D66 in 1977 nieuw leven in als ‘het redelijk alternatief’ voor kiezers die tabak hadden van de polarisatie tussen links en rechts. In 1994 wist Hans van Mierlo die polarisatie daadwerkelijk te doorbreken door de voormalige kemphanen PvdA en VVD samen te brengen in een ‘paars’ kabinet. De democraten stonden bij uitstek bekend als politici van het midden. ‘D66 is het CDA, maar dan zonder God,’ grapte VVD-leider Frits Bolkestein. In die woorden zat veel waarheid.
D66 heeft extremistische standpunten klimaat, immigratie, Europa
Dat D66 bestaat niet meer. Wat betreft de drie belangrijkste politieke thema’s van onze tijd – klimaat, immigratie, Europa – heeft de partij ronduit extremistische standpunten en bevindt D66 zich aan het uiteinde van het politieke spectrum. Klimaatmaatregelen zijn nooit te duur, immigratie is nooit te omvangrijk en de Europese Unie is nooit te machtig. Van een partij die polarisatie probeerde te doorbreken, is D66 een partij geworden die polarisatie belichaamt.
Lees ook deze column van Simon Rozendaal: Robin Jetten pikt van de armen en geeft aan rijken
Ook bij verkiezingen is dat zichtbaar. Onder Terlouw en Van Mierlo dong D66 vooral naar de gunst van kiezers die de PvdA te militant en de VVD te conservatief vonden. Tegenwoordig vist D66 in dezelfde electorale vijver als de nazaten van communisten en pacifisten, verenigd in GroenLinks. Zeker in (universiteits)steden als Amsterdam, Utrecht, Groningen, Nijmegen en Leiden zijn beide partijen communicerende vaten geworden.
Het kan haast niet anders of onder D66’ers van de oude stempel is sprake van groeiende onvrede over de radicale koers van hun partij. Als ze een nieuwe bijna-doodervaring willen voorkomen, wordt het tijd dat ze eens van zich laten horen.
0 reacties :
Een reactie posten