‘Met schrappen generieke bouwvrijstelling gaat Nederland op slot’
Stikstofuitspraak Raad van State brengt bouw en kabinet in grote problemen
Nederland is een rechtsstaat en iedereen moet zich aan de regels houden, aldus de Raad van State. Volgens Europees recht mag de bouw geen vrijstelling houden op stikstofuitstoot. Dat betekent vertraging voor de bouw, maar vooral dat de piekbelasters nu echt aangepakt gaan worden, meent Theo van Vugt.
Op woensdagochtend 2 november om 10 over 10 zat de hele Nederlandse bouwwereld met samengeknepen billen te kijken naar een livestream van de Raad van State. De hoogste rechter deed in vijf minuten uitspraak in de zaak over de bouwvrijstelling wat betreft stikstofuitstoot.
Stikstofvonnis niet onverwacht, maar toch een klap voor de bouw
De zaak werd aangespannen door een milieuclub, die vindt dat de uitzondering van de bouw niet conform eerdere uitspraken is. De Raad van State oordeelt nu ook dat de zogenoemde bouwvrijstelling om stikstof uit te stoten in strijd is met Europese natuurwetgeving en daardoor vervalt. Dat was niet onverwacht, maar het vonnis is toch een klap voor de bouw.
De hoogste bestuursrechter vroeg zich meteen af of dit nu een algehele bouwstop betekent. Nee, dat is niet zo, zegt de Raad van State. Maar bij elk nieuw bouwproject moet voortaan wel duidelijk gemaakt worden wat de uitstoot is aan stikstofoxiden en wat het effect is op Natura2000-gebieden.
En daarmee zijn de gevolgen voor de bouwsector groot. Pas als blijkt dat er geen natuurschade optreedt, kan een bouwvergunning worden afgegeven. Die berekeningen kosten tijd. Afhankelijk van de omvang en locatie van het bouwproject levert een vergunningaanvraag al snel drie tot zes maanden vertraging op. En dat is tegen het zere been van de minister van Volkshuisvesting Hugo de Jonge, want hij wilde nu juist snel en veel huizen bouwen.
Vonnis gaat zeker tot vertragingen leiden
Bouwplannen falen als minister De Jonge niet snel realistischer wordt, schreef EW eerder deze maand
Een grote bouwer zegt desgevraagd tegen EW, dat het vonnis zeker tot vertragingen gaat leiden. ‘Je hebt niet meteen emissieloze bouwmachines ter plekke. Dat duurt maanden voordat je die kraan zonder uitstoot geleverd krijgt. Dat soort machines koop je niet van het schap.’
Ook moeten bouwvakkers dan bijvoorbeeld naar een centrale parkeerplek en vandaar met een elektrische bus naar de bouwplaats rijden. Met al die dieselbusjes die nu nog op een bouwplaats staan is dat een wereld van verschil. Het kan geregeld worden, zegt de bouwer, maar het kost tijd en geld.
De bouw zit dus in de problemen, maar het kabinet ook. Want het is een streep door de torenhoge ambities op het gebied van woningbouw en de energietransitie. VNO-voorzitter Ingrid Thijssen vindt het zelfs ‘een bom onder Nederland’.
Aanleiding is Porthos-project voor afvang CO2 onder Noordzee
De aanleiding voor de hele zaak is het Porthos-project van de Rotterdamse haven, een grootschalig project voor de afvang en opslag van CO₂ in leeggepompte gasvelden onder de Noordzee.
Ook Porthos maakte gebruik van de bouwvrijstelling, die op 1 juli 2021 in werking trad. Om te voorkomen dat de bouw compleet stil kwam te liggen na de bekende stikstofuitspraak van de Raad van State in 2019, bepaalde het kabinet destijds dat het niet langer nodig is te onderzoeken hoeveel stikstof er neerslaat op kwetsbare natuur in de bouw- of aanlegfase van een project. Bouwwerkzaamheden zijn tijdelijk waardoor de stikstofdepositie op de natuur eenmalig en gering is, vond het kabinet.
Maar milieugroep MOB was het daarmee niet eens en spande de zaak aan. En krijgt nu gelijk van de Raad van State. De zekerheid dat er geen schade is aan de natuur bij bouwplekken is er gewoon niet, zegt de Raad van State, die het kabinet toch de mantel uitveegt. De vrijstellingen die de overheid afgeeft zijn gebaseerd op stikstofmaatregelen – die door diezelfde overheid – nog niet concreet zijn uitgewerkt, waar het effect nog niet van vaststaat en die uitgaan van vrijwilligheid, aldus de Raad van State.
‘Met schrappen generieke bouwvrijstelling gaat Nederland op slot’
De brancheorganisatie voor de bouw, Bouwend Nederland, noemt het besluit dramatisch voor de bouwsector. ‘Met het schrappen van de generieke bouwvrijstelling gaat Nederland op slot. Alle nog niet vergunde bouwprojecten zullen opnieuw hun individuele milieuvergunning moeten gaan aanvragen. We zijn terug bij af en dit zorgt voor enorme vertragingen met alle schadelijke gevolgen voor huizenzoekers, energietransitie en de Nederlandse economie. Alles moet nu gericht worden op het terugbrengen van de stikstofuitstoot.’
De bouwvergunningen die al verleend zijn kunnen overigens gewoon doorgaan, zonder stikstofberekeningen. Maar voor elk nieuw project gelden de regels wel.
Nu kijkt iedereen naar minister De Jonge en stikstofminister Christianne van der Wal: zij moeten duidelijkheid scheppen. Wat kan er nu nog wel? En wie betaalt nu welke prijs?
Ministers De Jonge en Van der Wal komen later deze maand met plan
Ze komen deze maand met een plan van aanpak, laten ze weten. Van der Wal vindt het vonnis een tegenvaller. Volgens haar betekent de uitspraak van de Raad van State dat ‘je werkelijk minder stikstof moet uitstoten en werkelijk de natuur moet verbeteren’. De Jonge is ook zo voorzichtig: ‘Het betekent dat bouwen in een deel van Nederland heel erg veel ingewikkelder gaat worden, namelijk dat deel dat dichter bij natuurgebieden ligt of dat deel waar minder mogelijkheden zijn voor stikstofcompensatie’.
Daarmee vermijden de bewindslieden de olifant in de kamer. De bouwers en VNO-NCW dringen namelijk aan dat er snel stikstofruimte wordt vrijgemaakt. En dan kijken ze naar de boeren die veel uitstoten en snel uitgekocht moeten worden, vinden zij. De piekbelasters moeten worden aangepakt, is hun verklaring.
Vollenbroek: ‘Streep door geitenpaadje van het kabinet gezet’
Hoewel de bouwvrijstelling nu sneuvelt, is de zaak voor Porthos overigens nog niet afgedaan. Het besluit van de Raad van State is een tussenuitspraak. De stikstofeffecten van de aanleg van de pijpleiding zijn al apart berekend, maar de becijfering is te laat ingediend. Milieuorganisatie MOB, die de rechtszaak tegen Porthos had aangespannen, krijgt nu zes weken om hierop te reageren. In een eerste reactie stelt MOB-voorzitter Johan Vollenbroek tegenover persbureau ANP dat de uitspraak ‘een streep door een van de geitenpaadjes van het kabinet heeft gezet’.
Lees ook dit profiel van Johan Vollenbroek, de man achter het ‘stikstofvonnis’ dat Nederland platlegt
In september zinspeelde stikstofbemiddelaar Johan Remkes in zijn advies over het stikstofbeleid al op de komst van nóg grotere stikstofproblemen als de Porthos-uitspraak negatief zou uitpakken. En die zijn er nu dus. Daarmee zijn niet alleen de bouwers, maar ook de boeren de dupe. Remkes bracht de gemoederen nog een beetje tot bedaren met het advies om een ingreep in eerste instantie te beperken tot het opschonen van de grootste 500 stikstofvervuilers rond kwetsbare natuur. Maar dat is nu niet genoeg meer, er moet nu immers ook extra ‘stikstofruimte’ worden vrijgemaakt om te kunnen bouwen.
Ambtenaren rekenden al voor dat het schrappen van 500 vervuilers onvoldoende stikstofruimte oplevert om alle dringend noodzakelijke activiteiten mogelijk te maken. Ook zij vreesden de Porthos-uitspraak. Er rouleren in ambtelijke kring al langer schattingen dat wellicht zo’n 3.500 piekbelasters rond natuur moeten worden aangepakt als de bouwvrijstelling van tafel valt. Die piekbelasters zijn vooral boeren. Nederland zal daarmee nog onrustiger worden. De bouwers zullen niet zo snel de wegen blokkeren, maar de boeren hebben daar minder moeite mee. En anders komen de mensen wel in opstand voor wie die huizen gebouwd hadden moeten worden.
0 reacties :
Een reactie posten