Het kabinet kan door met het stikstofbeleid, maar moet wel veel duidelijker maken hoe de toekomst van de boeren in Nederland eruit zal zien.
Dat bleek in een bijna veertien uur durend Kamerdebat over de plannen om de stikstofneerslag te beperken, te beginnen bij de landbouw.
De kabinetsplannen zijn het gevolg van de stikstofuitspraak van de Raad van State in 2019. Die legde tal van activiteiten stil, waaronder duizenden woningbouwprojecten. De landbouwhervormingen zijn de eerste reactie van de politiek op het rechterlijk oordeel. Maar de plannen hebben een storm van kritiek uitgelokt.
Lees ook dit commentaar van Gertjan van Schoonhoven:
Goed dat juist provincies volgende stap in stikstofkwestie moeten zetten
De woede en verontwaardiging onder de boeren over de plannen klonken door in het Kamerdebat van donderdag 23 juni. Vooral het feit dat de landbouw als enige lijkt te moeten bloeden, leidde tot kritiek. Ook andere sectoren, zoals de industrie, moeten hun stikstofuitstoot beperken, vindt de Kamer. Minister voor Natuur en Stikstof Christianne van der Wal (VVD) kondigde aan eind dit jaar met stikstofdoelen voor de andere sectoren te komen.
Ondanks de miljarden die het kabinet-Rutte IV voor de hervorming van de landbouw uittrekt, was de Kamer kritisch over het ontbreken van perspectief voor de boeren. De door het kabinet noodzakelijk geachte krimp van de veestapel had moeten zijn voorzien van bijbehorende maatregelen en van voorzieningen om de toekomst van de sector onder de nieuwe omstandigheden te verzekeren.
Staghouwer moet toekomst landbouw beter onderbouwen
Maar die had minister van Landbouw Henk Staghouwer (ChristenUnie) niet in zijn plannen opgenomen. Hij kreeg het hard te verduren van de hele Kamer en raakte op een bepaald moment ook de weg kwijt in zijn papieren. Staghouwer moest beloven op korte termijn helderheid te bieden over de toekomst van de landbouw.
Minister Van der Wal intussen bleef fier overeind. Ze kreeg steun van de coalitie en de linkse oppositie. Van der Wal wimpelde verzoeken van onder meer BBB en JA21 af om in Brussel toestemming te vragen om het aantal Natura 2000-gebieden – 162 – omlaag te brengen. Dat is al een paar keer geprobeerd door voormalig landbouwminister Carola Schouten en de Europese Commissie weigert dat volgens Van der Wal.
Dat de Franse president Emmanuel Macron in Brussel vaak dingen voor zijn land weet te regelen, zoals BBB-Kamerlid Caroline van der Plas zei, maakte geen indruk op Van der Wal. Ook niet het argument dat de Vogel- en Habitatrichtlijn, waarop het stikstofbeleid is gebaseerd, uit 1992 stamt. Die richtlijn hoeft volgens Van der Plas niet eeuwig te blijven bestaan. ‘Je kunt niet in 2500 nog regels hebben van 1992.’
Nederland houdt zich al decennia niet aan de regels
Van der Wal benadrukte dat Nederland zich al decennia niet aan de regels houdt. ‘We zijn in heel Europa het slechtste jongetje van de klas. We bungelen onderaan de lijstjes als het gaat om de staat van onze natuur. Als ik in Brussel ben en vraag om enige coulance, op wat voor gebied dan ook, dan is het enige wat ik terugkrijg: ga je huiswerk doen. Laat zien dat je minder stikstof uitstoot, laat zien dat je na die twintig, dertig jaar de natuur eindelijk eens echt gaat herstellen,’ zei Van der Wal.
De Kamer was kritisch over de minder strenge stikstofnormen in Duitsland, waardoor boeren langs de grens niet begrijpen waarom zij niet mogen wat aan de andere kant wel mag. Volgens Van der Wal zijn de oosterburen ook bezig met een strenger beleid.
Ze gaat binnenkort met haar collega’s daar praten. Onafhankelijk Kamerlid Pieter Omtzigt herinnerde eraan dat Nederland ook ooit afspraken met Duitsland maakte over de Betuwelijn, maar dat die na 25 jaar nog steeds niet is doorgetrokken naar Duitsland.
Kaart veroorzaakte onrust, maar bleek slechts een ‘praatplaat’
De kaart bij de stikstofplannen veroorzaakte veel onrust in het land. Zo zou tot aan Vlieland toe de stikstofuitstoot omlaag moeten, terwijl er geen enkele boer zit. Maar de kaart bleek niet de laatste versie.
‘Veel van de boosheid in dit land komt door het kaartje. Ik weet dat de doelstellingen richtinggevend zijn. De minister noemt het ook een praatplaat, maar het roept twijfels op,’ zei Derk Boswijk (CDA).
Volgens Van der Wal is elke kaart een tussenstand. Er wordt toegewerkt naar een definitieve kaart op 1 juli 2023. ‘Dit is een proces van continu verfijnen,’ zei de minister. Ze sprak over ‘indicatieve reductiedoelen, per provincie. Die moeten leiden tot het halen van het totaaldoel op de vlakken natuur, water en klimaat voor ons héle land.’
Kamer heeft weinig vertrouwen in de rol van de banken bij de transitie
Ook de rol van de banken kwam in het debat geregeld aan de orde. Daarin hebben de parlementariërs weinig vertrouwen. Boeren hebben zich in het verleden in de schulden gestoken om te kunnen investeren en te intensiveren, maar nu de verduurzaming echt menens wordt, maken de banken terugtrekkende bewegingen, denkt de Kamer. Tegelijkertijd wordt gevreesd dat de stikstofmiljarden van het kabinet, deels bedoeld voor uitkoop van boerenbedrijven, rechtstreeks naar de banken vloeien.
Het verdienvermogen van de boer moet omhoog
Een oud en al vele jaren onoplosbaar probleem passeerde ook diverse keren de revue: de lage prijs die de boer voor zijn producten krijgt. ‘In de voedselketen van boer tot supermarkt en tot uw en mijn bord, zitten heel veel partijen die allemaal een graantje meepikken van de prijs die we in de supermarkt betalen,’ zei VVD-Kamerlid Thom van Campen. ‘We moeten voorstellen doen voor het verdienvermogen van de boer, zodat de prijs die wij in de supermarkt betalen op eerlijke wijze bij de boer op het erf terechtkomt. Daar wordt het hardst gewerkt voor de producten waar wij elke dag zo van genieten.’
De druk om vaart te maken met het beleid is groot. Op 1 juli 2023 moeten alle provincies een plan hebben om de uitstoot te verminderen. Minister Van der Wal benadrukte dat niet alleen moet worden gekeken naar de boeren, maar ook naar andere sectoren. Dat ze toch alvast met een plan voor de landbouw is gekomen, komt door de noodzaak om de provincies alvast aan het werk te zetten.
0 reacties :
Een reactie posten