Journalisten zijn een doorgeefluik, ook al vindt de Ombudsman NPO Margot Smit dat een gruwel

 Sinds januari 2022, het moment waarop ON! de NPO is komen versterken, voldoet de NPO beter aan haar publieke opdracht dan daarvoor.

Paul Cliteur 20-6-2022 

Maar Margot Smit, de Ombudsman NPO, denkt daarover anders in een kritisch rapport dat zij over ON! heeft geschreven. De Raad van Bestuur van de NPO denkt nu na over sancties jegens de omroep. Het rammelende rapport van Smit zou daarvoor de basis moeten zijn.

Toch zou ik de Raad van Bestuur van de NPO willen uitnodigen te reflecteren op de taak van de publieke omroep. Volgens de wettelijke stukken moet de NPO een aanbod doen dat “evenwichtig, pluriform, gevarieerd” is.

Op dat terrein faalt de NPO in haar aanbod van vóór januari 2022 schromelijk. Het aanbod was niet evenwichtig, overwegend monocultureel, politiek eenzijdig, en weinig gevarieerd. De NPO dreigt daarmee steeds minder aantrekkelijk te worden voor jonge mensen. Jongeren gaan kijken naar Blckbx, Café Weltschmerz of zij lezen De Dagelijkse Standaard, TPO, NieuwRechts en andere nieuwe media.

De traditionele media antwoorden daarop met het diskwalificeren van deze nieuwe media. Deze zouden naar het oordeel van de traditionele media onjuiste informatie, desinformatie en Nep-nieuws verspreiden. Tegen deze achtergrond moeten we ook het rapport van de Ombudsman zien. De Ombudsman diskwalificeert de programma’s van ON! met de in het rapport vele malen herhaalde klacht (zij het ongefundeerd) dat het bij de programma’s van ON! zou ontbreken aan “hoge journalistieke en professionele kwaliteitseisen”. Veel lijkt er echter op te wijzen dat de Ombudsman gewoon bezwaren heeft tegen de onderwerpen die bij ON! worden geagendeerd.

Eén uitzending was de Ombudsman in het bijzonder een schop tegen het zere been, zo lijkt het. Dat was een uitzending waarin voormalig leider van het Vlaams Belang Filip Dewinter kon uitpakken over de “omvolkingstheorie”.

Die uitzending beantwoordde volgens Ombudsman Margot Smit niet aan “hoge journalistieke en professionele kwaliteitseisen”. Waarom dat echter het geval was, lijkt dan vooral ermee te maken te hebben dat deze theorie door de presentatoren niet loud and clear wordt afgewezen. Op zijn minst moet de presentator een eventuele sympathisant van die theorie tegenspreken, de sympathisant onderbreken, en als de presentator in gebreke blijft op dat punt, dan acht de Ombudsman dat een bewijs dat “hoge journalistieke en professionele kwaliteitseisen” zijn geschonden.

Maar is dat juist? Kan men niet veeleer verdedigen dat als de grootste oppositiepartij in België (Vlaams Belang, volgens sommige peilingen zelfs de grootste partij met tussen de 22% en 28% aanhang), voor wie die “omvolking” een belangrijk onderdeel is van hun partijprogramma, het op zijn minst belangrijk is de leider, of voormalige leider, in de gelegenheid te stellen eens aan het Nederlands kijkerspubliek uit te leggen wat die “omvolkingstheorie” inhoudt? Dat gebeurt nergens bij de NPO. Dus waarom die lacune niet opgevuld?

Wanneer de presentator van een programma binnen de Nederlandse omroep dan volgens de Ombudsman gehouden zou zijn om daar onmiddellijk zijn of haar “visie” (voorzover aanwezig) tegenover te stellen, dan lijkt mij dat op zijn minst twijfelachtig. Filip Dewinter die omvolkingstheorie te laten uitleggen lijkt mij veel interessanter, helemaal als je bedenkt dat nergens op de Nederlandse televisie een omroep of een presentator kan worden gevonden die ook maar enigszins positief gestemd lijkt over die “omvolkingstheorie”.

Misschien dat de Ombudsman dat juist geruststelt, en dat zij denkt dat dit blijk geeft van de “hoge kwaliteitsmaatstaven” van de NPO. Maar is dat wel terecht? Zou men uit dat gegeven niet moeten concluderen dat de Nederlandse omroepen opereren in een maatschappelijk isolement? Kennelijk bestaat een grote kloof tussen wat mensen in de samenleving belangrijk vinden (hoe kan het Vlaams Belang anders de grootste, of op één na de grootste, partij worden?) en presentatoren op de televisie. Deze presentatoren staan kennelijk “buiten de samenleving”. Of alleen maar binnen een deel van die samenleving.

Hoe ziet de Ombudsman dit? Ziet zij die presentatoren van de NPO (minus ON!) dan wellicht als opvoeders van het volk? Maar als dat zo is, wat is dan de wettelijke basis voor een dergelijke publieke taak? Staat ergens in de Mediawet, of in een andere wettelijke bepaling, dat presentatoren bij de NPO een taak hebben in het tegengaan van bepaalde politieke opvattingen binnen de samenleving? Dat zij alarm moeten slaan als het woord “omvolking” wordt gebruikt?

Eerlijk gezegd lijkt het dat Margot Smit denkt dat dit heel belangrijk is. Dus gesteld dat de vertegenwoordiger van het Vlaams Belang  (Filip Dewinter of Sam van Rooy) bij Buitenhof verschijnt (wat de Ombudsman waarschijnlijk al een probleem zou achten) dan wordt de interviewer, bijvoorbeeld Twan Huys, geacht het betoog van Dewinter te onderbreken en bij gebruik van het woord “omvolking” te zeggen: “Wat? Omvolking? Weet u wel dat dit woord door de nazi’s werd gebruikt?”.

Het probleem is alleen dat Sam van Rooy of Filip Dewinter dit waarschijnlijk wel weten. En dat naar alle waarschijnlijkheid zij dan ook nog wel iets kunnen vertellen over die term. Te vrezen valt – zeker bij Sam van Rooy – dat hij dan college gaat geven over Grand Remplacement van Renaud Camus of het concept van Eurabia van Bat Ye’or gaat uitleggen, waarna die arme Twan Huys de discussie helemaal niet meer kan bijbenen.

Zou het anders zijn met Jinek, Beau, Umberto? Zouden bij het “doorvragen” door die “toppresentatoren” van de NPO of de commerciële omroepen de nazi’s, fascisten en andere aanhangers van de “omvolkingstheorie” wél “lik op stuk” krijgen?

De vraag stellen is haar beantwoorden. Onze Ombudsman heeft een veel te hoge dunk van onze presentatoren. Zij denkt, in al haar naïviteit, dat het “oprukkend nazisme” een halt kan worden toegeroepen door tegensprekende en doorvragende sterjournalisten van de NPO. En zij vreest dat de nieuwkomers van ON! dit trucje nog niet in de vingers hebben. En wat erger is: zij willen het trucje niet eens leren! Maar, eerlijk gezegd, denk ik dat zij de intellectuele capaciteiten van Sam van Rooy en Filip Dewinter ónderschat en die van de sterjournalisten van de NPO óverschat. Ik zou willen adviseren dat journalisten gewoon weer terugkeren naar hun basisfunctie. Wat is dat? Zij zijn een “doorgeefluik”.

Ik gebruik die term met opzet, want de term “doorgeefluik” komt in het rapport van de Ombudsman zes keer voor en telkens om daarvan in de meest categorische termen afstand te nemen. Als journalisten iets niet mogen en moeten zijn, volgens de Ombudsman, dan is het wel een “doorgeefluik”!

Goed, wat had u dan in gedachten, mevrouw Smit? Opvoeder van het volk? Censor? Inquisiteur? Ontmaskeraar? Zegt u het maar, mevrouw Smit. Dan gaan we de Mediawet aanpassen. Maar zolang dat nog niet is gebeurd, beschouw ik journalisten als doorgeefluik. Zij geven door wat in de samenleving speelt. En als een bepaalde partij de grootste is in een land, dan moeten zij doorgeven wat de mensen die op die partij stemmen denken en de leiders van die partij willen en zeggen.

Paul Cliteur is de co-auteur van: Dirk Verhofstadt in gesprek met Paul Cliteur: op zoek naar harmonie (2012).

NieuwRechts