Minister versnelt aanpak stikstof, onteigening niet langer taboe

 

 Het onteigenen van veehouderijen bij gevoelige natuur is niet langer taboe.

Stefan Buning 1 april 2022

Minister Christianne van de Wal voor Natuur en Stikstof laat vandaag in een brief aan de Tweede Kamer weten dat ze de aanpak van stikstof wil versnellen en intensiveren. Wanneer vrijwilligheid te weinig oplevert, gaat zij dwingender maatregelen inzetten zoals onteigening.

Als vrijwillige maatregelen - waaronder innovatie, extensivering, verplaatsen of bedrijfsbeëindiging – echter onvoldoende resultaat opleveren acht Van der Wal ingrijpen noodzakelijk. ‘Vooraf moet duidelijk moet zijn wanneer en onder welke voorwaarden dit dwingende instrumentarium wordt ingezet’ schrijft zij in de Kamerbrief. ‘Dit geldt met name voor gebieden waar de natuur (sterk) overbelast is. Het eerlijke verhaal is dat het niet in elk gebied haalbaar zal zijn om alleen maar uit te gaan van vrijwilligheid. Wanneer (uit het gebiedsproces) blijkt dat een piekbelaster geen toekomst meer heeft, zullen ondernemers de gelegenheid krijgen om via innovatie, verplaatsing en/of extensivering of via vrijwillige stoppersregelingen zijn bedrijfsvoering aan te passen of te beëindigen. Bij bedrijfslocaties waar dat niet lukt zal ik dwingend ingrijpen.’

Om onteigening zoveel mogelijk te voorkomen gaat de minister onderzoek doen hoe ze de vrijwillige maatregelen aantrekkelijker en effectiever kan maken. Hierbij kijkt zij onder andere naar een mechanisme waarbij diegene die zich eerder melden voor de stoppersregelingen onder gunstiger voorwaarden kunnen deelnemen. Ook geeft Van der Wal aan dat ze met de betrokken sectoren zal bespreken of de fiscale regelgeving bedrijfsbeëindiging belemmert. Als dat het geval is, zal zij met de staatssecretaris van Financiën in overleg treden over mogelijke oplossingsrichtingen.

Piekbelasters

Piekbelasters krijgen prioriteit in de aanpak vanwege de grote impact op kwetsbare natuur. ‘Hóe we al deze doelen het beste kunnen halen, verschilt in Nederland van gebied tot gebied en hangt bijvoorbeeld af van de bodemgesteldheid en waterkwaliteit in een gebied’, schrijft de minister aan de Tweede Kamer. ‘Daarom stellen we per gebied de doelen vast die onontkoombaar gehaald moeten worden. Per gebied is het vervolgens aan overheden en betrokken partijen zoals boeren, andere grondgebruikers, bewoners en maatschappelijke organisaties om in te vullen op welke manier de gestelde doelen daar worden gehaald.’

Aanscherping emissienormen

Om de stikstofbelasting op natuur versnelt aan te pakken kijkt de minister onder andere naar een mogelijke aanscherping van emissienormen voor ammoniak uit nieuwe en bestaande stallen. Daarnaast wil zij ook dat de melkveehouderij binnen 10 jaar volledig grondgebonden is.

Niet alleen de landbouw krijgt te maken met de gevolgen van de stikstofaanpak benadrukt de minsister in de Kamerbrief ook andere sectoren zullen maatregelen moeten nemen. Zo moeten allen nieuwe personenauto’s van vanaf 2030 op de markt verschijnen volledig elektrisch zijn en worden emissienormen voor verkeer en industrie aangescherpt.

PAS-melders

In de gebiedsplannen worden ook de PAS-melders meegenomen. Alle initiatiefnemers van activiteiten kunnen deelnemen aan het gebiedsproces, ongeacht of er op dit moment sprake is van een vergunning, laat Van der Wal de Tweede Kamer weten. ‘Aan het einde van dat gebiedsproces moeten alle activiteiten die zijn opgenomen in een getoetst en goedgekeurd gebiedsplan en die vergunningplichtig zijn ook een passende vergunning krijgen.’ De eerste PAS-melders kunnen in de zomer een vergunningaanvraag doen.

Perspectief voor de landbouw

Met de versnelde aanpak pakt minister Van der Wal meerdere problemen gelijk aan. Naast stikstofreductie en natuurherstel krijgen neemt zij ook maatregelen om het klimaat en waterkwaliteit te verbeteren. Dit doet zij via de gebiedsgerichte aanpak door de provincies met daarboven een integrale aanpak van het Rijk.

Landbouw heeft prioriteit in de gecombineerde aanpak. Hoewel ze onteigening niet uitsluitend vind de minister het ook belangrijk om landbouw perspectief te blijven bieden. Hoe ze dat precies gaat doen is nog niet duidelijk. ‘Over de uitwerking daarvan zullen de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en ik overleggen met de meest betrokken partijen’, schrijft zij in de Kamerbrief. ‘Daarnaast zal ik naar de brede welvaart in het landelijk gebied kijken. De aanpak levert zo helderheid en duidelijkheid op, een toekomstbestendige landbouw en een vitaal platteland, en op termijn ook meer perspectief op vergunningsruimte voor andere grote maatschappelijke opgaven zoals woningbouw, energietransitie, duurzame bedrijvigheid, landbouw, bereikbaarheid en defensie.’

Zoals aangekondigd in het coalitieakkoord komt er een klimaatfonds van 35 miljard euro om de doelen te halen.

Ecologische autoriteit

Een nieuw op te richten Ecologische Autoriteit zal een belangrijke rol gaan spelen bij de wetenschappelijke toetsing voor het hanteren van de kritische depositiewaarde voor stikstof (KDW) om de stikstofdruk op natuur te meten. Deze autoriteit stelt ook natuurdoelanalyses op. De minister streeft ernaar om de Ecologische Autoriteit medio dit jaar operationeel te hebben.

De minister geeft in Kamerbrief aan dat er grenzen zijn aan kennis en modellen, waardoor onzekerheden niet volledig weg te nemen zijn. Ze houdt daar in de aanpak rekening mee. Zo zijn verbeteringen aangebracht in het meet- en rekensysteem in brede zin, maar ook keuzes gemaakt om de doelgeschiktheid van het AERIUS-systeem voor vergunningverlening te verbeteren.

Tegelijkertijd ziet zij kansen om het meet- en rekensysteem te verbeteren. ‘Zo is naar het advies van het Adviescollege het Nationaal Kennisprogramma Stikstof (NKS) ingesteld. Hierin wordt onder andere gekeken naar het gebruik van meerdere (waaronder buitenlandse) modellen om de uitkomsten van de berekeningen betrouwbaarder te maken.’

Lees hier de hele Kamerbrief van minister Van der Wal

Tekst: Stefan Buning

Geboren en getogen op een melkveebedrijf in de Achterhoek. Voltooide in 1995 zijn opleiding aan de Hogere Agrarische School. Sinds 1998 werkzaam als redacteur bij Agrio. Als chef Politiek en Beleid is hij samen met zijn team...