Het vertrouwen in de leider van D66 vertrok per jet(lag)

Sigrid Kaag werd binnengehaald als Cruijff destijds in Barcelona, schrijft Philip van Tijn. Wat geweldig dat iemand van haar statuur zich verwaardigde om naar Nederland af te dalen! Maar sinds donderdag overheerst vooral de treurnis.

24 april 2022

De lezer van EW is de afgelopen week niet tekortgekomen: er verschenen vernietigende bijdragen over het optreden – pardon: niet-optreden – van de politiek leider van D66 en de aaneenschakeling van stommiteiten van haar partij om te proberen de schade te beperken. Deze damage control en crisis management waren van een niveau waarvoor de Vereniging van Postduivenhouders zich al in 1960 zou hebben geschaamd. Maar we leven nu in een tijd waarin je de Haagse Hofvijver minstens twee keer kunt dempen met Haagse voorlichters, pr-functionarissen, public affairs-specialisten en ‘strategen’. En het wordt nog erger, want het lijkt wel of in de huidige generatie studenten vrijwel iedereen communicatiewetenschap studeert.

Philip van Tijn is bestuurder, toezichthouder en adviseur. Hij schrijft wekelijks een blog over de actualiteit.

‘Jij zult wel de dag van je leven hebben’, moest ik afgelopen donderdag meermalen horen en in e-mails en appjes lezen. Menigeen dacht dat ik de diepe val van de gemankeerde leider  zou toejuichen, omdat ik als één van de heel weinigen vanaf haar komst naar Nederland – die ik ooit beschreef als de weldaad van een internationale coryfee om uit naastenliefde af te dalen naar ons land – grote twijfels had over de aan haar toegeschreven capaciteiten en geweldige krachten. Maar ik had niet de dag van mijn leven, want ik voelde zo’n diepe gêne over de MeToo-zaak zelf en over de knulligheid waarmee de partij met verreweg het hoogste gemiddelde opleidingsniveau deze zaak had behandeld. En bij het kijken, bijna vijf kwartier achtereen, naar de persconferentie, waarbij de resterende eigen glazen ook nog werden ingegooid.

Wel gevoelens van vilein plezier …

Natuurlijk had ik enig vilein plezier. Het is heerlijk om iemand bezig te zien met hetzelfde draaien van de waarheid en het bijbehorende woordenspel waarvan ze een jaar geleden een ander beschuldigde, waarbij aangetekend dat onze taal in dat jaar is opgeschoven van ‘Ik heb er geen actieve herinnering aan’ naar ‘Ik heb het niet helemaal voor de bril’ (wel die überhippe nieuwe bril, ongetwijfeld aangeschaft op advies van een imagodeskundige). En ook leerzaam, want in mijn hele leven had ik kennelijk nooit geleerd dat ‘spijt’ veel dieper gaat dan ‘excuus’. Ik koester het, want het is vast overgewaaid uit de achterkamertjes van de Verenigde Naties in New York.

Meer over dit onderwerp: Ontluisterende persconferentie van D66 over #MeToo-kwestie

En ik had nog een beetje meer plezier. Tijdens de kabinetsformatie (‘Hier scheiden onze wegen’) hield Nederland de adem in: zou de Politiek Leider van D66 haar oog laten vallen op de post Buitenlandse Zaken of Financiën? Haar hart trok naar het eerste, haar verstand naar het tweede, want haar verre voorganger Van Mierlo (met wie zij zich met enige regelmaat vergelijkt door te zeggen dat ze zich natuurlijk niet met hem wil vergelijken) had aangetoond dat je de Partij niet kunt leiden als je regelmatig in het buitenland bent. En economisch kon het toen niet op in ons land, dus de minister van Financiën kon vier jaar lang cadeautjes uitdelen en populair worden. Een half jaar later is zij minister van Bezuiniging en Extra Lasten geworden. En haar tripje naar Washington ondernam zij in de dagen dat de wond bij D66 al begon te etteren als minister van Financiën, want het spreekt vanzelf dat IMF en Wereldbank geen dag langer kunnen draaien als hun vergadering niet wordt bijgewoond door de Nederlandse minister van Financiën.

Daarvan kwam ze net terug. En van het ene moment op het andere van het warme bad van hotemetoten en collega-ministers in de kilte van kleinzielige vaderlandse journalisten, die allemaal impertinente vragen stellen – heel anders dan zij zich al die jaren bij het uitspreken van begrippen als transparantie, helder en openheid heeft voorgesteld. Daarom nam ze, toen de vraag werd gesteld waarom ze zich zo geïrriteerd gedroeg, haar toevlucht tot: ‘Ik heb de afgelopen dagen drie uur geslapen; ik heb een jetlag.’ Ook daarmee werd ze geen Jeanne d’Arc, maar kweekte hoongelach, want alleen zij was verantwoordelijk voor die trip en ook de beslissing om de persconferentie een dag te vervroegen, kwam uit haar/D66-koker. Maar de schuld bij een ander leggen (‘Dit is een zaak van het landelijk bestuur’) ligt prominent in haar gereedschapskist.

Lees ook van Afshin Ellian: Kaag is personificatie van prietpraat over moreel leiderschap

… maar toch vooral van treurnis

Maar mijn treurnis overheerste donderdag, en nog steeds. Of die mevrouw mag blijven, interesseert me niet; aangeschoten wild is ze toch al. En hoe schadelijk een en ander voor D66 is, is ook niet een gedachte die mij slapeloze nachten bezorgt (afschaffen referendum, vertragen formatie, onevenredig veel hoge functies binnenslepen, opeisen morele superioriteit, vaak diametraal anders handelen dan op papier). Maar de treurnis geldt alle energie, nieuwsruimte en aandacht die hieraan besteed wordt (moét worden, het kan niet anders), terwijl de wereld vrijwel in brand staat.

En mijn treurnis geldt het tromgeroffel waarmee zij in ons land werd binnengehaald, de kritiekloosheid waarmee iedereen elkaar citeerde en nawauwelde dat zij ‘twintig jaar topdiplomaat’ is geweest, zonder dat iemand van het legioen onderzoeksjournalisten dat eens diepgaand ging checken in plaats van zich storten op de zoveelste MeToo-casus (om even het D66-taalgebruik te lenen). Mijn treurnis geldt de benoeming tot politiek leider van iemand die in die richting ervaring noch duidelijke vaardigheden had, met het achteloos wegschuiven van een aardige jonge politicus, op en top D66’er in de goede zin van het woord. Mijn treurnis geldt haar verheffing door dezelfde media en journalisten die nu zo onaardig over en tegen haar zijn tot een welhaast goddelijke status (niet alle journalisten en commentatoren, zeg ik met nadruk, maar het overgrote deel).

Lees ook de vorige bijdrage van Philip van Tijn: Na Ploumens zelfkastijding: wat nu, PvdA?

Ze werd binnengehaald als Cruijff destijds in Barcelona: wat geweldig dat iemand van haar statuur zich verwaardigde om naar Nederland af te dalen!

Afgelopen woensdag, dus nog vóór de rampzalige persconferentie, vond 5 procent van de D66-kiezers de MeToo-aanpak door de D66-leiding ‘heel goed’ of ‘goed’. Het vertrouwen in de D66-leider, een jaar geleden nog 91 procent, lag op 45 procent – nogmaals: vóór de persconferentie (nu rond 20 procent, taxeer ik). Om die overbekende wijsheid te parafraseren: het vertrouwen kwam per raket en vertrok per jet(lag).

ELSEVIER