Auteur: Judith Curry (VS)

Klimaatverandering wordt steeds vaker aangeduid als een crisis, noodsituatie, existentiële bedreiging en meest recentelijk als ‘code rood’.

Klimaatverandering is een groots verhaal geworden waarin door de mens veroorzaakte opwarming van de aarde wordt beschouwd als de dominante oorzaak van maatschappelijke problemen.

Alles wat fout gaat, versterkt de overtuiging dat er maar één ding is dat we kunnen doen om maatschappelijke problemen te voorkomen: stoppen met het verbranden van fossiele brandstoffen. Dit narratief doet ons denken dat als we dringend stoppen met het verbranden van fossiele brandstoffen, deze andere problemen ook zouden worden opgelost. Dit gevoel van urgentie beperkt de standpunten en beleidsopties die we bereid zijn te overwegen bij het omgaan met niet alleen onze energie- en transportsystemen, maar ook met betrekking tot complexe kwesties zoals volksgezondheid, watervoorraden, weerrampen en nationale veiligheid.

Dus, wat is er precies mis met dit grote verhaal over klimaatverandering? Kortom, we hebben zowel het probleem van klimaatverandering als de oplossingen ervan enorm vereenvoudigd. De complexiteit, onzekerheid en ambiguïteit van de bestaande kennis over klimaatverandering wordt buiten de beleids- en maatschappelijke debatten gehouden. De gevaren van door de mens veroorzaakte klimaatverandering zijn verward met natuurlijk weer en klimaatvariabiliteit. De oplossingen die zijn voorgesteld om fossiele brandstoffen snel uit te bannen zijn technologisch en politiek onhaalbaar op wereldschaal.

Hoe zijn we op het punt beland waarop we naar verluidt een toekomstige crisis hebben, maar de primaire oplossing van snelle wereldwijde emissiereducties bijna onmogelijk wordt geacht? De bron van dit raadsel is dat we klimaatverandering verkeerd hebben gekarakteriseerd als een simpel probleem, met een eenvoudige oplossing. Klimaatverandering kan beter worden gekarakteriseerd als een chaotische ‘puinhoop’. Een chaotisch probleem is complex met dimensies die moeilijk te definiëren zijn en met de tijd veranderen. Een ‘puinhoop’ wordt gekenmerkt door weerstand tegen verandering en tegenstrijdige en suboptimale oplossingen, die extra problemen creëren. Het behandelen van een chaotische ‘puinhoop’ alsof het een simpel probleem is, kan resulteren in een situatie waarin de remedie niet alleen ineffectief is, maar zelfs erger dan de vermeende kwaal.

Specifiek met betrekking tot klimaatwetenschap is er goed nieuws. Recente analyses van het International Panel on Climate Change (IPCC) en het International Energy Agency (IEA) geven aan dat de extreme risico’s van de opwarming van de aarde, geassocieerd met zeer hoge emissies en hoge klimaatgevoeligheid, zijn afgenomen en nu als minder onwaarschijnlijk, zo niet als onwaarschijnlijk worden beschouwd.

Verder negeren de klimaatprojecties van het IPCC plausibele scenario’s van natuurlijke klimaatvariabiliteit, waarvan wordt erkend dat ze de regionale klimaatvariabiliteit domineren op jaarlijkse tot multidecadale tijdschalen. Afgezien van het relatieve belang van natuurlijke klimaatvariabiliteit, zullen emissiereducties weinig doen om het klimaat van de 21e eeuw te verbeteren – als je de klimaatmodellen gelooft, zullen de meeste effecten van emissiereducties pas voelbaar zijn in de 22ste eeuw en daarna.

Hoe urgent is de energietransitie?

Onder auspiciën van het UN Framework Convention on Climate Change probeert de wereld tegen 2050 Netzero in CO2-emissies te bereiken. Ik noem dit Plan A. Plan A is gebaseerd op het voorzorgsprincipe en is gebaseerd op het uitgangspunt dat het snel verminderen van de CO2-uitstoot van cruciaal belang is om toekomstige gevaarlijke opwarming van het klimaat te voorkomen.

Ondanks de talrijke VN-verdragen en overeenkomsten om de emissies van de afgelopen twee decennia te verminderen, blijft de atmosferische CO2-concentratie onophoudelijk toenemen. Tegen 2050 zal de wereldwijde uitstoot worden gedomineerd door wat China en India hebben gedaan of nagelaten hebben. De IEA Roadmap naar Netzero stelt vast dat er een mogelijke maar zeer smalle weg naar Netzero is in 2050, op voorwaarde dat er een enorme sprong voorwaarts is in energie-innovatie en grote inspanningen om nieuwe infrastructuur te bouwen. Anderen vinden het bereiken van Netzero tegen 2050 een sociale en technologische onmogelijkheid.

Termen als ‘klimaatcrisis’ en ‘code rood voor de mensheid’ worden door politici en beleidsmakers gebruikt om de urgentie van actie om de verbranding van fossiele brandstoffen te stoppen te benadrukken. Merk op dat het IPCC zelf de woorden ‘crisis’, ‘catastrofe’ of zelfs ‘gevaarlijk’ niet gebruikt; het gebruikt eerder de term ‘redenen voor bezorgdheid’. Afgezien van de wetenschappelijke onzekerheden, is het zwakste deel van het argument van de VN over door de mens veroorzaakte opwarming van de aarde dat het gevaarlijk is. De meest opvallende link naar gevaar is afhankelijk van het koppelen van opwarming aan verslechterende extreme weersomstandigheden, wat op zijn best een zwakke link is.

Elke evaluatie van gevaarlijke klimaatverandering moet getoetst worden aan het Goldilocks Principle. Welke klimaattoestand is precies te warm versus te koud? Sommigen beantwoorden deze vraag door te stellen dat het klimaat waaraan we zijn aangepast ‘precies goed’ is. Het IPCC gebruikt echter een pre-industriële basislijn, aan het einde van de 18e eeuw.

Waarom iemand denkt dat dit een ideaal klimaat is, is niet duidelijk. Dit was tijdens de Kleine IJstijd, de koudste periode van de millennia. In de VS zijn de staten met verreweg de grootste bevolkingsgroei Florida en Texas, warme, zuidelijke staten. Onroerend goed langs de kust – met zijn kwetsbaarheid voor zeespiegelstijging en orkanen – stijgt enorm in waarde. Persoonlijke voorkeur en marktwaarde beschouwen de opwarming van de aarde nog niet als gevaarlijk.

Terwijl politici in ontwikkelde landen beweren dat we de klimaatverandering moeten aanpakken omwille van de ontwikkelingslanden, staat het aanpakken van klimaatverandering in deze landen veel lager dan het ontwikkelen van toegang tot elektriciteitsnet.

De planeet warmt al meer dan een eeuw op. Tot nu toe heeft de wereld goed werk geleverd door zich aan deze verandering aan te passen. De opbrengsten van veel gewassen zijn sinds 1960 verdubbeld of zelfs verviervoudigd. In de afgelopen eeuw is het aantal doden per miljoen mensen als gevolg van weer- en klimaatrampen met 97% gedaald. Verliezen als gevolg van wereldwijde weerrampen als percentage van het BBP zijn de afgelopen 30 jaar afgenomen.

Bij het aanpakken van de uitdagingen van klimaatverandering en de energietransitie, moeten we onszelf eraan herinneren dat het aanpakken van klimaatverandering geen doel op zich is, en dat klimaatverandering niet het enige probleem is waarmee de wereld wordt geconfronteerd. Het doel moet zijn om het menselijk welzijn in de 21ste eeuw te verbeteren en tegelijkertijd het milieu zoveel mogelijk te beschermen.

Als alle andere dingen gelijk zijn, geeft iedereen de voorkeur aan schone boven vuile energie. Alle andere dingen zijn echter niet gelijk. We hebben veilige, betrouwbare en economische energiesystemen nodig voor alle landen in de wereld. Dit geldt ook voor Afrika, dat momenteel in veel landen geen elektriciteitsnet heeft.

We hebben een 21ste-eeuwse infrastructuur nodig voor onze elektriciteits- en transportsystemen om aanhoudende en groeiende welvaart te ondersteunen. De urgentie van haast om 20e-eeuwse hernieuwbare technologieën te implementeren, brengt het risico met zich mee dat middelen worden verspild aan een ontoereikende energie-infrastructuur, onze kwetsbaarheid voor weers- en klimaatextremen vergroot en ons milieu op nieuwe manieren schaadt.

Hoe het klimaat van de 21e eeuw zal uitpakken, is een onderwerp van grote onzekerheid. Als er eenmaal rekening is gehouden met natuurlijke klimaatvariabiliteit, kan deze relatief goedaardig blijken te zijn. Of we komen voor onverwachte verrassingen te staan. We moeten onze veerkracht vergroten tegen wat het toekomstige klimaat ons ook biedt. We schieten onszelf in de voet als we economische welvaart en algehele maatschappelijke veerkracht opofferen op het altaar van een dringende overgang naar 20ste-eeuwse hernieuwbare energietechnologieën. Alarmisme over klimaatverandering misleidt ons en paniek maakt dat we klimaatverandering minder snel slim aanpakken.

Naar een ‘Plan B’

Zelfs zonder het mandaat dat verband houdt met de opwarming van de aarde en andere milieukwesties, zouden we in de loop van de 21ste eeuw een natuurlijke overgang van fossiele brandstoffen verwachten, aangezien ze duurder worden om te winnen en blijven bijdragen aan geopolitieke instabiliteit.

Het probleem is de urgentie om af te stappen van fossiele brandstoffen, gedreven door angst voor de opwarming van de aarde. Door snel over te stappen op deze zogenaamde schone energie-economie, aangedreven door hernieuwbare energiebronnen, zetten we een grote stap terug in de menselijke ontwikkeling en welvaart. Naties krijgen grip op hun groeiende afhankelijkheid van wind- en zonne-energie. Bezorgdheid over het niet voldoen aan de elektriciteitsbehoefte deze winter leidt tot een afhankelijkheid van steenkool in Europa en Azië op korte termijn. En we negeren de milieueffecten van mijnbouw en giftig afval van zonnepanelen en batterijen, en de vernietiging van vogels door windturbines en leefgebieden door grootschalige zonneparken.

Tegenstanders van Plan A wijzen de urgentie van emissiereductie af. Ze stellen dat we de algehele situatie nog erger kunnen maken met de simplistische oplossing om fossiele brandstoffen dringend te vervangen door wind en zon, wat een nauwelijks merkbare impact zal hebben op het klimaat van de 21e eeuw.

Tegenstanders van Plan A stellen dat het het beste is om de economie sterk te houden en ervoor te zorgen dat iedereen toegang heeft tot energie. En tot slot wordt het argument aangevoerd dat er andere, urgentere problemen zijn dan klimaatverandering die met de beschikbare middelen moeten worden aangepakt.

Betekent dit alles dat we op korte termijn niets moeten doen aan klimaatverandering? Nee. Maar gezien de problemen met Plan A, hebben we duidelijk een Plan B nodig dat de draagwijdte van het klimaatbeleid verbreedt. Door klimaatverandering als een chaotische ‘puinhoop’ te beschouwen, kan klimaatverandering worden geherformuleerd als een hachelijke situatie om het menselijk leven actief opnieuw te bedenken. Zo’n verhaal kan ons verbeeldingsvermogen vergroten en politieke actie stimuleren terwijl we sociale verliezen beheersen.

We moeten werken aan het minimaliseren van onze impact op de planeet, wat niet eenvoudig is voor een planeet met 8 miljard inwoners. We moeten werken aan het minimaliseren van lucht- en watervervuiling. Sinds onheuglijke tijden hebben mensen zich aangepast aan klimaatverandering. Of we er de komende decennia in slagen om onze CO2-uitstoot drastisch te verminderen of niet, we moeten onze kwetsbaarheid voor extreme weersomstandigheden en klimaatgebeurtenissen verminderen.

Hier is een raamwerk voor hoe we tot een plan B kunnen komen. Een meer pragmatische benadering van het omgaan met klimaatverandering zorgt ervoor dat de tijdlijnen en emissiedoelstellingen worden verlaagd, ten gunste van het versnellen van energie-innovatie. Of we er de komende decennia in slagen om onze CO2-uitstoot drastisch te verminderen of niet, we moeten onze kwetsbaarheid voor extreme weersomstandigheden en klimaatgebeurtenissen verminderen. Om te gedijen in de 21ste eeuw, heeft de wereld veel meer energie nodig. Natuurlijk willen we dat onze energie zowel schoon als goedkoop is. Om daar te komen, hebben we nieuwe technologieën nodig. De meest veelbelovende op dit moment zijn kleine modulaire kernreactoren. Maar er zijn ook spannende ontwikkelingen op het gebied van geothermie, waterstof en andere. En het technologielandschap zal er over tien jaar anders uitzien.

Ontwikkelingslanden willen niet alleen overleven, ze willen ook floreren. We hebben veel meer elektriciteit nodig, niet minder. Een energiedieet volgen, zoals we in de jaren 70 deden, is van tafel. We hebben meer elektriciteit nodig om innovatie en bloei in de 21e eeuw te ondersteunen. Consumptie en groei zullen in de 21e eeuw blijven toenemen. We moeten dit uitgangspunt accepteren en vervolgens uitzoeken hoe we deze groei kunnen beheren en tegelijkertijd onze omgeving kunnen beschermen.

Bij het aanpakken van het klimaatveranderingsprobleem moeten we onszelf eraan herinneren dat het klimaat geen doel op zich is en dat klimaatverandering niet het enige probleem is waarmee de wereld wordt geconfronteerd. Het doel moet zijn om het menselijk welzijn in de 21ste eeuw te verbeteren en tegelijkertijd het milieu zoveel mogelijk te beschermen. Klimaatgeïnformeerde besluitvorming die zich richt op voedsel, energie, water en ecosystemen zal het menselijk welzijn in de komende decennia ondersteunen.

Dus hoe ziet een Plan B er eigenlijk uit? In plaats van door de VN opgelegde top-down oplossingen, richt Plan B zich op lokale oplossingen die het gemeenschappelijk belang veiligstellen en zo een politieke patstelling vermijden. Naast het heruitvinden van 21ste-eeuwse elektriciteits- en transportsystemen, kan er vooruitgang worden geboekt op een aantal fronten met betrekking tot landgebruik, bosbeheer, landbouw, waterbeheer, afvalbeheer en vele andere.

Door deze inspanningen zal het menselijk welzijn verbeteren, ongeacht of klimaatverandering een enorm probleem blijkt te zijn en of we erin slagen onze uitstoot drastisch te verminderen. Individuele landen en staten kunnen dienen als laboratoria voor oplossingen voor hun lokale milieuproblemen en klimaatgerelateerde risico’s.

Conclusies

Het is een enorme uitdaging om de milieu-impact van 8 miljard mensen op de planeet te minimaliseren. Ik twijfel er niet aan dat de menselijke vindingrijkheid de taak aankan om beter te voorzien in de behoeften en wensen van de menselijke bewoners van de aarde, terwijl habitats en soortendiversiteit worden ondersteund. Maar dit probleem is de grootste uitdaging voor het volgende millennium. Het is een complexe uitdaging die veel verder gaat dan het begrijpen van het aardsysteem en het ontwikkelen van nieuwe technologieën – het omvat ook bestuur en sociale waarden.

Om hierin vooruitgang te boeken, moeten we ons ontdoen van de overmoed dat we het klimaat op aarde kunnen beheersen en extreme weersomstandigheden kunnen voorkomen. De urgentie van de overgang van fossiele brandstoffen naar wind- en zonne-energie onder auspiciën van de VN-akkoorden heeft alle zuurstof uit de kamer gezogen. Er is geen ruimte meer om je voor te stellen hoe onze 21e-eeuwse infrastructuur eruit zou kunnen zien, met nieuwe technologieën en een grotere weerstand tegen extreme weersomstandigheden, of zelfs om traditionele milieuproblemen aan te pakken.

Mensen hebben het vermogen om toekomstige crises van dit soort op te lossen. Ze hebben echter ook het vermogen om de zaken nog veel erger te maken door complexe milieukwesties te te simplificeren en de wetenschap te politiseren, wat kan leiden tot slechte aanpassing en slechte beleidskeuzes.

Over 50 jaar kijken we misschien terug op het klimaatbeleid van de VN en deze zogenaamde groene economie, terwijl we chemotherapie gebruiken om een verkoudheid te genezen, terwijl we ernstiger ziekten negeren. Met andere woorden, het verhaal over de klimaatcrisis staat echte oplossingen voor onze maatschappelijke en milieuproblemen in de weg.Klimaatverandering is slechts een van de vele potentiële bedreigingen waarmee onze wereld vandaag wordt geconfronteerd, een punt dat duidelijk wordt gemaakt door de Covid-19-pandemie. Waarom zou klimaatverandering prioriteit moeten krijgen boven andere bedreigingen? Er is een breed scala aan bedreigingen waarmee we in de 21ste eeuw te maken kunnen krijgen: elektromagnetische zonnestormen die alle elektronica in de ruimte zouden uitschakelen, inclusief GPS- en elektriciteitstransmissielijnen; toekomstige pandemieën; wereldwijde financiële ineenstorting; een mega vulkaanuitbarsting; een cascade van fouten die een thermonucleaire, biochemische of cyberoorlog veroorzaakt; de opkomst van het terrorisme.

We kunnen verwachten verrast te worden door bedreigingen die we ons nog niet eens hebben kunnen voorstellen. Enorme bedragen die worden uitgegeven aan pogingen om klimaatverandering te voorkomen, komen van dezelfde fondsen die onze verzekering effectief tegen alle bedreigingen beschermen; daarom zou deze focus op klimaatverandering onze kwetsbaarheid voor andere bedreigingen in het algemeen kunnen vergroten. De beste verzekering tegen al deze bedreigingen is te proberen ze te begrijpen en tegelijkertijd de algehele veerkracht van onze samenlevingen te vergroten. Welvaart is de beste indicator van veerkracht. Veerkrachtige samenlevingen die leren van eerdere bedreigingen zijn het best voorbereid om anti-fragiel te zijn en te reageren op alle bedreigingen die de toekomst in petto heeft.

***