Een gastbijdrage van Willem Spaans.

Covid versus energietransitie

Universiteiten en onderzoeksinstellingen zijn historisch naar zich zelf gekeerd. Een helder voorbeeld is het RIVM waar tijdens de corona epidemie het overleg met het ministerie en het OMT veelvuldig fout ging. En dat lag niet alleen aan Mark R. Natuurlijk, Covid was een nieuw fenomeen waarvan niemand kon voorspellen hoe dit ging uitpakken. Ab Oosterhout dacht begin 2020 al (maar wist het niet zeker) dat het virus zichzelf weer om zeep zou helpen. Dat gebaseerd op het verloop van de Spaanse griep (1918-20 met meer doden dan tijdens WWI) dat vrij abrupt ten einde kwam en meer recent de Mexicaanse griep.

Ook Covid was een meer dan ernstige griep met veel doden en gevolgschade. Gelukkig zag Ab het goed, mutaties als Omicron verzwakken het virus en het zou zomaar kunnen verdwijnen.

We weten hoe het ging, geen/wel mondkapjes, quarantaine, geen opname capaciteit dankzij de marktwerking, ziekenhuizen gesloopt voor woningbouw voor zij-instromers, scholen en horeca wel-niet op slot, een stuurloze kakofonie met verbijsterende inbreng van Rutte en De Jonge waarbij zelfs de flankerende advisering gesloten en chaotisch was. Ook Ernst Kuipers wist van zijn media aandacht te profiteren, en werd snel D ’66 lid toen zijn ministerschap beklonken was. Gevaarlijk, zo’n gesloten systeem van rivaliteit en nepotisme.

Hetzelfde was te zien rond het eredoctoraat debacle Timmermans bij de TUDelft. Een universiteit van voorheen onbesproken gedrag (eredoctor Bernard daargelaten) maar inmiddels slaat bij docenten, onderzoekers en studenten het klimaatvirus gretig om zich heen, niet laten infecteren gaat vaak op straffe van verborgen exclusiviteit of buitensluiting.

De gedachte is dat onze planeet aan zelfdestructie ten onder gaat, het klimaat het vehikel is en de chauffeurs allen schuldig zijn. Centraal staat hier een dreigende catastrofale opwarming door broeigassen. Een westerse denkwereld van schuld en boete voortvloeiend uit onze rooms-protestants-joodse traditie, aangestuurd door vaag omschreven buitenaardse opperwezens. Al is met de ontkerstening wel het begrip gekomen dat we het zelf zullen moeten doen.

Nu kun je broeigasemissies reduceren of zelfs tot nul terug te brengen, althans voor het antropogene deel daarvan. Het overgrote deel (flora en fauna, en wat is opgeslagen in oceanen) blijft bestaan. Cynisch is dat naar modelberekeningen een mondiale nul-emissie een temperatuurreductie geeft van 0,2o K, jammer dat dat biljoenen euro’s gaat kosten. Maar dit terzijde.

Antropogene uitstoot reductie bereik je door schone industriële processen, consuminderen (dus ook gadgets en cosmetica), minder vee, minder mobiliteit, minder huizenbouw, minder ……

Ook elektrificering helpt want dat is schone energie uit de natuur. Nee, niet het grapje over biomassa en al helemaal niet dat de opvangers van natuurenergie als schone manna uit de lucht komen vallen.

In die optiek is energietransitie gekoppeld aan het redden van de planeet, maar wat nu als de temperatuur blijft weigeren de modellen te volgen. Vanaf het begin van de industriële ontwikkeling (zeg 1850) tot nu is de globale temperatuur gestegen met slechts 1.2-1.4 o C. De zeewaterspiegel is nog ongehoorzamer.

In analogie van Ab Oosterhuis zien we dat ook dit virus zichzelf verzwakt en gedoemd is uit te sterven. Tenzij een nieuwe agressieve variant zich meldt, dan wordt alles weer anders. Op zich komt het dus weer goed, ware het niet dat de aangerichte schade gigantisch is. Biljoenen door het putje gespoeld en de creatie van een cyclisch systeem van 20 jaar waarbinnen alle turbines, windparken, duurzame opslag met batterijen en waterstoffabrieken vervangen moeten worden. Een gigantische eeuwigdurende aanslag op milieu, ruimtebeslag, grondstoffen en kaalslag als in de middeleeuwen. Maar weer, er kunnen dramatische technologische doorbraken komen en de atmosferische CO2 kan snel genoeg toenemen om genoeg biomassa te laten groeien om de kap van bossen bij kunnen houden.

Voortvloeiend uit schuld en boete zie je dat groepen zich bundelen in hun gedeelde zorgen. Vroeger kwam men bijeen in een van de vele kerkgenootschappen, nu zie je in zichzelf gekeerde menselijke entiteiten, met als procesverloop

  • het consolideren van de reden van haar bestaan en haar aanhangers binnen een omheining;
  • het beschimpen van critici en vragensteller, de slechteriken van buiten de omheining;
  • bij gebrek aan evidentie zichzelf beklagen (zoals Job) en anderen daarvan de schuld te geven.

Dat zien we in het klimaatdebat waar studenten in universiteitsorganen kritiekloos eminente alumni mogen schofferen, waar hoogleraren dezelfde alumni duiden als ‘zieke gasten’ en komend uit een fossiel tijdperk, en de rector via een sluiproute zijn eredoctors de Aula in loodst.

Maar ook de hand in eigen boezem, kunnen klimaatrealisten zich hieraan onttrekken, of worden wij ook zomaar gelovigen. Dat hoeft niet, als we ons aan de feiten houden en in elkaars spiegel kijken. Door in dialoog te blijven

Energietransitie
Nu is het sowieso verwonderlijk dat een technische universiteit zich toespitst op klimaat. Immers wat de klimaatwetenschap tot nu toe heeft opgeleverd is het sleutelen aan een virtueel model met (te)veel parameters en uitsluitend foutieve uitkomsten. Waar vervolgens met een grijns beleid van honderden miljarden op wordt gebaseerd. Virtuele falsificeerbare en lucratieve wetenschap derhalve.

In dat denken zijn twee entiteiten met elkaar verstrikt geraakt

1. Het veranderende klimaat, waar kinderen mee worden bang gemaakt maar evenals Omicron een mild en uitstervend verloop kent. Het roemruchte “meten is weten” transformeerde hierbij tot “weten is geloven”, en de technische instituties gingen mee. Het geloof dat een voorziene Apocalyps door CO2 en nu ook methaan kan worden gereduceerd, mits de geldstromen rijkelijk vloeien.

2. Energietransitie. De mens heeft naast haar welvaart tevens een puinhoop aan afval en verontreiniging gecreëerd. Evident is dat sanering hier het sleutelwoord is, minderen, opruimen en alternatieven zoeken. Waarbij ook het implementeren van vriendelijke energie. Elektrificeren met als bron eeuwig aanwezige energie als wind en zon klinkt dan sympathiek.

Echter, zelfs Cruyff merkte in dat verband op dat ‘je het pas ziet als je het begrijpt’. Wellicht kende ook hij de vermaledijde achterkant van de sigarendoos. Waarop elke ingenieur ooit leerde gedane beweringen en aannames snel grofstoffelijk met de rekenliniaal door te rekenen.

Dat laatste is inmiddels blijkbaar toch voorzichtig gebeurd, want nu weet zelfs de EC dat gas c.q. kernenergie onontbeerlijk zijn bij een betrouwbare energietransitie. Ons kabinet nog niet helemaal, wel is ook daar voortschrijdend inzicht. Afschaffing van biobrandstof is een volgende stap, zelfs D ’66 erkent deze open deur.

Dus heeft een virtuele klimaatthermostaat, lees broeigasbeheer, wel degelijk een raakpunt met een transitie naar CO2-arme energieproductie. Wel moeten hiervoor steeds gekkere bokkensprongen worden gemaakt. Zoals giga batterijen, waterstofproductie, een gevaarlijke complexe koppeling met smartgrids elders in Europa en continue overbelasting. Gevolg is een peperduur, onbetrouwbaar maar vooral kwetsbaar energievoorzieningssysteem.

Zomaar een voorbeeld. Recent ramde de op drift geraakte Julietta D op de Noordzee een in aanbouw zijnde stekkerdoosplatform van TenneT. Was dit al in bedrijf geweest dan was minstens de helft van de productie voor een jaar of twee stilgevallen. Door één schip liggend in een der drukste scheepvaartroutes. Over terrorisme, natuurgeweld en menselijk falen hebben we het maar even niet.

Werkelijkheid of zeepbel

Gezien de inmiddels duidelijk aangetoonde trivialiteit van klimaatsverandering is een catastrofale ontwikkeling niet meer aannemelijk. De noodzaak tot een geleidelijke, doordachte en stabiele energietransitie verdient daarentegen wel alle aandacht. Zonder politiek geroep als VanGasLos, evenals Dansen met Jansen is dat inhoudsloos en zelfs gevaarlijk.

Maar vooral moeten we af van de geestelijke kindermishandeling. Niet alleen die van Greta maar die van mijn kleinkinderen.


Daarom is de TUDelft na de affaire Timmermans voorgesteld mee te werken aan een Interuniversitair symposium waarin het klimaatdenken naast de transitie wordt gezet. Met alle hoogleraren is daarover contact gezocht. Introvert als de TUDelft kan zijn, zorgde alleen al het voorstel om CLINTEL daarbij te betrekken voor grote onrust bij de rector en enkele hoogleraren. Anderen daarentegen vertellen mij zo’n symposium als een unieke kans te zien om de dialoog met de buitenwereld aan te gaan. Om zaken helder te krijgen, anders dan navelstaarderij.

Mogelijk moet het breder worden getrokken door Robbert D en Rob J bij deze dialoog te betrekken. Energietransitie heeft een maatschappelijke aspect, een buitengebeuren. Een dialoog daarover wordt dus ook buitendeurs gevoerd, met klimaatverandering als een gescheiden item.

Die dialoog gaan we voeren, linksom en rechtsom. Daar zijn mijn kleinkinderen te belangrijk voor.

***