Zaporizja Nuclear Power Station, Oekraïne.  De 6 centrales beslaan een grondoppervlak van 200 voetbalvelden. 6 kerncentrales 6×1000 = 6000 MW.












Een bijdrage van Ap Cloosterman.

De Europese Commissie stuurde op 31 december 2021 het ontwerp van de aanvullende regeling over de groene taxonomie, die betrekking heeft op kernenergie en aardgas, naar het voorportaal van het Europese Parlement en de Europese Raad. (Taxonomie = de lijst van energiebronnen die onder duurzaam vallen.) Voor aardgas bepaalde de Commissie, dat de toelating tot de taxonomie een overgangsmaatregel is, die tot eind 2030 geldt.

De aanvullende regeling zal rond het begin van de zomer van kracht worden. Het duurzaam benoemen van aardgas zal leiden tot een enorme wijziging van de Nederlandse energietransitie. De vraag is nu of de overheid en de grote energiebedrijven zich dit realiseren.

Aardgas en elektrificatie

Een belangrijk Nederlands actiepunt is de overgang naar duurzaam elektrificeren door te stoppen met fossiel (gas en kolen) gestookte centrales met daarbij het streven om huishoudens van het gas af te sluiten en elektriciteit op te wekken met voornamelijk windturbines en zonnepanelen. De Europese landen, met Nederland als enige uitzondering, doen alleen kolen in de ban en gaan over op gas (of kernenergie).

Nu aardgas het predicaat duurzaam heeft verkregen vervalt dus de noodzaak om van het gas af te gaan en kan het plaatsen van windmolens op land met onmiddellijke ingang stop worden gezet. De elektriciteit productie kan dan worden voortgezet met de bestaande gascentrales en de huishoudens kunnen aangesloten blijven op aardgas.

Op deze manier blijven de gasleidingen intact en kunnen eventueel later nog gebruikt worden. Het eerste schaap is over de dam: De gemeente Enschede heeft een besluit over windmolens doorgeschoven en de plannen om de woningen van het gas af te halen wordt voorlopig niet besproken. Zie hier.

Het verstoken van bossen (houtpellets)

Dit is ook het moment dat er onmiddellijk gestopt moet worden met het verstoken van onze bossen in de 200 biomassa centrales die Nederland “rijk” is. De energieleveranciers die in Nederland gesubsidieerd biobrandstoffen mogen meestoken zijn RWE, Onyx Power en Uniper.

 

Boskap of ontbossing heeft een directe invloed op het klimaat. De regencyclus raakt verstoord en er vindt een grotere opwarming van de bodem plaats door een verandering van de albedo. Albedo is het percentage zonnestraling c.q. warmte, dat wordt teruggekaatst.

Vanaf het begin van de twintigste eeuw is al meer dan de helft van het tropisch regenwoud verdwenen. En het gaat maar door. Momenteel verdwijnt elke seconde een hoeveelheid tropisch bos ter grootte van een voetbalveld. In dit tempo zal het tropisch regenwoud in 2090 totaal verdwenen zijn.

Van het aardgas af? – Waterstofgas?

Er kan dus gewoon met aardgas gestookt worden, immers het is een farce, dat het verbranden van houtpellets “CO2 neutraal” is als er nieuwe aanplant van bomen plaatsvindt. Nederland beschikt nog over 3 moderne kolencentrales en het is de moeite waard om te onderzoeken of deze op korte termijn op gas kunnen worden omgezet.

Op het moment dat er kerncentrales zijn gerealiseerd kunnen gascentrales stap voor stap worden afgebouwd.

De windturbines op zee worden nu voor een deel ingezet voor het produceren van waterstof door elektrolyse van water, waarmee op termijn huishoudens nog van gas kunnen worden voorzien.

Overigens moeten we ons realiseren dat er vanuit de wetenschap duidelijke signalen zijn, dat de productie van waterstof via elektrolyse met duurzame windstroom als input enorm kostbaar is en zal leiden tot forse prijsstijgingen.

Het zijn Em prof. dr. Fred Udo en dr. Friso Sikkema, die ons hierover het volgende mededelen: (https://www.climategate.nl/2018/09/waterstofeconomie/ en Waterstof – te mooi om waar te zijn – Nuclearpride.nl)

Udo:

“De productie van waterstof door elektrolyse van water wordt voorgesteld als ultieme oplossing van het opslagprobleem voor windstroom voor de periode dat er niet voldoende wind is. De verliezen in de cyclus windstroom → waterstof → netstroom zijn:
Elektrolyse van water: 25%; Compressie en opslag: 10%; Omzetting naar netstroom: 50%. Totaal verlies: 66%. Met deze inzet van waterstof wordt de energieprijs een factor 4 duurder”.

Sikkema: “De waterstofhype is een loze belofte”.

Kernenergie

Met name in de afgelopen jaren is in Nederland de afkeer voor kernenergie afgenomen. Het onderzoeksbureau I&O Research heeft hier onderzoek naar gedaan (2 december 2021): Nederlanders per saldo voor kernenergie – I&O Research (ioresearch.nl). (Dit onderzoek heeft plaats gevonden van vrijdag 12 november 2021 tot maandagochtend 15 november 2021 9.00 uur. In totaal werkten 1.110 van 18 jaar of ouder mee aan dit onderzoek.) 

“Bijna de helft van de Nederlanders (46%) vindt dat er in Nederland (veel) meer energie moet worden geproduceerd door middel van kerncentrales. Slechts 11 procent vindt dat we helemaal geen kernenergie moeten gebruiken”. 

Het onderzoek door Peil.nl (rapport 27 nov. 2021) vermeldt overigens het volgende:

“Er is zeer grote en ook brede steun voor kernenergie: 60% is voor nieuwe kerncentrales, en inclusief hen die Borssele open willen houden is de steun voor nucleair 77%. Tegen kernenergie en voor sluiting van Borssele is slechts 9%”.

Er zijn grote verschillen in de opvattingen van kiezers:

Nederlanders per saldo voor kernenergie – I&O Research (ioresearch.nl). 

Met name onder de kiezers van rechtse partijen waarderen het opwekken van kernenergie. Maar ook onder de kiezersgroepen van CDA, Volt en D66 is een meerderheid positief. Er ligt nu het besluit om in Nederland twee kleine kerncentrales van ieder pakweg 200 à 300 MW te gaan plaatsen. In 2030 zouden deze kerncentrales dan operationeel kunnen zijn.

Elektriciteitsvraag

We weten dat de kerncentrale Borssele met 485 MW 3 à 4% (3,5%) van de elektriciteit levert. Dat betekent dat de totale vraag aan elektriciteit in Nederland per jaar is: 100/3,5 x 485 = 13.857 MW.

Als je de elektriciteitsvraag met windturbines wilt realiseren dan is er in totaal 13.857 – 485 (Borssele) = 13.372 MW aan windenergie nodig.

Op 1 januari 2021 stonden er op land en op zee in totaal 2.610 windmolens met een totaal opgesteld nominaal vermogen van 6.619 MW. Met een capaciteitsfactor (rendement) van 25% is dit een werkelijk vermogen van 1655 MW. [Op land: 4159 MW en op zee 2460 MW]. Zie ook hier Windenergie maakt forse inhaalslag in 2020 – NWEA

Er moet dus nog 13.372 – 1.655 = 11.717 MW aan nominaal vermogen bijgeplaatst worden.

Voor een beter begrip zullen we hierbij ook nog het aantal nog te plaatsen windmolens vermelden: Het rendement (productiefactor) van een modern te plaatsen windmolen is nu gemiddeld 35% en dat betekent dus dat er nog 100/35 x 11.717 = 33.477 aan windmolens bijgeplaatst moeten worden. En dan hebben alleen nog maar aan 20% van onze totale energiebehoefte voldaan!!

Elektriciteitsproductie uit windenergie is vooralsnog duurder dan het produceren van elektriciteit uit aardgas, kolen of nucleaire bronnen. Subsidies voor windenergie zijn daarom cruciaal voor investeerders in windmolens. In 2020 ontvingen de windmolenproducenten voor hun elektriciteitsproductie 767 miljoen euro. Zie hier.

Met alle problemen qua overlast, gezondheid en natuurschade, die er nu al zijn, moeten er geen windmolens meer op land bijgeplaatst worden. Genoeg is genoeg. De leveringsbetrouwbaarheid van windenergie is wisselend en zeker op land komt stilstand regelmatig voor:
Vraag en aanbod stemmen niet met elkaar overeen.

Frans Timmermans heeft bepaald, dat er in 2035 geen auto’s meer op fossiele brandstof verkocht mogen worden en dat alleen elektrisch aangedreven auto’s te koop zijn en dat betekent dus een forse toename in de vraag naar elektriciteit. Het plan om twee kerncentrales van in totaal 500 MW tegen die tijd operationeel te hebben is een karige bijdrage en de vraag is of dat voldoende is.

Een insider op het gebied van kernenergie meldde mij het volgende:

“Het is m.i. nog onbeslist of er kleine of grote kerncentrales gebouwd gaan worden. Achter de schermen wordt door ons inderdaad het hardste gewerkt aan het promoten van de GE-Hitachi BWR X 300MW.  Maar het kunnen ook Rolls Royce 440M centrales worden, en politiek liggen twee EPRs van 1650 MW het beste. Overigens zie ik weinig kans op centrales voor 2030 als het niet de GE-Hitachi 300 wordt”.

Thorium als brandstof

Over 20 à 25 jaar zijn de huidige windturbines aan het eind van hun leven en dan is het verstandig om te zorgen dat er gesmolten zoutreactoren op basis van Thorium klaar staan en daarmee de windturbines op land niet meer te vervangen!

Thorium wordt gebruikt in de zgn. gesmolten-zout-reactor. Daarbij wordt Thorium in de vorm van een vloeibaar zout in de reactor gebracht. Het zout is vloeibaar bij hoge temperatuur en vast op kamertemperatuur. Omdat het zout stolt bij lagere temperaturen is het beveiligen van de reactor relatief simpel. Het reactorvat staat in contact met een van koeling voorzien vat in de kelder. Een deel van de leiding naar deze dumptank wordt constant gekoeld. Het zout is in deze leiding gestold en vormt dus een harde vaste prop waardoor het vloeibare zout in de reactor niet kan wegstromen. Als de elektriciteit uitvalt, valt ook de koeling van deze leiding uit. Het goedje smelt langzaam en de soep loopt leeg in de dumptank. Daar koelt het af en stolt weer. In vaste vorm neemt de neutronabsorptie sterk af en daarmee stopt de kettingreactie.

Het gesmolten zout in de reactor, waarin de brandstof is opgelost, heeft een zeer bijzondere eigenschap. Gebleken is dat als het zout warmer wordt, dus in volume toeneemt, de doorlaatbaarheid van neutronen afneemt en dus de kernreactie minder actief is en dus ook minder warmte produceert.

Als dus de vraag naar elektriciteit afneemt zal er minder warmte uit de reactor worden afgenomen en stijgt de temperatuur met als gevolg dat de neutronenstroom afneemt en er minder warmte wordt geproduceerd. Omgekeerd als er meer elektriciteit wordt afgenomen neemt de temperatuur in de reactor af met daarmee een inkrimping van het volume van het zout waardoor de neutronenstroom toeneemt. In feite is er sprake van een geheel geautomatiseerd veilig proces. Mocht er onverhoopt toch iets fout gaan en de zoutmassa dus onbeheerst veel te heet wordt dan smelt de gestolde vaste prop en loopt de inhoud in de onderliggende koeltanks.

Kerncentrales in andere landen:

* Het Verenigd Koninkrijk heeft een programma gestart voor de bouw van kerncentrales die samen 19.000 MW kunnen produceren en tegen 2030 in bedrijf moeten worden gesteld.
* Vier kernreactoren zijn operationeel in Finland. Inmiddels wordt de vijfde Finse kernreactor gebouwd en de bouwvergunning voor een zesde reactor is ingediend bij de regering. Wat betreft de opslag van nucleair afval in Finland: Alle gebruikte splijtstofelementen komende van de kerncentrales van Loviisa en Olkiluoto zullen definitief worden opgeslagen in een speciaal gebouwde infrastructuur in een ondergrondse rotsformatie op de site van Olkiluoto. Deze infrastructuur omvat enerzijds een fabriek bovengronds waar de elementen zullen worden ingekapseld in containers (canisters) ontworpen voor de definitieve opslag en anderzijds een reeks ondergrondse gangen, op 450 m diepte, voor de definitieve opslag van de containers.
* Frankrijk bezit 56 kerncentrales. De Franse president gaat 6 nieuwe centrales bijbouwen.
* Het strenge winterweer van 2021 heeft in Zweden voor een tekort aan energie gezorgd. De transitie naar groene stroom zorgt voor problemen. De 6 Zweedse kerncentrales zouden eigenlijk in 2010 al gesloten zijn, maar ruim een decennium later zijn alle reactoren nog actief. De regering kan het maar niet eens worden over de grotere van de twee kwaden: kunnen we de transitiejaren naar hernieuwbaar beter fossiel of nucleair overbruggen?
* Tsjechië heeft 4 kernreactoren in bedrijf van tezamen 2000 MW. In 2036 moet er een nieuwe reactor van 1.200 MW operationeel zijn.

Het is hiermee duidelijk, dat de Nederlandse politiek nog weinig notie heeft van wat de consequenties zijn van het huidige transitiebeleid, maar grote energiebedrijven realiseren zich ook niet waar Abraham de mosterd haalt.

Opleiding

T.o.v. de bovengenoemde landen loopt Nederland sterk achter, maar niet alleen wat het aantal kerncentrales betreft. Er is een groot gebrek aan kennis en deskundigheid op het gebied van operationele kernfysica. Als er straks kerncentrales in Nederland gebouwd moeten worden en ze ook bediend kunnen worden is het is zaak om de universitaire belangstelling voor kernfysica te entameren. Bovendien is het een noodzaak om een studie op HTS-niveau te ontwikkelen.

Het huidige energietransitie plan

De kosten die door de 30 RES-organisaties en de 90 Gemeentes zijn gemaakt ter voorbereiding van de energietransitie zijn mij niet bekend maar zullen zeker kolossaal zijn. Het wordt dan ook de hoogste tijd om een kostentransitie door te voeren en het geld te gaan besteden aan de realisatie van kernenergie. De regie voor realisatie moet landelijk gevoerd gaan worden en geen verdeel- en heerspolitiek zoals nu gebeurt met de RES organisaties.

Ik geef u het voorbeeld binnen de RES Foodvalley: In januari 2020 werden de inwoners van Terbroek (Terschuur en Zwartebroek) verrast met de mededeling dat de mogelijkheid bestaat dat er hier 4 megaturbines van 180 m hoogte geplaatst kunnen gaan worden. Deze turbines zouden aan de Noordzijde van Zwartebroek geplaatst gaan worden. De verbijstering in Terbroek was groot en er werd een werkgroep
“Tegenwind Terbroek” opgericht.

O.a. werd er een handtekeningenactie en een bijeenkomst voor de bewoners georganiseerd en tenslotte een gesprek met de Gemeente. Dit alles resulteerde tot het gemeentelijke besluit dat er werd afgezien van deze locatie. Nu zijn onlangs de plannen van de Gemeente Nijkerk bekend geworden en wat blijkt: Nijkerk is van plan om langs haar Zuidgrens windturbines te gaan plaatsen. Voor Terbroek een nieuw probleem, want deze plaatsing gebeurt vlak bij de Noordgrens van Zwartebroek.

Een soortgelijk probleem doet zich voor tussen Barneveld en Achterveld (gemeente Leusden).

Nieuws van het ANP (24 januari 2022):

Gas en kernenergie zijn niet duurzaam of groen, stelt een belangrijke groep experts in een rapport voor de Europese Commissie. Daarmee keert het zogeheten Platform voor Duurzame Financiering zich tegen voorstellen van de commissie, die de twee energiebronnen onder bepaalde voorwaarden als groene investeringen wil aanmerken. Volgens een woordvoerder van de Europese Commissie komt het dagelijks EU-bestuur “zo snel als mogelijk” met een besluit over gas en kernenergie.

Wat een gehannes!

Dit is o.a. een reden waarom veel mensen het klimaatbeleid en de energietransitie niet meer serieus nemen.

***

Naschrift redactie

Wanneer komt nu toch die verschrikkelijke opwarming?

Temperatuur laatste maand flink gedaald.

***