Rutte IV begint. Dit zijn de fiscale plannen

Nu de debatten over de Regeringsverklaring zijn afgerond, kan de fiscale balans worden opgemaakt. Wat zijn de belastingplannen van kabinet en Kamer?

Jeroen van Wensen 20-1-2022

Het Coalitieakkoord bevat op belastinggebied weinig ambitie. Toch wist de Tweede Kamer tijdens de debatten over de Regeringsverklaring flink wat peper toe te voegen aan het fiscale dossier.

De noodzakelijke hervorming van het belastingstelsel gaat te lang duren

Hervorming van twee boxen

Dat het nieuwe kabinet in het Coalitieakkoord heeft opgenomen om box 3 van de inkomstenbelasting te hervormen, kwam niet als een verrassing. De box waarin spaargeld, beleggingen en vastgoed worden belast, ligt al jaren onder vuur. Vooral doordat spaarders te veel belasting betalen.

Wel verrassend en de Kamer struikelde er ook over, was dat Rutte IV in het Coalitieakkoord niets heeft afgesproken over box 2 van de inkomstenbelasting. Dat is de box waarin kort gezegd het bedrijfsvermogen van ondernemers zit. Het gaat om ongeveer 400 miljard euro.

Vooral partijen ter linkerzijde vinden dat de belasting over box 2-vermogen te laag is (‘het Zwitserland van de inkomstenbelasting’).

Wat voor vermogen is het?

Een hervorming van box 3 zonder box 2 daarbij te betrekken, is vrijwel zinloos. Zeker grotere vermogens kunnen relatief eenvoudig van box 3 naar box 2 worden verplaatst. Of andersom, afhankelijk van waar de belastingdruk het laagst is.

Wat maakt het belasten van de rijken nou zo moeilijk? Hoe zit dat met box 2? Lees het omslagartikel van EW.

Door diverse moties aan te nemen met de opdracht om vermogensongelijkheid tegen te gaan, heeft de Tweede Kamer het kabinet gedwongen om ook de systematiek van box 2 bij de belastingplannen te betrekken. Met mogelijk grote gevolgen voor ondernemers.

In elk geval is het belasten van die 400 miljard in box 2 een ingewikkelde zaak. Is het vermogen dat daar fiscaal gunstig geparkeerd staat? Of is het vermogen de ondernemingsbuffer, de zo belangrijke appel voor de dorst, waardoor een groot deel van het bedrijfsleven de coronacrisis goed heeft weten te doorstaan?

Verzilverbare heffingskortingen

Een motie van de Tweede Kamer over de AOW heeft mogelijk gevolgen voor de inkomstenbelasting.  De Tweede Kamer en het kabinet willen de inkomenspositie verbeteren van gepensioneerden met alleen AOW, of AOW met een klein aanvullend pensioen.

Logisch dat AOW niet eenmalig meestijgt met het minimumloon

De handigste manier om dat op te lossen is een verhoging van de ouderenkorting. Het probleem is alleen dat gepensioneerden met een laag inkomen daarmee weinig opschieten: ze betalen al geen of nauwelijks belasting. Een korting heeft dan geen of nauwelijks effect.

Het is het probleem van ‘de verzilverbaarheid van de heffingskortingen’, en daarop moet iets worden gevonden. Mogelijk krijgen gepensioneerden de korting wel uitgekeerd, als een soort negatieve inkomstenbelasting. Het zou leiden tot een andere belangrijke wijziging van de fiscale systematiek.

De wijzigingen in het Coalitieakkoord

‘Vanzelfsprekend komen veel beoogde maatregelen rechtstreeks of enigszins aangepast uit de verkiezingsprogramma’s van de regeringspartijen,’ zegt Peter Pleijsant van ABN AMRO MeesPierson, die een overzicht heeft opgesteld van de maatregelen. ‘Sommige plannen stonden ook in de verkiezingsprogramma’s van oppositiepartijen. Zoals de aangekondigde verhoging van het hoge tarief van de overdrachtsbelasting voor onder meer een tweede huis en beleggingsvastgoed.’

De belangrijkste wijzigingen op een rij:

• Box 3, de belasting op spaargeld, beleggingen en vastgoed, gaat op de schop. Volgens de planning moet dat per 2025 zijn afgerond, maar door een uitspraak van de Hoge Raad over box 3 moet het kabinet al op kortere termijn iets doen aan de belastingdruk voor spaarders. Wat, is nog niet bekend.

Nieuwe plannen voor box 3: alweer een gedrocht?

• De middelingsregeling gaat op de helling. ‘Die is bedoeld voor belastingbetalers die een sterk wisselend inkomen hebben in box 1, dat in een deel van de middelingsjaren in de hoogste belastingschijf valt,’ zegt Pleijsant. ‘Het kan bijvoorbeeld gaan om ondernemers die het ene jaar veel winst genieten en in het andere jaar een veel lagere winst realiseren of zelfs verlies lijden.’ Door deze inkomens te middelen, kunnen zij een belastingteruggave ontvangen. Die mogelijkheid verdwijnt.
• In het Coalitieakkoord staat dat de regering de schenkingsvrijstelling voor de eigen woning per 2024 wil afschaffen. Dat is de zogeheten jubelton, de iets meer dan 100.000 euro die huizenkopers en eigenaren belastingvrij geschonken kunnen krijgen. Pleijsant: ‘De Tweede Kamer wilde weten waarom de jubelton pas in 2024 wordt afgeschaft. De capaciteit voor het verwijderen van de schenkingsvrijstelling uit de aangiftesoftware blijkt pas beschikbaar vanaf 2023. Dat maakt verwijdering pas mogelijk per 1 januari 2024.’
• Excessief lenen: aandeelhouders die van hun eigen bedrijf meer dan 700.000 euro lenen, moeten daarover in een aantal gevallen belasting gaan betalen.
• De overdrachtsbelasting voor onder meer een tweede huis en beleggingsvastgoed gaat van 8 naar 9 procent.

ELSEVIER