Wat laten we ons vernederen als landje

 Het wantrouwen tegenover de overheid was nog nooit zo groot. 

Sietske Bergsma 27-12-2021

Wat laten we ons vernederen als landje

De doldwaze verjaardag van Amalia, skiënde OMT-leden, de bruiloft van Grapperhaus, de gezellige sfeer na een officieel fotomoment van de Davos kliek die het protocol keurig volgt tot ‘de camera’s uitgaan’. Er is misschien niets zo geregisseerd als dat. Niet hun uitjes en feestjes, die zijn echt, maar het effectbejag daarachter.

De onwillekeurige, instinctmatige wisselwerking tussen de massa en de elite floreert in coronatijd als nooit tevoren, en dat is een slecht teken. Kort gezegd, het kan niemand achter de dashboardknoppen van ons dagelijks leven ook maar iets schelen dat de regels alleen voor de gewone man gelden of alleen hem hard raken. Een bevrijdende gedachte, lijkt mij. Om mee te beginnen.

Privileges over de ruggen van onderdanen scheppen een machtsverhouding die op geen enkele andere manier tot stand kan worden gebracht in dit tijdsgewricht. Wie geen leiderschap en moed toont, geen bewondering oogst en zelfs niet openlijk vrees mag aanjagen (naar klassiek voorbeeld), moet het hebben van de vernedering van het volk in een democratische schijnwereld.

En wat laten we ons vernederen als landje. Ondernemers willen ‘respect, na alles’, de jeugd wacht netjes op hun kamertje totdat ze

De camera’s van de boven ons gestelden gaan om die reden helemaal niet uit. Er is geen ‘betrappen op’. Het grote demasqué is niet dat wij doorhebben dat ze met de gordijntjes dicht (of open dus) maling hebben aan de coronaregels en “geen rekening met ons houden”. Hun maling aan de regels en onze oeverloze ‘agressie therapie’ op twitter is een bestendiging van hun positie als onfeilbare masters of the universe. Dat de meerderheid in Nederland zich nog houdt aan al die belachelijke, inhumane regels, dat van de daken schreeuwt en daarvoor een beloning verwacht, hoe klein ook, is precies waar ze ons hebben willen.

Dat we op onze achterste benen gaan staan bij elke blijk van respectloosheid voor ons lot, maar niet zelf in actie komen en geen enkel zelfrespect aan de dag leggen verraadt volgens mij ons diepere verlangen vooral geleid te worden, en of dat naar een wereld zonder virussen is of naar de slachtbank dat maakt dan blijkbaar niet uit. Als iedereen maar hetzelfde doet. Of lijkt te doen. 

Dat verlangen lijkt contra-intuïtief. Het wantrouwen tegenover de overheid was nog nooit zo groot. Nog maar dertig procent van Nederlanders heeft vertrouwen in de Haagse boevenbende, zelfs de volgzame garde koestert geen warme gevoelens voor de banale bureaucraten, die strikt genomen WEF toeristen in hun eigen potsierlijke carrière zijn. Ze duiken als Winnie de Poohs in de honingpot van hun inner cirkels, toveren wat vage voorspellingen uit hun hoed, lopen met hun blauwe souvenirtassen rond en zetten de boekjes van Schwab net niet onopvallend in beeld. 

De onlangs naar buiten gebrachte brieven tussen het WEF en onze ministers, waaronder Mark Rutte, tonen een ziekelijke, samengesmolten relatie, tussen behaagzieke onderknuppels en veeleisende tirannen, die met alle media, onderwijsinstellingen en ambtenarij in hun zak maar op één knop hoeven te drukken en de complimenten stromen binnen. In van die kenmerkende wezelwoorden, dat wel. Maar dat volstaat in hun show don’t tell werkelijkheid. 

Mijn punt is, het ontmaskeren van de macht (omdat ze zonder mondkapje in het cafe zitten) moeten we niet verwarren met de macht terugnemen. Die ontmaskering speelt alleen maar in op de behoefte van de massa aan een samenhangende en voorspelbare wereld. De boosheid over het hypocriete gedrag van de elite is onderdeel van die samenhang en voorspelbaarheid.   

Het laat het bloed een beetje stromen door de aderen van het gepeupel, dat anders gestold zou blijven door het verlies aan betekenis en richting, maar meer niet.

Hannah Arendt schrijft daarover in haar boek ‘Over Totalitarisme’: “De propaganda teert op schandalen in de high society, op de corruptie van politici en op het verhaal van een mondiale Joodse of trotskistische samenzwering.” Of, ter vergelijking: op het verhaal van een mondiale wappie samenzwering.

En die verhalen zijn er. De Duitse Frankfurter Allgemeine had een artikel afgelopen week over het nihilisme van de ‘Querdenken’ (zeg maar wappie) beweging. Die mensen staan nergens voor, was de strekking. “Ze staan de vooruitgang in de weg, blokkeren elke oplossing en wanen zich met niets en niemand verbonden.”

De waarheid is een hele andere, maar dat kun je de auteur niet meer duidelijk maken. Ze hebben binnen hun kringen het verhaal omarmt van de elite die goede volgers eist, want beter goed dan vrij. Ze hoeven alleen nog maar het goede voorbeeld te ontvangen, en of ze dat wel of niet krijgen is dan niet meer relevant. De massa heeft zichzelf al omlaag gehaald, de schijn volstaat.

In deze zelfkastijding kwam volgens Arendt de zelfloosheid van de massamens naar voren als het verlangen naar anonimiteit: ‘het verlangen om een nummer te zijn en alleen te functioneren als een radertje, kortom het verlangen dat er, op welke manier ook, een einde zou worden gemaakt aan de valse identificaties met specifieke types of voorgegeven functies in de samenleving.’ 

Als we echt boos zijn over de hypocrisie, het machtsmisbruik, de leugens en het opportunisme dat onze leefwereld verziekt en onze toekomst bedreigt, dan eisen we dat de regels voor ons niet gelden. Zij mogen hun regels naleven voor de vorm, wij vormen ons bestaan anders – en desnoods elders. Hoeveel blijft er dan nog over van hun ‘beste bedoelingen’? Niets, omdat deze fictie door ons zelf in stand gehouden werd. Het is een bevrijding deze gedachte, de macht is slechts waar je hem zoekt en vindt. weer leuke dingen mag doen en we zelftesten voordat we aan het kerstdiner ‘mogen’. Een louterend lijden voor velen, vanuit de gedachte dat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten en allemaal het beste willen voor iedereen. Voor hen heb ik een boodschap. Kom uit die hallucinante droom. Er is geen ‘voor uw eigen bestwil’ beleid, er is alleen een kille, brute machtsovername aan de hand, en elke seconde die we verspillen met schreeuwen dat “zij zich ook aan de regels moeten houden” is muziek in hun oren. Het is alsof je je laatste restje eigenwaarde en macht verspeelt met de illusie van gelijkheid, terwijl je ongelijkheid oogst. We are not in this together.