In Nederland krijg je subsidie als je gas afsluit, net over de grens als je gas aansluit. Kerkrade mag alleen kijken naar het nabije zonnepark.
Eric Vrijsen 23-8-2021
Vlak bij Kerkrade ligt een reusachtig zonnepark. De 42.000 zonnepanelen met een gezamenlijk oppervlak van 80.000 vierkante meter (zo’n 11 voetbalvelden) kunnen tot 10 megawatt leveren, genoeg voor 3.000 huishoudens. De Zuid-Limburgse stad moet dus moeiteloos kunnen voldoen aan de verplichtingen van de energietransitie.
‘Het kan inderdaad op diverse manieren,’ zegt VVD-wethouder Dion Schneider (50). ‘Wij zouden als gemeente kunnen participeren in het energieproject. We zouden ook een stroomkabel kunnen trekken en de duurzame elektriciteit afnemen ten behoeve van onze huishoudens. Alleen, we mogen dat niet.’
Het zonnepark ligt namelijk net over de Duitse grens. Hoe Kerkrade ook probeert mee te doen aan het grootste zonnepark van Noordrijn-Westfalen, de Haagse klimaatdoelstellingen zijn strikt nationaal. Projecten over de grens tellen niet mee als het gaat om beleidsresultaten. Daarop loopt het vast.
Het is een kronkel in de wet- en regelgeving, want het is algemeen bekend dat CO2 en het klimaatvraagstuk zich niets aantrekken van landsgrenzen. Daarom wil Kerkrade met zusterstad Herzogenrath werken aan een oplossing. Een paar eeuwen terug vormden ze één stad en eigenlijk is dat nog steeds het geval. ‘Zelfde DNA,’ zegt Schneider.
Herzogenrath is aandeelhouder van het zonnepark, heeft al zijn huizen erop aangesloten en ziet graag dat ook Kerkrade participeert. Een elektriciteitsdraad trekken is niet eens nodig. Als Kerkrade een bepaalde hoeveelheid stroom op een duurzame manier laat produceren, kan het klimaateffect daarvan in mindering worden gebracht op de CO2 van de grijze stroom die Kerkrade verbruikt. Kwestie van uitruilen en berekenen, want daarin zijn de klimaatbobo’s goed.
Oplossing moet strikt binnen nationale grondgebied worden gerealiseerd
Het klimaatprobleem geldt voor de hele wereld, maar de oplossing moet strikt binnen het nationale grondgebied worden gerealiseerd. Daardoor gebeuren in de grensstreek dwaze dingen.
Woon je bijvoorbeeld in het Gelderse dorp Berg en Dal, dan krijg je 750 euro subsidie om je huis van de gasleiding los te koppelen. Woon je in het stadje Kranenburg – ietsje verderop, net over de grens – dan krijg je 1.800 euro overheidssteun om het omgekeerde te doen: je huis aansluiten op het gas.
Want Nederland ziet gas als oorzaak van het klimaatprobleem, terwijl Duitsland hetzelfde gas als oplossing beschouwt. Gas is immers minder vervuilend dan bruinkool of steenkool.
Door het verschil in belastingen op benzine is het tegenwoordig weer aantrekkelijk om vanuit Nederland in België te gaan tanken. Daardoor worden veel extra autokilometers verreden. Nodeloze milieuschade, maar dat hoort bij het onwankelbare beprijzingsbeleid. Er is zelfs een levendige smokkel van butagasflessen. De prijs daarvan is in Nederland zo opgedreven dat menigeen ten zuiden van de lijn Eindhoven-Dordrecht liever naar België rijdt ter voorbereiding van de barbecue.
Slimme overeenkomst: kerncentrale bij Denekamp
Duitsland vergoedt 2.430 miljoen euro schade aan vier grote energieconcerns voor het sluiten van zes kerncentrales, uiterlijk in 2022. Die centrales moeten dicht wegens de Atomausstieg waartoe de regering-Merkel in 2012 besloot. In Duitsland kwam kernenergie in een kwaad daglicht na de ‘kernramp’ in Fukushima (Japan).
Overigens ging het daar om een vloedgolf na een zeebeving, waardoor de kerncentrale werd uitgeschakeld. De doden vielen door de overstroming, niet door straling. Het tij voor kernenergie is intussen gekeerd. In Nederland zien VVD, CDA, de rechtse partijen en – aarzelend – D66 kernenergie als mogelijkheid de CO2-uitstoot te reduceren.
Nieuwe kerncentrales vergen mega-investeringen en de bouw duurt pakweg tien jaar. Een simpele oplossing is de overname van een politiek afgeschreven Duitse kerncentrale. Kamerleden fluisteren: ‘We denken er weleens over na.’ Een van de zes Duitse kerncentrales staat in de stad Lingen, vlak over de grens bij Denekamp. Zo’n overname botst met het Duitse doel alle kerncentrales in Duitsland te sluiten, maar het bespaart beide landen miljarden. Als Nederland in Oost-Groningen of elders aan de grens een nieuwe centrale bouwt, zijn de stralingsrisico’s voor Duitsland even groot. De bespaarde miljarden kunnen worden gebruikt voor verdere CO2-reductie.
De grote zwarte platen lijken net een klimaatbewuste skihelling
Het zonnepark bij Kerkrade ligt in de zandgroeves aan de Nivelsteiner Weg, iets ten noorden van Herzogenrath. Grote graafmachines rijden er af en aan. Door de zandwinning ontstaan enorme kuilen, waarvan de wanden worden behangen met enorme zonnepanelen. De omgeving is Landschaftsschutzgebiet, beschermd natuurgebied. In de straat die Wildnis heet, worden automobilisten gemaand voorzichtig te rijden wegens de Amphibienwanderung. Ja, de Duitsers kunnen het mooi zeggen. Het klinkt in elk geval gewichtiger dan paddentrek.
Boven aan de klim linksaf kom je via een landbouwweggetje op hoger terrein. In de verte staan de flats van Vaals en wat windmolens. Hier akkers met gerst, haver en bieten. Achter een hek met bewakingscamera’s liggen de zonnepanelen waarmee energie wordt geoogst. Aan deze zijde kun je ze moeilijk zien, want de zonnehelling ligt in zuidwestelijke richting.
Lees ook dit omslagverhaal over de energietransitie: Het gaat pijn doen in de polder
Vanaf Nederlands perspectief heb je beter zicht op de energieplantage. De bewoners van de Haanraderstraat in Kerkrade kijken vanuit hun achtertuin over de spoorlijn Mönchengladbach-Aken naar de Duitse heuvels en zien daar de grote zwarte platen liggen, als een klimaatbewuste skihelling. Mooi is het niet, maar ook niet heel erg storend. Sinds de sluiting van de mijnen een halve eeuw geleden is in deze regio veel gedaan om bomen te laten groeien en de bergen van restkolen aan te planten. Zo is een ‘Parkland’ ontstaan.
In Haanrade hebben nogal wat inwoners zonnepanelen op het dak of op hun schuur, alsof ze willen meeliften met die grote zonneboer over de grens. Maar dat blijft gekrabbel zolang de gemeente niet met de Duitsers kan samenwerken.
‘Niet verder gekomen dan drie keer ambtelijk overleg’
Waarom toch niet? ‘Het is frustrerend,’ zegt wethouder Schneider. ‘We zijn er al heel lang mee bezig en worden gesteund door de provincie Limburg. We trekken samen op met Emmen en Losser, ook grensgemeenten die in Duitsland mogelijkheden zien om aan hun klimaatverplichtingen te voldoen. We schreven vorig jaar oktober gezamenlijk een brief aan de minister van Economische Zaken. Maar we zijn niet verder gekomen dan drie keer ambtelijk overleg.’
Volgens Schneider beloofden de Haagse ambtenaren bij die gelegenheid nog eens goed te kijken naar de wetstechnische belemmeringen waarop de grensregio’s stuiten. Maar het heeft niet tot concrete voortgang geleid. ‘Ik zou een actievere rol vanuit het ministerie willen zien,’ zegt Schneider.
De kans op stroomstoringen zou extreem toenemen als allerlei grensgemeenten op eigen initiatief kabels naar het buitenland trekken. Maar dat is hier niet aan de orde. Het gaat om het versterken van projecten voor energietransitie en vooral of die mogen meetellen bij de nationale CO2-reductie. Ondanks alle mooie ‘grensoverschrijdende’ woorden lukt het niet bureaucratische blokkades terzijde te schuiven.
Schneider wijst erop dat Zuid-Limburg een dichtbevolkt gebied is, waar het moeilijk is windmolens en zonneparken te bouwen. Vlak over de grens in Duitsland en België is meer ruimte. ‘Het ministerie vraagt: hoe willen jullie het doen? Waar lopen jullie tegenaan? Als we dan onze aanpak presenteren, komen de rijksambtenaren met “complexe materie”, die niemand snapt behalve zijzelf.’
Het drijft de wethouder tot wanhoop: ‘Je krijgt het niet uitgelegd aan de gemeenteraad en aan de bevolking al helemaal niet.’
Verbetering omgerekend tot tegenvaller
De sterk gestegen export van elektriciteit naar Duitsland is een meevaller voor het klimaat, maar een tegenvaller voor de klimaatdoelstelling. Dat klinkt vreemd, maar is wel een feit als je de Klimaatnota 2020 erop naleest. Duitsland sloot enkele kolengestookte energiecentrales en omdat de Duitsers toch hun mobieltjes willen opladen, televisie kijken en de airco laten brullen, werd extra stroom ingeslagen in Nederland. Hier moesten de gasgestookte centrales dus extra draaien.
De stroomproductie is volgens de Klimaatnota per saldo schoner geworden: met gas stoot je minder CO2 uit dan met kolen. Maar het Planbureau voor de Leefomgeving berekende dat de Nederlandse centrales 5 megaton extra CO2 uitstoten, waardoor de doelstelling van het Klimaatakkoord (49 procent reductie in 2030, een vermindering van 48,8 megaton) de mist in gaat.
In theorie klopt dit. In praktijk is sprake van verbetering. Reken je extra stroomexport niet mee, dan ligt Nederland op koers.
ELSEVIER
0 reacties :
Een reactie posten