Huisartsen- en GGD-data vergeleken
Een bijdrage van Prof. T. Schetters 23-9-2021
MONITORING GRIEPACHTIGE INFECTIES ZONDER
PCR TESTEN
De huidige crisis in de maatschappij vindt zijn oorsprong in de
\grenzen aan de capaciteit van de gezondheidszorg. Dit werd
pijnlijk duidelijk tijdens de eerste maanden van de corona
epidemie in het voorjaar van 2020. Vanwege een grote
toestroom van patiënten met ernstige griepachtige verschijnselen
in de ziekenhuizen en onzekerheid over de duur van deze epidemie
zag de overheid zich genoodzaakt tot het nemen van verstrekkende maatregelen. Gelukkig bleek de epidemie snel onder controle
gebracht en tegen het eind van de maand april was het aantal
mensen dat overleed ten gevolge van een ernstige corona
infectie, of moesten worden opgenomen in het ziekenhuis, al
sterk gedaald.
Om een idee te hebben over de verdere verspreiding van het virus
onder de bevolking en op die manier informatie te krijgen die van
belang was om een opleving van de epidemie te kunnen controleren
heeft de overheid ingezet op het massaal testen op de aanwezigheid
van coronavirus bij de bevolking. Daarvoor wordt de PCR-test
gebruikt die aan kan tonen of er een bepaald stukje van het erfelijk
materiaal van het coronavirus in een monster aanwezig is. Het
monster wordt doorgaans afgenomen door middel van een
wattenstaaf die tot ver achter in de neus wordt gebracht. Het voert te
ver om hier wederom uit te wijden over de technische beperkingen
van de PCR-test. Daar zijn uitgebreide overzichtsartikelen over
geschreven.
Als men een dergelijk monitoringsysteem wil opzetten is het van
belang dat er een gedetailleerd protocol is dat bij elke steekproef
gevolgd wordt. Het protocol omschrijft tenminste wat de grootte en
samenstelling van de onderzoeksgroep is, en wat de voorwaarden
om getest te worden zijn (wel of niet symptomatisch), en wel of niet meetellen van testen die afgenomen zijn vanwege wettelijke verplichtingen.
Denk bijvoorbeeld aan de verplichting voor mensen die veel
internationaal reizen of kinderen van basisscholen waarbij één van
de leerlingen positief was getest. In de afgelopen 15 maanden zijn
deze parameters niet strikt gehanteerd waardoor de data vervuild
zijn en er geen duidelijk beeld van het verloop van de
coronaepidemie te vormen is.
Het Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg
dat beter bekend staat als het NIVEL, heeft diverse programma’s
op het gebied van de gezondheidszorg in Nederland. Eén van de
programma’s richt zich op het monitoren van het aantal patiënten
dat zich met griepachtige klachten meldt bij de huisarts (onderdeel
van programma NIVEL Zorgregistraties Eerste Lijn). Het gaat
hierbij om mensen die voor het eerst contact opnemen met hun
huisarts vanwege klachten die passen bij COVID-19, maar bij wie
de diagnose nog niet door een test bevestigd is. De cijfers zijn
gebaseerd op gegevens van een representatieve steekproef van zo’n
350 huisartsenpraktijken uit heel Nederland. NIVEL
Zorgregistraties Eerste Lijn ontvangt van hen wekelijks
geanonimiseerde gegevens over verleende zorg aan hun patiënten (www.nivel.nl/nl/nivel-zorgregistraties-eerste-lijn/monitor-cijfers
-covid-19-achtige-klachten-huisartsenpraktijken).
Uit deze surveillance blijkt dat er na de introductie van het Sars-Co
V-2 virus in Nederland (maart 2020) er een flinke toename was van
het aantal patiënten dat zich met griepachtige klachten meldde bij
de huisartsen. Mede ten gevolge van hygiënische en sociale
maatregelen nam dat aantal snel af, en in de zomer van 2020 was
er nagenoeg geen probleem meer. In het najaar was er sprake van
een duidelijke opleving van het aantal patiënten met een piek rond
week 43 (eind oktober). Op het ogenblik is er geen verontrustend
aantal patiënten met griepachtige klachten.
Figuur 1: Meldingen huisartsen
Figuur 2: Opnames ziekenhuizen griepachtige klachten (GGD)
Als men dit vergelijkt met het aantal patiënten dat met griepachtige
klachten in de ziekenhuizen werd opgenomen is er eenzelfde
dynamiek te zien: na de eerste piekbelasting in maart-april 2020 is
er een veel kleinere piek in het tweede seizoen. Beide parameters
geven aan dat er na de eerste golf de situatie redelijk onder controle
was.
 |
 Figuur 3: Correlatie tussen meldingen van patienten met griepachtige klachten door huisartsen en opnames van patienten met griepachtige klachten in ziekenhuizen (meldingen per week), voor 2 seizoenen in 2020.Onderschrift |
Het Nivel merkt op dat er na de zomer van 2020 een ander
testbeleid werd ingevoerd. Mensen met griepachtige klachten
werd gevraagd om zich te laten testen op coronabesmetting bij een
van de GGD-testlocaties. Als gevolg zouden er minder mensen
met griepachtige klachten zich bij de huisarts melden. Navraag bij
huisartsen leerde dat, ofschoon er wel een afname was van patiënten
met milde klachten nadat de corona epidemie in Nederland uitbrak,
mensen die serieuze griepachtige klachten hadden bleven huisartsen
raadplegen.
Om een indruk te krijgen over het effect van deze
beleidsveranderingen zijn de meldingen bij het Nivel (1e-lijnszorg)
vergeleken met de aantallen patiënten die met griepachtige klachten
in het ziekenhuis werden opgenomen (GGD cijfers; 2e-lijnszorg).
Immers, zonder verwijzing van de huisarts wordt men niet zomaar
opgenomen in het ziekenhuis.
Het feit dat er een lineair verband is tussen de aantallen patiënten
die met griepachtige klachten opgenomen werden in het ziekenhuis
en de aantallen die gemeld werden door huisartsen, ondersteunt de
conclusie dat er na de lente van 2020 er geen sprake meer was van
een corona-epidemie. De resultaten laten zien dat monitoring van
griepachtige infecties op het niveau van de
eerstelijnsgezondheidszorg (consultatie van de huisarts) adequaat
is een indruk te krijgen van een ontwikkelende epidemie.
Referenties:
- Hooiveld M, J Hendriksen en Korevaar JC. Wekelijkse cijfers over (infectie-)ziekten in de
- huisartsenpraktijk. Nivel Zorgregistraties eerste lijn. Utrecht, Nivel: 13 jul 2021.
- www.nivel.nl/surveillance
- GGD AND LCPS COVID-19_UPDATE 23
We hebben Nivel om een reactie gevraagd. Deze zal hier geplaatst worden zodra deze binnen is.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten