Afbeelding: Shutterstock.









Een bijdrage van Reynier Pronk.

Om de haverklap wordt ons voorgehouden dat wij de ‘klimaatdoelen’ moeten halen. Koste wat het kost en desnoods onder dwang. Wat daarbij opvalt is het meervoud. Dat is merkwaardig; er is immers maar één doel: het beperken van de temperatuurstijging met 2 en liefst 1,5 graden Celsius.

Dat zo’n doel niet SMART (= Specifiek/concreet, Meetbaar, Acceptabel/accepteerbaar, Realistisch en Tijdgebonden) is, is door mij al eerder uitgelegd, maar erger is nog dat men de middelen om dat doel te bereiken tot doelen heeft verheven. Een veel gemaakte fout. Uitleg volgt.

Wat zijn dan die doelen? Hier staan die van de EU (Bron hier.)

Voor 2030:

  1. Een vermindering van de CO2-uitstoot met ten minste 55 procent ten opzichte van de uitstoot in 1990.
  2. Het aandeel hernieuwbare energie in de EU moet ten minste 32 procent bedragen.
  3. Een streefcijfer voor de verbetering van energie-efficiëntie met ten minste 32,5%.
  4. Een verplichting tot energiebesparing van 0,8 procent per jaar. Lidstaten mogen zelf bepalen hoe ze de reductie willen bereiken.

En voor 2050:

  1. Ontkoling van het energiesysteem (d.w.z. minder kolen gebruiken voor energieopwekking).
  2. Energiebesparing en gebruik van hernieuwbare energiebronnen zoals zonne- en windenergie.
  3. Tijdig investeren .
  4. Prijsstijgingen van energie in de hand houden .
  5. Gezamenlijk actie ondernemen.

Lijken die van 2030 nog enigszins concreet, die van 2050 zijn ronduit vaag. Het zijn noch doelen noch middelen om doelen te bereiken. Het is hooguit een opsomming van wensen. Het roept immers meer vragen op dan het beantwoordt:

  • Over hoeveel ‘minder kolen mogen voor energieopwekking’ gaat het en mogen kolen nog wel voor iets anders worden gebruikt?
  • Waarom alleen zonne- en windenergie genoemd en bijvoorbeeld niet kern-, thorium-, of blue-energie?
  • Waarom ontbreekt in dit lijstje ‘het zoeken van nieuwe CO2-vrije energiebronnen? We hebben immers nog 28 jaar de tijd?
  • Wat is tijdig investeren en waarin?
  • Hoe doe je kostbare investeringen en houd je tegelijkertijd prijsstijgingen in de hand en wat zijn dan acceptabele prijsstijgingen?
  • En vooral de laatste is merkwaardig; wat houdt ‘gezamenlijk’ precies in en welke ‘actie’ wordt er dan verwacht? Wanneer is er voldoende samengewerkt?
  • En wie of wat stelt straks vast wanneer het allemaal voldoende is geweest of niet?

Het is verleidelijk, zeker bij een vaag einddoel, om van middelen al dan niet concrete doelen te maken. Er loert namelijk een groot gevaar: stel dat de 2030 tot doel gemaakte middelen (feitelijk taakstellingen) braaf zijn gehaald, is daarmee dan het einddoel bereikt? Nee waarschijnlijk niet en niet alleen omdat het grootste deel van de mensheid voorlopig buiten schot blijft, maar vooral omdat er nogal wat andere factoren het klimaat beïnvloeden en in samenhang, of onafhankelijk van elkaar, invloed hebben op de aardatmosfeer. Wat zal men vervolgens besluiten? Nog maar een tandje bij zetten?

Bij goed uitgevoerde projecten, wordt veel aandacht besteed aan het juist formuleren van het projectdoel. Dat behoort er altijd maar één te zijn. Want stel dat een project een dubbele doelstelling heeft, bijvoorbeeld om én een nieuw product op de markt te brengen én om efficiënter te gaan werken, dan kan het efficiënter werken-doel er wel eens voor zorgen dat het nieuwe product te laat op de markt komt, met als gevaar dat daardoor de concurrentie er met de buit vandoor gaat.

Dan valt dus te verwachten dat bij tegenvallers (die komen er altijd) doel twee, efficiënter werken, snel zal sneuvelen. Maar de belanghebbenden (stakeholders) van dat tweede doel hebben dan het nakijken en zullen het project als mislukt beschouwen. Zodra zij door krijgen dat ze door het project niet bediend zullen worden, kun je hun medewerking wel vergeten en kan daardoor het hele project alsnog mislukken.

In dit voorbeeld is het nieuwe product het einddoel en het efficiënter werken een randvoorwaarde. M.a.w. probeer tijdens de uitvoering van het project ook te letten op kansen om efficiënter te gaan werken.

Terug naar het klimaat. Stel dat het doel wél SMART (Specifiek/concreet, Meetbaar, Acceptabel/accepteerbaar, Realistisch en Tijdgebonden) zou zijn geformuleerd, dan wordt het belangrijk om tijdens het verloop van het project, het projectdoel in de gaten te houden. Loopt de temperatuur niet op volgens het tevoren geselecteerde klimaatmodel (er zijn er geloof ik 68, dus ‘take your pick’), dan is dat de basis voor (management) fasering; op tevoren bepaalde momenten neemt de opdrachtgever (Executive) een go-no go beslissing. Blijft de temperatuurstijging structureel beneden de modellijn, dan kan het project worden gestopt, neemt de temperatuur sneller toe dan het model, dan kan het project worden versneld.

Gebruik je de (papieren) afname van CO2 als einddoel, dan bestaat het gevaar dat het werkelijke einddoel uit zicht verdwijnt. De voortgangsrapportering is (nu al) gebaseerd op CO2-reductie en staat daarmee geheel los van de al dan niet toenemende temperatuur van de aardatmosfeer.

Managementfasering heeft dan geen enkel nut meer, omdat het werkelijke doel geen rol meer speelt. M.a.w. het is met deze aanpak mogelijk dat windturbines worden geplaatst op de oprukkende ijskap van de volgende kleine- of grote ijstijd. Voor de overtuigde CO2-gelovige: misschien moeten er dan razendsnel kolencentrales worden ge(her)opend om de temperatuur naar boven bij te stellen.

Reynier Pronk.

Naar ik begrepen heb begint het EU-commissariaat de koers te wijzigen en gaat het inmiddels niet zo zeer meer over het klimaat, maar over de uitstoot van fijnstof dat (jawel!) jaarlijks miljoenen slachtoffers eist. Die kolencentrales moeten dus linksom of rechtsom dicht. Bron hier.

Daarmee zij gedemonstreerd dat de politiek baat heeft bij vaagheden. Als het ene doel verdwijnt, kan er gemakkelijk een ander voor in de plaats komen bij gelijkblijvende middelen.

Die molens, zonnepanelen, biomassa, dichtplakken van gebouwen, etc. zijn dan ineens niet meer nodig vanwege het klimaat, maar om fijnstofdoden te voorkomen. Wie kan daar nou op tegen zijn?

Moving Targets!