Kan avondklok nog van tafel? En wat gebeurt er met boetes?

Na veel juridisch getouwtrek besloot het Gerechtshof in Den Haag dinsdagavond dat de avondklok toch overeind blijft, in elk geval tot de zaak vrijdag in hoger beroep is behandeld. Hoe nu verder? Kan de avondklok nog van de baan? En wat gebeurt er met de eerder uitgeschreven boetes?

Fleur Verbeek, Max de Haan, Kees Wagemans 17-2-2021

Dinsdagochtend 16 februari oordeelde de voorzieningenrechter in Den Haag dat de Staat de avondklok moet opheffen, omdat de maatregel juridisch niet goed is onderbouwd. De zaak was aangespannen door actiegroep Viruswaarheid van Willem Engel.

Lees ook over het besluit van de voorzieningenrechter: Rechter schrapt avondklok, dit is waarom

Als onderbouwing van de avondklok gebruikte het demissionaire kabinet de Wet buitengewone bevoegdheden burgerlijk gezag (Wbbbg) – een 25 jaar oude wet die speciaal voor de coronacrisis uit de kast is gehaald. Met deze wet kan het kabinet in noodsituaties, zoals bij een dijkdoorbraak, besluiten nemen zonder directe tussenkomst van het parlement. Maar volgens de voorzieningenrechter in Den Haag is er nu geen sprake van zo’n noodsituatie omdat over de invoering van de avondklok nog rustig met de Tweede Kamer is gedebatteerd. Daarom had het kabinet niet het recht om te kiezen voor de Wbbbg.

Spoedappèl om uitspraak op te schorten

Het demissionaire kabinet ziet de avondklok nog steeds als een belangrijke maatregel in de strijd tegen het coronavirus en ging dinsdag direct tegen de uitspraak in beroep. Hierover buigt de rechter zich aanstaande vrijdag. Daarnaast wilde het kabinet voorkomen dat in de dagen tot de inhoudelijke behandeling op vrijdag, de avondklok ineens niet meer zou gelden. Daarom werd om een speciaal spoedappèl gevraagd.

Kort na aanvang van die zitting deed jurist Jeroen Pols van Viruswaarheid een wrakingsverzoek. Dit werd na beraad van de wrakingskamer afgewezen, waarna het spoedappèl werd hervat. Om het belang van de avondklok voor de Staat te benadrukken, werd RIVM-drecteur Jaap van Dissel opgeroepen om uitleg te geven over de situatie.

Nog voor 21.oo uur oordeelde het Gerechtshof in Den Haag dat het belang van de Staat zwaarder weegt dan dat van Viruswaarheid. De uitspraak van de voorzieningenrechter werd dus geschorst en de avondklok blijft gelden tot er uitspraak is gedaan in het hoger beroep. Wanneer die uitspraak is, is nog onduidelijk. Het is mogelijk dat de rechter vrijdag direct na de zitting uitspraak doet, maar dat kan ook nog enkele dagen op zich laten wachten.

Lees ook Gerry van der List over de protesten tegen de avondklok: Braaf land met enig zorgelijk radicalisme

Hoe nu verder?

Het kabinet durft er niet op te gokken dat de rechter het oordeel van de voorzieningenrechter van tafel schuift en de avondklok in stand houdt. Om er zeker van te zijn dat de avondklok ook na vrijdag van kracht blijft, is met grote haast een spoedwet in de maak die juridisch wel gedegen in elkaar steekt.

Die spoedwet gaat waarschijnlijk woensdag al naar de Tweede Kamer. De nieuwe wet is dinsdagavond al ondertekend door de Koning en direct naar de Raad van State verzonden, meldde een woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid dinsdagavond.

Om de wet te bespreken, keert de Tweede Kamer terug van reces. Ook de Eerste Kamer is gevraagd snel bijeen te komen. De Tweede Kamer krijgt vandaag nog de tijd om de wet te bestuderen en schriftelijke vragen te stellen. Naar alle waarschijnlijkheid is dan morgen het debat en de stemming over de wet.

Ook de Eerste Kamer is gevraagd de nieuwe wet snel te bekijken. Als Eerste en Tweede Kamer voor vrijdag instemmen met de spoedwet, is de uitspraak van het hof in Den Haag niet meer van belang. Ook als die de voorzieningenrechter in het gelijk stelt, kan de avondklok van kracht blijven. Zo omzeilt het kabinet het oordeel van de rechter.

Wat gebeurt er met de uitgeschreven boetes?

Mocht het Gerechtshof vrijdag beslissen dat de juridische grond van de avondklok niet deugt, dan betekent dat niet dat de uitgeschreven avondklokboetes zomaar worden kwijtgescholden, zegt hoogleraar bestuurssanctierecht Henny Sackers tegen EW.

‘Als je een avondklokboete hebt gekregen, kun je die ook nu niet zomaar naast je neerleggen,’ zegt Sackers, verbonden aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. ‘Je zult als je het niet eens bent met de boete, bezwaar moeten aantekenen. De huidige rechtsgang heeft daarin nog niets veranderd.’

‘Het wordt interessant als het hof vrijdag beslist dat de avondklok juridisch ongegrond is. De Tweede Kamer zou de minister van Justitie en Veiligheid kunnen dwingen om een generaal pardon uit te schrijven,’ zegt Sackers. ‘Maar daar is een meerderheid voor nodig. Ik kan niet in een glazen bol kijken of dat gaat gebeuren.’

ELSEVIER