'.....de universiteit is een koekjesfabriek geworden.
6-10-2020
Ad Verbrugge in gesprek met Jaap Winter, hoogleraar ondernemingsrecht en adviseur van bestuurders en commissarissen. "Het moet anders. De prijs begint onacceptabel hoog te worden.”
Tussen 2013 en 2017 was Winter voorzitter van het college van bestuur van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Daar heeft hij aan den lijve ondervonden wat een cultuur van efficiëntie betekent voor een organisatie. “Ik merkte daar hoeveel spanning er in de werkelijkheid van een universiteit is gekropen. En hoe oneigenlijk veel mensen die omgeving zijn gaan vinden.” Over algemeen is men op een universiteit zeer intrinsiek gemotiveerd, zo vertelt Winter. “Dat konden mensen niet meer kwijt. Men zei: de universiteit is een koekjesfabriek geworden.” Het draait louter om de in- en output van studenten en publicaties. Winter heeft bij de VU geprobeerd om een ander soort mentaliteit te creëren. “Dat is lastig. Er zijn natuurlijk winnaars in het huidige model.” Toch is volgens Winter een radicaal andere oriëntatie noodzakelijk. Op het moment bevinden universiteiten zich in de bizarre situatie dat ze elkaar beconcurreren om maar zoveel mogelijk studenten binnen te halen. “Als we dat allemaal blijven doen, dan maken we elkaar kapot.” Zo komen organisaties terecht in wat Winter constante overlevingsstress noemt. Wat er op de universiteit gebeurt, zien we volgens Winter dan ook in andere sectoren, zoals de zorg en de rechtspraak. “Daardoor komen mensen binnen een organisatie zelfs tegenover elkaar komen te staan.” Toch heeft dat een zekere aantrekkelijkheid. Een bureaucratische omgeving biedt immers ook zekerheid. Winter: “Het is begrijpelijk dat mensen weerstand hebben. Je moet dan meer een beroep doen op eigen verantwoordelijkheid van mensen. Dat is best angstig.” Vanuit zijn beschrijving van wat er bij organisaties gebeurt, formuleert Winter ook een fundamentele kritiek op de excessen van het kapitalisme. In Nederland beroepen bedrijven zich alleen bij bedreigende overnames op onze Rijnlandse traditie, terwijl dat in rustige tijden links blijft liggen. “Bij veel bedrijven [..] is de financiële sturing zó dominant geworden dat ik oprecht twijfel of er wel een brede belangenafweging plaatsvindt.” Winter benadrukt: ik ben geen anti-kapitalist, maar leiden bedrijven en organisaties die enkel worden gedreven door kapitaal tot ontsporingen. “Het zou ten dienste moeten staan aan problemen die we in de samenleving hebben, in plaats van dat dat mechanisme meer problemen veroorzaakt. Die omslag moeten we leren maken.” Het zou zomaar kunnen dat we nu op een keerpunt staan, zo betoogt Winter. “Ik denk dat er veel breder iets aan de gang is, een tegenbeweging die groot aan het worden is. Die vind ik eerlijk gezegd ook echt nodig. Het moet anders. De prijs begint onacceptabel hoog te worden.” Hij pleit voor maatschappelijk verantwoord ondernemen als integraal onderdeel van besturen en toezien. “Mijn gevoel is dat we op een kruispunt staan. En dat het erom gaat ideeën met elkaar te genereren die ons kunnen helpen andere wegen te vinden dan de klassieke wegen.” -- 1:18 Introductie: “ik ben een tijdje voorzitter van de Vrije Universiteit geweest, een bijzondere tijd” 3:11 In hoeverre heeft jouw ervaring bij de VU een rol gespeeld bij jouw analyse en een artikel (2017) waarin je spreekt over ontmenselijking van grote organisaties? 6:36 Had je de problemen op systeemniveau verwacht toen je in 2013 begon aan de universiteit? 12:50 Hoe heb je de macro-conditie van gerichtheid op output financiering ervaren? 15:21 Over concurrentie tussen universiteiten: “als we dat blijven doen, maken we elkaar kapot” 21:42 Kun je verklaren waarom jouw artikel over ontmenselijking zoveel weerklank vond? 26:50 Kijk je naar dit tijdsgewricht als waarin we een andere richting in gaan in de geschiedenis? 28:31 Over de rol van technologie 32:46 Kun je nog wat ingaan op jouw ideeën over het Rijnlandse model en Nederlandse organisaties? 41:39 Het is toch een soort kapitalismekritiek die je formuleert? 43:51 Wat is concreet jouw voorstel als het gaat om maatschappelijk verantwoord ondernemen? 54:01 Zie jij ook het debat van duurzaamheid in dit licht? -- De Nieuwe Wereld TV is een platform dat mensen uit verschillende disciplines bij elkaar brengt om na te denken over grote veranderingen die op komst zijn door een combinatie van snelle technologische ontwikkelingen en globalisering. Het is een initiatief van journalist Paul van Liempt, filosoof Ad Verbrugge en David van Overbeek De Nieuwe Wereld TV wordt gemaakt in samenwerking met de VU, Centrum Ethos en Filosofische School Nederland. Volg ons! Website: https://www.denieuwewereld.tv Twitter: https://twitter.com/De_NieuweWereld
0 reacties :
Een reactie posten