Kernenergie prominent op de politieke agenda

De Tweede Kamer wil dat kabinet de markt ­afstruint naar bouwers van kerncentrales en praat met gemeenten die geïnteresseerd zijn.

Carla Joosten 24-7-2020

Sommige taboes doen er jaren over om te worden geslecht. Kernenergie is er zo een. Het thema besloop de laatste jaren de Haagse agenda. Afgelopen week kwam kernenergie opeens prominent naar voren bij de Algemene Politieke Beschouwingen.

Lees meer over de bevindingen uit het rapport: ‘Kernenergie niet duurder dan zon en wind’

VVD en CDA riepen het kabinet op het bedrijfsleven warm te maken voor kernenergie en met geïnteresseerde gemeenten te gaan praten. PVV, SGP, Forum, Krol en Van Haga steunden een motie van die strekking. Een Kamermeerderheid was verzekerd. Premier Mark Rutte (VVD) beloofde aan de slag te gaan. Kandidaat-bouwers kunnen zich bij hem melden. Er is zelfs voorzien in subsidie.

In het uit 2017 daterende Regeerakkoord van Rutte III kwam kernenergie niet eens voor. De regering zet vol in op wind en zon. In 2030 moeten die de ­ruggengraat vormen van de hele elek­triciteitsproductie (70 procent van alle stroom). Gasstook wordt afgebouwd en kolencentrales moeten dicht omdat anders de klimaatdoelen van Parijs niet worden gehaald. Zon en wind kunnen nooit voorzien in de hele behoefte en energiebronnen als thorium zijn niet uitontwikkeld. Houtstook viel helemaal uit de gratie en van energie uit Rusland en het Midden-Oosten wil de Tweede Kamer af. De twijfel of Nederland het redt zonder kerncentrales neemt toe.

Dijkhoff was al jong aanhanger van atoomstroom

Voor VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff was kernenergie nooit taboe. ‘Voordat ik de politiek in ging, heb ik een keer een telefonisch rondje gemaakt langs energieaanbieders met de vraag: kan ik ook rode stroom krijgen, want ik wil eigenlijk alleen maar atoomstroom bij u afnemen? Dat bood niemand aan, op die ene kleine aanbieder na die altijd heftig adverteert in Elsevier,’ zei Dijkhoff in de Kamer. Van de bedrijven waarvan hij die verwachtte, bleef steun uit. Dijkhoff rea­geerde op de opmerking van ex-partij­genoot en nu eenpitter Wybren van Haga, die Dijkhoffs ‘bekering tot kernenergie’ in 2018 had toegejuicht.

Maar het was dus geen bekering. Dijkhoff was al jong aanhanger van atoomstroom. Een zeldzame voorkeur in politiek Den Haag. De samenleving had lang ook niet veel op met kernenergie. De publieke weerstand piekte sinds het ongeluk bij Tsjernobyl in 1986. En dat bleef zo. Na een tv-show van Arjan Lubach in november 2018 waarin Lubach voor kernenergie pleitte, werd voor het eerst sinds decennia in opiniepeilingen een meerderheid voor kernenergie gemeten.

Dijkhoff agendeerde het thema meteen na de uitzending. ‘Geen misverstand: ik ben voor zonne-energie, voor windmolens, voor smart grids, voor groene waterstof. Maar het is niet genoeg. Molens en zonnepanelen passen heel goed, maar wel in de juiste mix, met kernenergie erbij.’

Minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (VVD) reageerde destijds lauw en zag geen interesse bij marktpartijen, maar vond kernenergie wel ‘kosteneffectief mogelijk’. Hij ontkende dat het thema taboe was aan de klimaattafels die het Klimaatakkoord fabriceerden. Toen dat akkoord juni 2019 verscheen, ontbrak kernenergie.

Rutte: kabinet staat open voor geïnteresseerde marktpartijen

VVD, en intussen ook CDA, gaven ondanks tegenstribbelende coalitiegenoten D66 en ChristenUnie niet op. Een motie van de eerste twee partijen haalde in juni 2019 een meerderheid, waardoor het kabinet moest studeren op de mogelijk­heden om kernenergie in de energietransitie te betrekken. De uitkomst van dat onderzoek had er al moeten zijn, en wordt spoedig verwacht. Juni 2020 nam de Kamer een motie aan, opnieuw van VVD en CDA, om de Kernenergiewet zo te wijzigen dat de enige kerncentrale – in Borssele – langer open kan blijven.

Afgelopen week volgde bij de Algemene Politieke Beschouwingen opnieuw een motie die het kabinet opriep door te pakken en met lokale bestuurders te spreken. Dijkhoff: ‘Je hoort bij gemeenteraden: “Doe dan maar een kerncentrale.” Ik zou zeggen: ga in gesprek met de bedrijven die het kunnen bouwen.’ Zelf kondigde hij alvast een kansrijke ‘businesscase’ aan.

Alles wat u wilt weten over kernenergie in 64 vragen

Jesse Klaver (GroenLinks) gelooft er niet in. ‘We hebben drie gebieden, het gebied rondom Borssele, de Maasvlakte en de Eemshaven. Daar kan al twaalf jaar lang een kerncentrale worden gebouwd. Nul interesse,’ zei hij. Dijkhoff wees hem erop dat de overheid initiatieven dwarsboomt met onwerkbare regels. D66-fractieleider Rob Jetten denkt dat Nederland het redt zonder kernenergie.

Premier Rutte reageerde neutraal en zei dat het kabinet openstaat voor geïnteresseerde marktpartijen.’ Hij wil wel draagvlak. ‘Afhankelijk van hoe dat zich in de samenleving ontwikkelt, is het kabinet bereid meer verkennend onderzoek te doen naar wat ervoor nodig is om na 2030 ook kernenergie in Nederland in de energiemix te krijgen.’

Het Kamerdebat leerde ook dat nieuwe centrales niet kunnen worden gebouwd zonder subsidie. Maar de eerste windmolen waaraan geen publiek geld te pas kwam, draait ook nog altijd niet. Energiebeleid vergt een lange adem.

ELSEVIER