Europese rechter legt bommetje onder pensioenhervorming

Vrijdag 25 september deed het Hof van Justitie van de Europese Unie een uitspraak over een korting op het pensioen van een Oostenrijkse ambtenaar.

29-9-2020

JEROEN VAN WENSEN

De ambtenaar verloor – korten mag – maar zijn zaak kan verstrekkende gevolgen hebben voor de invoering van het nieuwe pensioenstelsel in Nederland, schrijft Jeroen van Wensen.

Lees ook: Invaren bezorgt de pensioenonderhandelaars hoofdbrekens

Bijzonder hoogleraar Europees pensioenrecht aan de Universiteit Utrecht Hans van Meerten (46) waarschuwt al sinds het pensioenakkoord in juli werd beklonken voor de juridische houdbaarheid ervan. ‘En nu moet Wouter Koolmees zich echt heel hard achter de oren krabben,’ zegt Van Meerten. ‘Het Hof zei vrijdag op hoofdlijnen twee dingen. Korten op een pensioenuitkering mag, maar je mag niet het wezenlijke karakter van een pensioenuitkering aantasten.’

Pensioenhervorming is majeure operatie

En dat laatste is toch wat (in Nederland) staat te gebeuren. Tot 2026 moet ongeveer 1.500 miljard euro aan pensioenvermogen worden omgezet naar nieuwe contracten. Werknemers en gepensioneerden die zijn aangesloten bij een fonds dat de overstap maakt, zien hun min of meer zekere pensioen veranderen in een pensioen dat afhangt van resultaten op de financiële markten. ‘Dat is nogal een wezenlijke aanpassing,’ zegt Van Meerten.

De andere belangrijke Europese rechter, het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (het EHRM, dat geen deel uitmaakt van de Europese Unie, maar waarvan de uitspraken voor Nederland wel bindend zijn), heeft lang geleden al uitgemaakt dat de pensioenuitkering onder het eigendomsrecht valt. Doet de overheid iets waardoor dat recht wijzigt, dan kan een klagende burger de staat aanspreken bij het EHRM.

Groot verschil voor de burger

Het Hof van de Europese Unie bevestigt nu ook dat pensioen onder het eigendomsrecht valt. Dat lijkt meer van hetzelfde, toch er is een groot juridisch verschil. ‘Het is door deze uitspraak klip en klaar dat sprake is van zogeheten horizontale werking tussen burgers en bedrijven onderling,’ zegt Van Meerten. ‘De burger kan direct bij het pensioenfondsbestuur klagen dat zijn uitkering wezenlijk is aangetast door de overstap, terwijl het pensioenfonds dat niet had hoeven doen.’

Binnenkort houdt de Tweede Kamer een hoorzitting over de juridische aspecten van het pensioenstelsel. Van Meerten schuift dan ook aan. De datum is nog niet bekend. De uitspraak van het Hof staat hier.

ELSEVIER