SER: Stop met subsidies biomassa

Amsterdam - Nederland moet stoppen met het subsidiëren van houtige biomassa voor de opwekking van stroom en warmte.


Edwin Timmer 1-7-2020

Die boodschap geeft de Sociaal-Economische Raad (SER) in een concept-advies aan het kabinet. 

Het betekent een onmiskenbare aanbeveling aan de regering om definitief op zoek te gaan naar andere duurzame energiebronnen dan geïmporteerde houtpellets uit Noord-Amerika en de Baltische Staten. Op de vraag of dat kernenergie, aardwarmte of toch voorlopig nog aardgas moet zijn, geeft de SER zelf geen antwoord. 

Het advies stelt geen harde deadline, noch roept het om een onmiddellijke stop op het gebruik van biomassa, maar de aangegeven richting voor de politiek is duidelijk. Op termijn kan biomassa volgens de SER niet langer worden gebruikt als oplossing voor het klimaatprobleem. 

De SER ziet een ’toenemende polarisatie’ tussen de voor- en tegenstanders van biomassa. Daarom vindt ze het beter om de subsidies af te bouwen, mits er ’duurzame alternatieven zijn tegen redelijke kosten’. De kans bestaat wel dat er ’tijdelijk’ nog houtpellets in kolencentrales en biomassacentrales moeten worden gebruikt. 

Urgenda 

Zelfs Marianne Minnesma, oprichtster van Urgenda, trok onlangs openlijk haar handen af van het gebruik van biomassa. Had ze eerst met Urgenda nog zo gevochten om de overheid te dwingen meer aan hernieuwbare energie te doen, nu kwam ze tot de conclusie dat Nederlands’ belangrijkste troef – houtige biomassa – eigenlijk alleen maar slecht is voor het klimaat, biodiversiteit en luchtkwaliteit. 

Het SER- advies, waarvan gisteren een concept uitlekte, volgt op het felle maatschappelijke debat tussen voor- en tegenstanders van gesubsidieerde biomassacentrales. Hoewel de SER geen onmiddellijk einde eist aan de subsidies, noch een bouwstop voor nieuwe centrales, lijken luidruchtige tegenstanders als Comité Schone Lucht en de MOB van Johan Vollenbroek toch voor een groot deel gelijk te hebben gekregen. 

Dat was tien jaar geleden nog zo anders. Om het aandeel hernieuwbare energie te stimuleren, besloot het kabinet in het Energieakkoord om ook het verbranden van houtpellets als klimaatvriendelijk aan te merken. Subsidies hielpen biomassa uitgroeien tot grootste leverancier van ’hernieuwbare’ energie van Nederland. Zelfs groter dan wind- en zonne-energie. 

Tot critici – van wetenschappers tot ngo’s – de luchtbel doorprikten dat het verbranden van biomassa goed zou zijn voor het klimaat. Daarna volgden al snel andere argumenten tegen het kappen van bossen voor stroom en warmte. Zo wordt de kaalkap in de Verenigde Staten en Estland als een ramp gezien voor de biodiversiteit en als een aanslag op de luchtkwaliteit. Bovendien: zelfs aardgas levert minder CO2-uitstoot op dan het verbranden van biomassa. 

Open haard  

Het advies van de commissie, onder leiding van VVD-coryfee Ed Nijpels, gaat ook in op de houtstook door burgers in open haarden en kachels. „Verbranding met een te lage milieuprestatie moet worden ontmoedigd”, stelt het advies. De SER verzoekt de regering het gedrag van de burger ’te beïnvloeden’ om geen vuurtje meer te stoken bij ongunstig weer. Lees: als er kans is op smog door de rooklucht. 

Toch is niet iedereen is blij met de SER. Comité Schone Lucht zag liever een direct moratorium op houtige biomassasubsidies. „Dit advies is een stuurloze intentieverklaring en dus een vrijbrief aan de politiek”, vreest Fenna Swart. „Er wordt geen deadline gevraagd voor het stoppen met subsidies. Er hoeft van de SER geen onmiddellijk moratorium op nieuwe centrales. Op deze manier kunnen het kabinet en grote energiebedrijven gewoon door op de ingeslagen weg.” 

Johan Vollenbroek van de milieuorganisatie MOB is iets optimistischer. Maar de SER zou nog strenger mogen zijn wat betreft luchtkwaliteit. „Ze erkent weliswaar dat de luchtkwaliteit moet worden verbeterd en emissies verlaagd, maar ze eist niet het gebruik van best beschikbare technieken, zoals een doekenfilter”, zegt Vollenbroek.


 Regering moet op zoek naar andere duurzame energie

Noordhollands Dagblad