Gaat het zo gemakkelijk?

Zo besef ik ook hoe gemakkelijk iedereen die hiermee te maken heeft, dus wij Nederlanders, stuk voor stuk, in een experiment terecht is gekomen

Geplaatst op 28 juni 2020door E.J. Bron

(Door: “Lis”)

Beste lezer,

Graag laat ik u kennisnemen van een andere observatie van mij. Toen ik op de middelbare school zat, had ik een leraar geschiedenis die heel levendig en boeiend kon vertellen. Met name de Tweede Wereldoorlog, wat toevallig ook een onderwerp was voor het eindexamen, was een onderwerp waar ik door deze man heel veel over geleerd heb. Zo herinner ik me dat hij vertelde over de Wannseeconferentie. Ik was verbijsterd (was nog maar 15 jaar). Niet over het feit dat er besloten werd om de Joden te vermoorden, maar het gemak waarmee een conferentie werd gehouden waarin openlijk besloten werd om mensen uit te roeien. Alsof een bloemenwinkel besluit om vanaf heden naast rozen ook chrysanten te verkopen. Het was met name hoe mijn leraar het vertelde, dat ik dit nooit vergeten ben.

Net zoals ik iets anders nooit vergeten ben, namelijk dat de geallieerden aan het begin van de oorlog al op de hoogte waren van de vernietigingskampen, maar hier bewust geen actie in wilden nemen. Hierover las ik in een boek over de opstand in kamp Sobibor. Ik was geschokt en verbijsterd. Aanvankelijk had ik altijd geleerd dat de geallieerden pas na het verslaan van de nazi’s wisten wat er gebeurd was. Dit viel me erg rauw op het dak. Maar goed, ik was nog erg jong en naïef. En hoewel ik niet graag een Godwin gebruik, vind ik ‘m voor mijn observatie wel terecht.

Verander het denken in een paar dagen tijd
In mijn vervolgopleiding kreeg ik nogmaals te maken met zo’n verbijsterende ervaring. Tijdens een les humanistische vorming (een soort extreemlinks denken in je hoofd gestampt krijgen) keken we naar de film ‘The Wave’ over een experiment dat in de Verenigde Staten was uitgevoerd. Een paar weken later las ik het boek dat hierover was gemaakt. Het gaat hierbij om een waar gebeurd verhaal uit 1967. Een docent geeft geschiedenisles over de Tweede Wereldoorlog. Zijn klas is ongeïnteresseerd en vindt het onnodig om iets dat al lang geleden gebeurd is op te rakelen. De les vindt plaats op maandag. Dinsdag begint de docent met een paar kleine gedragsexperimenten met meer discipline, groepsvorming en druk op anderen om hieraan mee te doen. Op donderdag is het experiment volledig uit de hand gelopen, maar vertelt de docent dat de leerlingen hun grote leider gaan ontmoeten. Op vrijdag vertoont hij een film van Adolf Hitler en laat de leerlingen zien hoe gemakkelijk een groep onder invloed van machtsmisbruik en geweld kan komen.

Waar ik indertijd niets van begreep, is dat dit experiment in slechts enkele dagen zo extreem kon verlopen. Ik wilde dit met de docent humanistische vorming bespreken, maar zij begreep mijn zorgen niet. Net zoals mijn klasgenoten dit niet begrepen. Terugkijkend op die periode, we praten over de jaren ’80 van de vorige eeuw, vermoed ik dat de manier waarop veel jongeren tegenwoordig gecharmeerd zijn van de BLM-beweging en dergelijke nonsens te vergelijken is met toen. Hoewel niet zo benoemd, hing er al iets van een trend van ‘witte schuld’ en werd jonge mensen aangepraat dat zij, als ze ook maar even niet op zouden letten, de toekomstige nazi’s zouden zijn. Want immers alleen blanke mensen maakten zich schuldig aan racisme en discriminatie. Nee, beste lezer, ik draaf niet door, ik schets alleen de ondertoon die ik in die tijd ervaren heb, maar nog niet kon benoemen.

Ja, zo gemakkelijk gaat het
Voor zover ik weet, is er geen conferentie geweest zoals de Wannseeconferentie. Ook is er geen docent geschiedenis geweest die een experiment uitvoerde met zijn leerlingen…Alhoewel, is ene Mark Rutte geen docent geschiedenis? Er is geen beleid gemaakt om… Houd toch op, Lis, dat beleid is er wel. Namelijk het beleid om instellingen, zoals verpleeghuizen, centra voor verstandelijk en lichamelijk gehandicapten en andere tehuizen waar mensen permanent wonen en verzorging krijgen, dusdanig van de buitenwereld af te sluiten dat de cliënten wegkwijnen of niet meer verder willen leven. De eenzaamheid is schrijnend, zo niet misdadig te noemen. Ouderen, zieken, jonge gehandicapten zijn doodongelukkig, eenzaam, depressief en begrijpen niet wat er gaande is. Familie en vrienden, mensen die ze het hardst nodig hebben, mogen niet komen of slechts op afstand en met een mondboei voor (ik krijg mondk@##pje niet uit mijn toetsenbord). Dit is niet een oorlogssituatie. Dit is geen experiment om uit te leggen hoe mensen in een oorlog kunnen veranderen. Dit is nu. Dit is…. oorlog? Dit is…. een experiment?

Met alle berichten die ik lees, denk ik weer terug aan de tijd dat ik op school zat en als jong meisje verbaasd was over het gemak waarmee gruwelijke misdaden ontstonden op zo’n snelle en vooral gemakkelijke manier. Zo besef ik ook hoe gemakkelijk iedereen die hiermee te maken heeft, dus wij Nederlanders, stuk voor stuk, in een experiment terecht is gekomen. Ja, zo gemakkelijk gaat het.

Door:
“Lis”
(voor www.ejbron.wordpress.com)

Beoordeel dit: