Hemelvaartsdag heeft dit jaar een bijzondere betekenis voor de Nederlandse kloosters. De afgelopen weken overleden tientallen monniken, zusters en broeders aan corona. Een verborgen afscheid volgde. „Het is pijnlijk dat we ze na een leven tussen de mensen in alle stilte moeten begraven.”
Jan Vriend 20-5-2020
Er hangt een deken van verdriet over Huize Bijdorp, het klooster van de Dominicasessen in Voorschoten. De 39 zusters en broeders die er wonen, rouwen om het overlijden van drie zusters en een broeder, allemaal negentigplussers. Zij werden de afgelopen weken getroffen door het corona-virus.
Huize Bijdorp is niet het enige klooster dat hard wordt geraakt door corona. Bij de orde van de Zusters van de Liefde in Schijndel overleden tien zusters aan het virus. De jongste was 86 jaar, de oudste 101. Bij het missieklooster van Heilig Bloed in Aarle-Rixtel stierven in april vijf zusters als gevolg van het virus. Bij de Franciscanessen in Veghel vonden drie zusters de dood nadat ze door corona waren geveld. Bij het klooster van de zusters van de liefde in Tilburg verloren dertien van de 128 religieuzen daar het leven. Ook in het klooster van de Fraters van Tilburg waren vier sterfgevallen.
Kapel
Bij het klooster Bijdorp in Voorschoten dachten de zusters en de broeders te ontsnappen aan corona, vertelt overste Regina Plat. De geboren Volendamse benadrukt dat iedereen in het klooster zich strikt aan de voorwaarden hield: „Al tien weken komen we niet van het terrein af. We blijven zo veel mogelijk op onze kamers en bij onze koorgebeden in de kapel hielden we anderhalve meter afstand. Maar terwijl ze corona in de rest van het land wisten terug te dringen, is het hier begin mei toch binnengeslopen.”
Om verspreiding van het virus te voorkomen lagen de zieke medezusters en broeder in afzondering op hun kamers, verzorgd door de verpleegkundigen in isolatiekleding. „Het was afschuwelijk om in zo’n kwetsbare periode niet bij ze te kunnen zijn. Het voelde bijna alsof we ze alleen lieten. Dat komt omdat we hier als kloostergemeenschap zo veel samen hebben beleefd. Want we horen bij elkaar. Dan is het verschrikkelijk om te weten dat achter de deuren van ons klooster zusters in eenzaamheid stierven. Want op die kwetsbare momenten wil je er zijn voor elkaar.”
Psalmenboek
De overledenen kregen hun laatste rustplaats bij de eigen begraafplaats van het klooster.
„We namen afscheid met een korte gebedsdienst in de kapel, waarbij pater Magnin en ik in een ’in memoriam’ hun levensverhaal schetsten”, vertelt zuster Regina. „Ook heb ik de overleden zusters bedankt voor hun inzet voor de samenleving en de congregatie, zoals ik dat altijd doe bij het afscheid van een medezuster. Toch waren het vreemde uitvaarten, want de pater en ik stonden met zijn tweetjes in een lege kapel. Vanwege besmettingsgevaar bleef de overledene in het mortuarium. Die ging daarna direct naar het kloosterkerkhof. Dat hebben we met eigen mensen geregeld.”
De professie-ring en het psalmenboek van de overledene lag bij dat laatste ritueel op hun kist, als symbolen van hun trouw en gebed. Op hun kamers volgden de andere zusters de plechtigheid via het interne tv-kanaal. Later - als het corona-gevaar is geweken - volgt een herdenking in bredere kring. „Het doet me goed dat ze een waardig afscheid hebben gekregen. Maar tegelijk is het triest dat ze na een leven in gemeenschap en dienstbaarheid aan anderen, juist zónder die anderen erbij in stilte zijn begraven.”
Geld
De overste is in de rouw, maar ziet ook lichtpuntjes. „Er zijn meer zusters ziek geweest, maar die herstellen gelukkig weer. Ook merk ik dat de samenleving in positieve zin verandert, door de coronacrisis. Voorheen leek alles om geld, prestaties en macht te gaan. Nu zie je dat mensen meer naast elkaar staan en meer bereid zijn om elkaar vast te houden en wat voor een ander te doen.”
Zuster Regina heeft houvast aan haar geloof, vertelde ze toen ze afgelopen zondag terugblikte op de zware periode. „In mijn kamer bid ik hardop. Dan vraag ik God soms naar het waarom, maar ik krijg geen antwoord.”
Voelt u zich niet in de steek gelaten door God nu de kloosters zo worden getroffen? „Nee, ik voel me eerder gesteund dan beproefd. En ik sta erbij stil dat we niet de enigen zijn, die eronder lijden. Dit virus maakt over de hele wereld slachtoffers. Dan moet je niet denken dat je eraan ontkomt.”
Dankzij een werkzaam leven in de zorg heeft ze geleerd om vast te houden aan haar optimisme. „Je moet moed houden en kijken naar wat wél goed gaat. De medewerkers in ons klooster zorgen geweldig goed voor ons. De koks, de techneuten, de verzorgsters, iedereen. En door alle post en bloemen die hier worden gebracht om ons te steunen, voel ik me enorm gesterkt. We zitten nu allemaal al weken in onze kamers, maar die signalen van buiten laten zien dat we er niet alleen voor staan.”
Tips voor afscheid in quarantaine:
Wat kun je doen om het afscheid van een dierbare in quarantaine beter te aanvaarden? Vorige week verscheen het boek ’Het wonder van de kleine goedheid’ dat inhaakt op sterven in quarantaine en rouwen zonder persoonlijk afscheid. Daarin geeft de Vlaamse psycholoog en rouwspecialist Manu Keirse tips. Zo richt hij zich met name op degene die wél aanwezig kan zijn bij ’de laatste ogenblikken van het leven van een dierbare:
* Schrijf je indrukken van die laatste momenten op, om ze later te delen met anderen.
* Vraag familieleden en vrienden die er door de beperkende maatregelen niet bij kunnen zijn om een korte boodschap op te schrijven. Die kun je voorlezen.
* Vraag de stervende welke boodschap hij nog wil meegeven voor de mensen die er niet bij kunnen zijn. Wanneer je iemand nog kunt helpen om in die laatste dagen nog vier belangrijke zaken te zeggen: sorry, ik vergeef je, ik dank je, ik hou van je, dan help je hem om een geschenk van bijzondere waarde mee te geven. Het is van onschatbare waarde voor de toekomst als je aan een kind de boodschap van een ouder of een grootouder kunt overbrengen dat hij altijd van je heeft gehouden en altijd van je zal blijven houden. En het is ook een kostbaar geschenk voor een vriend wanneer je verneemt dat hij of zij nog heeft gezegd dat je altijd een goede vriend of vriendin bent geweest.
Ook belicht Keirse achtergronden: „Veel slachtoffers van het corona-virus zijn mensen op oudere leeftijd, die reeds een wankele gezondheid hadden. Kijk niet naar de leeftijd van de persoon die is gestorven, maar naar de leegte die ontstaat in het leven van de mensen die er nog zijn.”
En over troost: „Troosten is trouw blijven, ook als het moeilijk is. Het is samen worstelen, zoeken en hopen. Troosten is geen dam opwerpen tegen het verdriet, maar juist een bedding waarin het verdriet mag stromen.”
Uit: ’Het wonder van de kleine goedheid’. Uitgeverij Adveniat isbn 978-94-93161320. Prijs: 14,90 euro.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten