Scenario van Wopke is te mooi om waar te zijn

Wie gaat de coronacrisis betalen? CDA-minister Wopke Hoekstra (Financiën) wil de opgelopen staatsschuld betalen uit economische groei. Dat klinkt iets te mooi om waar te zijn, schrijft Marijn Jongsma.19-5-2020

Dat het niet populair is om na het einde van de lockdown meteen de lasten te verhogen, is evident. Het was de strategie na de kredietcrisis, waardoor het herstel in Nederland relatief moeizaam op gang kwam. Daar staat tegenover dat het huidige kabinet-Rutte III de coronacrisis in ging met een lage staatsschuld, waardoor er veel armslag was om de economische gevolgen van de virusbestrijding op te vangen.

Bestel de HJ Schoo-lezing in boekvorm: Het land van morgen

De balanceeract met de schatkist

Hoekstra staat straks voor een balanceeract: het herstel niet afknijpen, maar het begrotingstekort wel terugbrengen. In een interview met De Telegraaf van afgelopen weekeinde zei de bewindsman: ‘Financiële crises komen vaak neer bij mensen met een modale portemonnee. Dat is een onacceptabel antwoord.’ Snoeien van de boom ‘in hartje winter’ is overstandig, zegt Hoekstra. ‘Wat mij betreft is er geen sprake van lastenverzwaringen op dit moment in de crisis, sowieso niet voor burgers (….) Nee, ook niet voor bedrijven.’

De minister is consequent in het opkomen voor de modale Nederlander. Vorig jaar hield hij de HJ Schoo-lezing, vernoemd naar de oud-hoofdredacteur van Elsevier Weekblad. Het hoofdthema: de middenklasse moet kunnen rekenen op meer zekerheid (ook voor haar kinderen) en meer inkomen in ruil voor haar harde werken.

Uit de schulden groeien

Onder ‘meer zekerheid’ zou je eveneens gezonde overheidsfinanciën kunnen scharen: ook dat zit in het DNA van het CDA. Hoekstra denkt dat het mogelijk is de coronarekening te kunnen uitsmeren over een lange periode, ‘als je maar op een pad blijft zitten van economische groei’.

Hierbij gaat het om de hoogte van de schuld ten opzichte van de totale Nederlandse economie. Zolang die stevig doorgroeit, wordt de schuld als percentage van het totale nationale inkomen steeds kleiner. Wie steeds meer gaat verdienen, ziet zijn oude hypothecaire schuld ook minder als een probleem. Aan de rente- en aflossingsverplichtingen kan fluitend worden voldaan.

‘Uit de schuld groeien’ is zonder twijfel de meest pijnloze methode om de coronacrisis ook in financiële zin achter ons te laten. Probleem: net als in andere westerse economieën ligt de economische groei in Nederland al jaren op een hardnekkig laag niveau. Parallel daaraan is ook de inflatie laag. En juist hoge groei en hoge(re) inflatie doen schulden verdampen.

Lage groei, lage inflatie, lage rente

Wat de schulden betaalbaar houdt, is in de eerste plaats de lage rente. Die is deels het automatische gevolg van een lage groei en een lage inflatie, maar ook de Europese Centrale Bank helpt een stevig handje mee met een extreem ruim monetair beleid. Is dit pijnloos? Niet voor spaarders die moeten aanzien hoe de waarde van hun spaargeld – op de eigen bankrekening of bij het pensioenfonds –  wordt uitgehold doordat de rente de inflatie niet eens kan bijbenen.

Lees ook: Kabinet toont realisme door boete op ‘corona-ontslag’ te schrappen

Kan Nederland dan geen hoger groeipad inslaan? Het is denkbaar dat de coronacrisis leidt tot de definitieve doorbraak van nieuwe technieken die voor een frisse groeispurt zorgen. Volgens de Oostenrijkse econoom Joseph Schumpeter (1883-1950) was de vernietiging van oude technologie door nieuwe (‘creatieve destructie’) de enige bron van welvaartstoename. Maar dat is bepaald geen pijnloos proces – zeker niet voor de modale werknemer.

Een moeizame rit

Natuurlijk, Nederland kan de coronarekening betalen. Maar, zoals Hoekstra zelf vaststelt: ‘Alle 17 miljoen Nederlanders gaan het merken.’ Het zal ongetwijfeld een weinig sexy combinatie worden van een lage rente, een beetje groei, en een beetje bezuinigen. Tijdens die rommelige rit zal Hoekstra nog meermalen herinnerd worden aan zijn uitspraak dat de rekening niet op de modale Nederlander wordt afgewenteld.

ELSEVIER